Neandertaller bir zamanlar Avrasya'nın geniş alanlarında yaşıyorlardı, ancak yaklaşık 40.000 yıl önce Homo sapiens Avrupa'ya ulaştığında izleri silinmeye başladı. Arkeologlar uzun süredir Neandertallerin son izlerini ararken, en olası yer olarak İber Yarımadası’nı işaret ediyorlar. Bu bölge, Neandertallerin kendine özgü Mousterian olarak adlandırılan taş aletlerini uzun süre kullanmaya devam ettikleri bir sığınak olabilir. Ancak bu son yerleşim yerlerini net bir şekilde tespit etmek hâlâ zor. MOUSTERİAN ALETLER VE BELİRSİZ TARİH Neandertallerin Fransa’da keşfedilen Mousterian tipi taş aletleri, Avrupa genelinde 160.000 yıl önce kullanılmaya başlanmış ve 40.000 yıl önce büyük ölçüde ortadan kaybolmuştu. Ancak İspanya ve Portekiz'deki bazı kazı alanlarında bu aletlerin daha geç dönemlere ait örneklerine rastlanması, Neandertallerin bu bölgede diğer yerlerdeki iklim değişikliklerinden kaçarak hayatta kalmış olabileceğini düşündürüyor. Özellikle İber Yarımadası’nın güneyindeki kazı alanlarında Neandertallere ait olabilecek buluntular ve kömür kalıntıları keşfedildi. Ancak tarihlemelerin doğruluğu konusunda bazı tartışmalar var. GORHAM MAĞARASI VE İSPANYA'DAKİ SON İZLER İber Yarımadası’ndaki Gibraltar’da yer alan Gorham Mağarası, uzun bir süre boyunca Neandertallerin son sığınağı olarak kabul edildi. 1848'de burada bir Neandertal kafatası keşfedildi ve 1990'larda başlayan kazılar Mousterian aletler ve bir ocak kalıntısı ortaya çıkardı. 2006 yılında yapılan bir çalışma, mağaradaki kömür kalıntılarının 28.000 ile 22.000 yıl öncesine ait olduğunu gösterdi ve bu tarihler, Neandertallerin tahmin edilenden daha uzun süre hayatta kalmış olabileceğine işaret etti. Ancak 2014 yılında yapılan yeni çalışmalar, bu tarihlerde hata olduğunu öne sürdü. Oxford Üniversitesi'nden arkeolojik bilimci Tom Higham ve ekibi, daha yeni radyokarbon teknikleri kullanarak birçok kazı alanındaki tarihlerde hatalar olduğunu tespit etti ve Neandertallerin yaklaşık 39.000 ile 37.000 yıl önce tamamen yok olduğunu belirtti. Bu tarihlemeler, Neandertallerin Avrupa'nın farklı bölgelerinde bir süre daha yaşadıklarını gösteriyor. SON NEANDERTALİN İZİ BULUNACAK MI? İspanya’nın güneydoğusundaki Cueva Antón mağarası, Neandertallerin son sığınağı olarak öne sürülen bir diğer yer. 2021'de yapılan bir çalışmada, burada bulunan kömür kalıntıları 36.600 yıl öncesine tarihlendi. Ancak bu bulguların doğruluğu, kazı alanında yeterince taş alet bulunmaması nedeniyle tartışmalı. Sonuç olarak, Neandertallerin tam olarak ne zaman ve nerede yok oldukları kesin olarak bilinmese de, yeni kazılar ve daha gelişmiş tarihleme teknikleri bu gizemi çözmeye yardımcı olabilir.