Merkez Bankası (TCMB), 31 Aralık 2023'te sona eren 92'inci hesap dönemine ilişkin bilançosunu açıkladı. Buna göre, TCMB 2023 yılındaki dönem zararı 818 milyar 182,9 milyon lira olarak gerçekleşti. Bu rakam, TCMB'nin kuruluşundan bu yana açıkladığı en yüksek zarar.
KKM'nin Maliyeti de Ortaya Çıktı
TCMB'nin 2023 yılındaki zararının büyük kısmı, taşıdığı açık döviz pozisyonları ve kur korumalı mevduat (KKM) kur farkı ödemelerinden kaynaklandı. 2021 yılında Nureddin Nebati tarafından hayata geçirilen KKM, döviz kurlarını frenlemek ve dolarizasyonu azaltmak amacıyla tasarlanmıştı. Ancak KKM, zamanla kontrolden çıkarak bankalarda büyük bir mevduat birikimine yol açtı. Bu durum, TCMB'nin döviz rezervlerini satmasına ve kur farkı ödemesine neden oldu.
Ekonomistlerden Tepkiler Geldi
Ekonomistler, TCMB'nin 2023 yılındaki rekor zararına ve KKM'nin maliyetine tepki gösterdi. Ekonomist Prof. Dr. Hakan Kara, KKM'nin verdiği zararı "Dünyanın en pahalı iktisadi deneyinin faturasının ilk taksiti" olarak nitelendirdi. İktisatçı Mahfi Eğilmez ise "Yanlış ekonomi politikasının sonucu" değerlendirmesinde bulundu. Ekonomist Uğur Gürses ise KKM'lerin yarattığı devasa zarara dikkat çekerek, "Yanlış politikaları örtülemek için uydurulan, 'çok parlak enstrüman' diye topluma anlatılan KKM'lerin yarattığı devasa zararın fotoğrafı bu" dedi.
Stratejistler: "Zarardan Sorumlular İstifa Etmeli"
Stratejist Tunç Şatıroğlu, TCMB'nin 2023 yılındaki zararından sorumlu olanların istifa etmesi gerektiğini savundu. Şatıroğlu, "Zarar yanlış karar sonucu olduysa kararda imzası bulunanlar istifa etmeli veya görevden alınmalı. Zarar dış etkenler nedeniyle oluştuysa, bu kadar zarar oluşuncaya kadar tedbir almayan yöneticilerden hesap sorulmalı" dedi.
KKM: "Ekonomiyi Yutan Canavar"
Ekonomistler, KKM'nin Türk ekonomisine büyük zararlar verdiğini vurguladı. Hacettepe Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Timur Han Gür, KKM'nin "Ekonomiyi yutan canavar" olduğunu ve "Servet transfer mekanizması" olarak işlediğini söyledi.
KKM'nin Tasfiyesi Devam Ediyor
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, göreve gelir gelmez KKM'nin tasfiyesi için düğmeye bastı. Hazine'den yapılan transferler 2023 yıl ortası itibarıyla tamamen TCMB'ye kaydırılmasına rağmen, bütçe 1 trilyon 375 milyar lira açık verdi. Hazine, KKM yükünü TCMB'ye devrettiği 2023'te 59,8 milyar lira kur farkı ödedi.
