Mitomani nedir?
Mitomani, tıbbi literatürde "patolojik yalan söyleme" olarak tanımlanan, kişinin gerçek olmayan ifadelerle çevresini manipüle etme veya kendi içsel çatışmalarını bastırma amacıyla yalan söyleme eğiliminde olduğu bir rahatsızlıktır. Psikolojik bir bozukluk olarak kabul edilen mitomani, genellikle dürtü kontrol problemleriyle ilişkilendirilir.
Kimlerde daha sık görülür?
Uzmanlara göre, mitomani her yaş grubunda görülebilse de, özellikle şu gruplarda daha sık rastlanır:
- Travmatik Geçmişi Olan Kişiler: Çocuklukta yaşanan şiddet, ihmal veya istismar gibi travmalar mitomani gelişiminde etkili olabilir.
- Düşük Özgüvene Sahip Kişiler: Kendini yetersiz hisseden bireyler, dikkat çekmek ve onaylanma ihtiyacını karşılamak için yalan söyleyebilir.
- Kişilik Bozukluğu Olanlar: Mitomani, narsistik kişilik bozukluğu, antisosyal kişilik bozukluğu gibi durumlarla sıklıkla ilişkilendirilir.
- Bağımlılık Sorunları Yaşayanlar: Alkol veya madde bağımlılığı olan kişilerde dürtü kontrol zayıflığı nedeniyle mitomani gözlenebilir.
Mitomani belirtileri nelerdir?
Mitomaniyi sıradan yalan söyleme davranışından ayıran bazı önemli belirtiler şunlardır:
- Sürekli ve Kontrolsüz Yalanlar: Kişi, anlattığı yalanlara zamanla kendisi de inanmaya başlayabilir.
- Gerçeği Gizleme Çabası: Yalanları yakalandığında dahi yeni yalanlarla durumu örtbas etmeye çalışır.
- Sosyal ve İşlevsel Problemler: İlişkilerde güven kaybı, iş yerinde başarısızlık gibi olumsuz sonuçlara yol açar.
- Duygusal ve Mental Yüksek Gerilim: Mitoman bireyler, yalanlarını sürdürmek için sürekli stres altında olabilir.
Mitomani'nin nedenleri bilimsel kanıtlarla açıklanıyor
Psikologlar, mitomani gelişiminde biyolojik, çevresel ve psikolojik faktörlerin birlikte rol oynadığını belirtmektedir.
- Beyin Kimyasındaki Bozukluklar: Araştırmalar, mitomani hastalarında dopamin seviyesindeki değişimlerin ödül mekanizmasını etkilediğini göstermektedir.
- Çocukluk Travmaları: Amerikan Psikiyatri Derneği’nin 2020 yılında yayımladığı bir rapor, erken yaşta travmaya maruz kalan bireylerin patolojik yalan söyleme eğiliminde daha yüksek risk taşıdığını ortaya koymuştur.
- Aile Dinamikleri: Baskıcı veya ilgisiz ebeveynlerin çocuklarında, kendini ifade etme ihtiyacı yalan söyleme ile ortaya çıkabilir.
Tedavi mümkün mü?
Mitomani tedavisinde genellikle psikoterapi ve gerekirse ilaç tedavisi uygulanır. Uzmanlar, bu rahatsızlıkta en etkili yöntemin bilişsel davranışçı terapi (BDT) olduğunu vurgulamaktadır. Terapi sürecinde, kişinin dürtülerini kontrol etmeyi öğrenmesi ve yalan söyleme davranışının nedenlerini anlaması hedeflenir. İlaç tedavisi ise özellikle anksiyete bozukluğu veya depresyon gibi eşlik eden durumların varlığında kullanılır. Bu tür durumlarda serotonin seviyesini düzenleyen antidepresanlar devreye girebilir.
Mitomani hastalarının damgalanmadan, destekleyici bir ortamda tedavi görmesi büyük önem taşır. Toplumda farkındalık oluşturmak ve bu kişilere profesyonel destek sağlamak, hem bireysel hem de toplumsal açıdan olumlu sonuçlar doğurabilir.
