Son yıllarda asgari ücret ve bu ücrete yakın seviyelerde yoğunlaşan ücretler, asgari ücretin daha geniş bir kitleyi ilgilendirmesine yol açtı. Bu nedenle, Asgari Ücret Tespit Komisyonu her zamankinden daha karmaşık bir karar alma süreciyle karşı karşıya. 2025 yılı için görüşmelerde kamu toplu sözleşmeleri ve özel sektördeki büyük sözleşmeler gibi faktörler de dikkate alınmak zorunda kalacak.
Komisyonun çalışma takvimi ve yapısı
Genellikle dört toplantıda tamamlanan komisyon süreci, en geç 31 Aralık tarihine kadar bir karara ulaşmayı hedefliyor. Komisyonun ilk toplantısında gündem maddeleri ve takvim belirlenirken, her tarafın pozisyonu ve talepleri masaya yatırılıyor. Komisyon, işverenleri temsilen Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), işçileri temsilen Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) ve hükümet adına Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı temsilcilerinden oluşuyor. Kararlar genellikle hükümet ile bir tarafın uzlaşmasıyla çıkıyor.
Yeni zorluklar ve sendikaların talepleri
TÜRK-İŞ Başkanı Ergün Atalay, komisyonun uzun süredir ilk kez işçi temsilcileriyle masaya oturduğunu belirtmişti. Bu yıl ise hem çalışma hayatı hem de kamu maliyesi açısından zorlu bir dönem olması bekleniyor. Ayrıca 2025 yılında başlaması planlanan özel sektördeki en büyük toplu sözleşme görüşmeleri de süreci etkileyebilir.
Kamu toplu sözleşmeleri ve bütçe bağlantısı
2025 yılında, kamu kurumları ve Kamu İktisadi Teşebbüslerinde (KİT) çalışan yaklaşık 700 bin işçinin toplu sözleşme görüşmeleri yapılacak. Bu sözleşmelerin 1 Ocak 2025 itibariyle başlatılması planlanıyor. Kamu işveren sendikası ve işçi konfederasyonları arasındaki bu görüşmeler, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yürütülüyor. Kamu tarafında, doğrudan bütçeyi ilgilendiren ve yaklaşık 3 milyon memur ve memur emeklisini kapsayan 7. Dönem Toplu Sözleşme de 2025 görüşmelerinin önemli bir parçası olacak.
Özel sektörde metal işkolu toplu sözleşmeleri gündemde
Özel sektörde dikkat çeken bir diğer toplu sözleşme ise metal işkolu grup toplu sözleşmesi. Türkiye’deki önemli işyerlerini kapsayan bu sözleşme yaklaşık 150 bin işçiyi ilgilendiriyor ve sektördeki diğer sözleşmelere de yön veriyor. Bu toplu sözleşme, hem işçi sendikaları hem de işverenler için 2025 görüşmelerinde kritik öneme sahip olacak.
Gelir vergisi sorunu ve işçi sendikalarının beklentisi
Geçtiğimiz yıl işçi sendikaları ile işverenlerin, asgari ücret komisyonunda gelir vergisini gündeme taşıması önemli bir gelişme olarak kaydedilmişti. Hükümet kanadı, bu konuda çalışmalara başlanabileceği sözü vermişti. Ancak geçen süreçte işçi konfederasyonlarının vergi yükünün azaltılması talebine rağmen somut bir adım atılmadı. Özellikle gelir vergisi tarife dilimlerinin güncellenmesi yönünde beklentiler bulunuyor.
Komisyon çalışmalarının sınırları neler?
Asgari Ücret Tespit Komisyonu, sadece işçinin zorunlu ihtiyaçlarını "asgari düzeyde" karşılayacak bir ücret belirleme görevine sahip. Çalışma çerçevesinde TÜFE temelli göstergeler ve geçim endeksleri dikkate alınıyor. Komisyonun dikkate aldığı unsurlar arasında ülkenin sosyal ve ekonomik durumu, çalışanların geçim koşulları gibi kriterler de bulunuyor. Bu çerçevede, kamu tarafı ülkenin içinde bulunduğu duruma göre hareket serbestisini kullanabiliyor.
