İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Grubu tarafından, Aliağa ilçesindeki “Gemi Söküm ve Gemi Geri Dönüşümlü Alan Artışı Projesi”ne ilişkin açıklama gerçekleştirildi. Ekonomik çıkarlar için insan yaşamının hiçe sayılmaması gerektiğinin vurgulandığı açıklamada şunlar kaydedildi: “Aliağa ilçemizdeki gemi söküm tesislerinin kapasite artırımına yönelik süreç tarafımızca kaygıyla izlenmektedir. Hali hazırda yüksek çevresel riskler barındıran alanda Gemi Geri Dönüşüm Sanayicileri Derneği’nin, 22 geri dönüşüm şirketinin kullandığı kıyı kenar çizgisini deniz tarafından genişleterek alan artışı sağlamak istediği “Gemi Söküm ve Gemi Geri Dönüşümlü Alan Artışı Projesi” kabul edilebilir bir talep değildir. Ekonomik çıkarlar uğruna insan yaşamı ve çevre hiçe sayılmamalıdır. Aliağa, denetimsizlik ve ucuz maliyet hesaplarının kurbanı olmamalıdır.
Türkiye’nin tek gemi söküm tesisine ve ağır sanayi bölgesine ev sahipliği yapan Aliağa, çevresel taşıma kapasitesini aşmış durumdadır. Çevresel önlemlerin aldırılması ve denetleme yetkisi Bakanlıklarda olan söz konusu bölgeye özel sıkı denetim mekanizmaları getirilmeli, çalışan sağlığı, çevre ve halk sağlığını koruyan bir perspektifle süreç yürütülmelidir. Kapasite artırımına ve yeni tesislerin açılmasına kesinlikle izin verilmemelidir. Çevresel mevzuata aykırı hareket eden tesislerin faaliyetleri durdurulmalıdır. Gemi söküm süreci bilimsel ve teknik kriterlere uygun olarak, etkin bir kamusal denetimle yürütülmelidir. Gemi söküm işlemi, kendisi de bir nevi atık niteliğinde olan ömrünü tamamlamış gemilerden çıkan tüm malzemeler geri dönüşüm ya da bertaraf için uygun sektörlere/tesislere yönlendirilmektedir. Tüm bu söküm – parçalama – çıkan malzemeleri ve atıkları yönetme süreçleri yüksek çevresel riskler barındırmakta olup yaşanan aksaklıklar önemli tahribatlara neden olmakta ve sektörde çalışanların sağlığını da etkilemektedir.”
“ENDÜSTRİYEL ÜRETİM ALANI”
Açıklamanın devamında şu ifadelere yer verildi: “Gemi söküm sektörünün bulunduğu Aliağa ilçemiz bu sektörün yanı sıra demir-çelik, rafineri, petrokimya gibi önemli ağır sanayi işkollarının yanı sıra liman işletmeciliği, kömür depolama tesisleri, demir çelik ark ocağı cüruf depolama tesisleri, yan sanayileri, destek sanayileri gibi önemli işlem hacmi olan bir endüstriyel üretim alanıdır.
Bu önemli hareketliliğin yarattığı çevresel durumun tespiti için İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi tarafından, belediyemiz önderliğinde Aliağa ve yakın çevresinde çevre kirlenmesinin boyutlarının belirlenmesi amacıyla bir bilimsel çalışma yaptırılması istenmiş ve bölgenin toprak, hava ve su kirliliğinin tespiti için Ege Üniversitesi ve TÜBİTAK iş birliği ile ‘İzmir İli Aliağa İlçesi Çevre Durum Tespiti Projesi' yürütülmüştür.
Bu bilimsel çalışma sonucunda hazırlanan rapor 27.07.2023 tarihinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına iletilmiştir.
Raporun hazırlığında toprak, hava kalitesi, yer altı ve yer üstü suları ve bitki örtüsü üzerindeki kirletici parametreler iki yıl boyunca ölçülerek analiz edilmiştir. Sonuçlar değerlendirildiğinde, çok sayıda parametrenin Aliağa bölgesinin genelinde kirlilik yükü oluşturduğu görülmekle birlikte hava kalitesi parametreleri tüm ortamlarda ağır metal varlığı ve radyoaktif elementlerin sınır değerleri aştığı birçok izleme noktası Gemi Söküm Bölgesine aittir.”
BAKANLIKTAN YANIT GELMEDİ
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na söküm işlemlerinin düzenli olarak denetimlerinin yapılması amacıyla denetim ve takip kurulu oluşturulmasıyla ilgili yazı gönderildiği ancak dönüş alınamadığının kaydedildiği açıklamaya şöyle devam edildi:
“Ülkemizde sadece ilimizde yer alan bu sektörün oluşturduğu zararların önlenebilmesi adına özellikle en iyi teknolojilerin kullanımının bölgede zorunlu kılınması ve etkin bir kontrol mekanizması için kentteki ilgili kurum/kuruluşların katılımı ile tesislerin, söküm için gelen gemilerin ve söküm işlemlerinin düzenli olarak denetiminin yapılması için bir denetim ve takip kurulu oluşturulması hususu 11.07.2024 tarihli yazımız ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bildirilmiş fakat konuya ilişkin bir yanıt verilmemiştir.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından çıkarılan Gemi Söküm Yönetmeliğinde Gemi Söküm Yetki Belgesi ve Söküm İzni için 1. Sınıf GSM ruhsatı olması şartı var iken işletmelere yapılan denetimlerde Belediyemizce 1. Sınıf GSM ruhsatı verilmemesine rağmen Gemi Söküm Yetki Belgesi ve Gemi Söküm İzni verilen işletmeler olduğu tespit edilmiştir.
Halihazırda faaliyet gösteren Gemi Söküm tesisleri Bakanlıkça ÇED sürecinden muaf tutulsalar da “İzmir İli Aliağa İlçesi Çevre Durum Tespiti Projesi” raporuna istinaden ve ilk kurulduğu tarihten bugüne alanda ve çevresinde olan değişiklikler nedeni ile kümülatif bir etkinin değerlendirilmesi şarttır.
Gemi Söküm gibi ciddi ve çevresel riski yüksek bir faaliyet kolundan 2016 yılından beri yayınlanmayan uygulamaya yönelik usul ve esasların Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliğinde ivedilikle oluşturulması gereklidir.
Tüm bu süreçler devam ederken, İzmir ili, Aliağa İlçesi “Gemi Söküm Bölgesi” amaçlı 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı revizyonu ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı revizyonunun iptali ve yürütmesinin durdurulması talebi ile açılan 2023/1771 Esas No’lu ve 2024/1705 Karar sayısı ile dava sonuçlanmış ve mahkemece planın iptaline karar verilmiştir.”
“YASAL MÜCADELEDE KARARLIYIZ”
Konuyla ilgili açıklamaya şöyle son verildi:
“CHP Meclis Grubu olarak ‘Gemi Söküm ve Gemi Geri Dönüşümlü Alan Artışı Projesi’ne toplum ve çevre sağlığı adına karşı olduğumuzu ve yasal çerçevede gereken mücadeleyi verme konusundaki kararlığımızı kamuoyuna önemli duyururuz.”
