Türkiye’de son yıllarda hızla yükselen kira ve konut fiyatları, özellikle asgari ücretle geçinen vatandaşların barınma sorununu daha da büyüttü. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, kira ödemeleri giderek zorlaşırken ev sahibi olmak neredeyse imkansız hale geldi.
Ev fiyatları katlanarak arttı
TCMB’nin açıkladığı verilere göre, Türkiye’de 100 metrekarelik bir konutun fiyatı 2010 yılında ortalama 106 bin 270 TL iken, bu rakam 2015’te 221 bin 720 TL’ye, 2020’de ise 397 bin 200 TL’ye yükseldi. Ancak en büyük sıçrama son yıllarda yaşandı; 2024 sonunda aynı büyüklükteki bir evin fiyatı 3 milyon 606 bin 130 TL olarak hesaplandı. Ev fiyatlarındaki bu artış, kira artışını geride bırakarak barınma krizini daha da derinleştirdi.
Kira ücretleri de hızla yükseldi
TÜİK’in madde sepeti verilerine göre, gerçek kiralar da yıllar içinde ciddi bir artış gösterdi. 2010 yılında ortalama kira ücreti 488 TL iken, bu rakam 2015’te 669 TL’ye, 2020’de ise 1.122 TL’ye çıktı. Enflasyon oranları dikkate alındığında TÜİK’in hesaplamalarına göre, 2024 sonunda kiraların ortalama 8.170 TL seviyesine ulaşacağı tahmin ediliyor.
Asgari ücretlinin durumu ne?
Asgari ücretin kiralara oranı yıllar içinde görece avantajlı bir durumda kalsa da, ev fiyatlarına oranla ciddi şekilde gerilediği görülüyor. Örneğin:
-
2010’da asgari ücret, TÜİK’in hesapladığı kiraya oranla 1,56 kat ederken;
-
Bu oran 2015’te 1,80’e, 2020’de 2,07’ye, ve 2024’te ise 2,08’e çıktı.
Ancak iş ev sahibi olmaya gelince tablo tamamen değişiyor:
-
2010’da asgari ücret, bir ev fiyatının yüzde 0,72’sine denk gelirken;
-
Bu oran 2024’te yüzde 0,47’ye kadar geriledi.
Bu durum asgari ücretlilerin kiralarını ödemekte görece başarılı olsa da ev sahibi olma konusunda giderek daha zorlandığını ortaya koyuyor.
Ev almak artık daha zor
Ev fiyatlarının kira fiyatlarına oranla daha hızlı yükselmesi dikkat çekiyor. Örneğin:
-
2010’da bir ev, yaklaşık 218 aylık kira bedeline denk gelirken;
-
Bu rakam 2015’te 331 aya, 2020’de 354 aya, ve 2024’te ise tam 441 aya çıktı.
Bu veriler, asgari ücretle çalışan bir kişinin ev sahibi olmasının neredeyse imkansız hale geldiğini gösteriyor.
Barınma krizi derinleşiyor
Son yıllarda yaşanan ekonomik dalgalanmalar ve enflasyonist baskılar nedeniyle hem kiralar hem de konut fiyatları hızla yükseldi. Bu durum yalnızca asgari ücretlileri değil; orta gelir grubundaki vatandaşları da ciddi şekilde etkiliyor. Uzmanlar, bu trendin devam etmesi hâlinde barınma krizinin daha da büyüyeceği konusunda uyarılarda bulunuyor.
Çözüm için öneriler gündemde
Barınma krizine çözüm bulmak amacıyla hükümetin sosyal konut projeleri ve kira destek programlarını artırması gerektiği ifade ediliyor. Ayrıca düşük gelirli vatandaşların konut sahibi olabilmesi için uzun vadeli ödeme planlarıyla desteklenmesi öneriliyor. Ancak bu adımların hayata geçirilmesi için kapsamlı bir ekonomik reform gerektiği vurgulanıyor.
