Türkiye'de milyonlarca vatandaşın hayallerini süsleyen otomobil sahibi olma süreci, sık sık yapılan vergi düzenlemeleri ve piyasadaki spekülatif hareketlerle bir labirente dönüşürken, Ticaret Bakanlığı'ndan piyasa düzenini bozmaya yönelik girişimlere karşı son yılların en sert uyarısı geldi. Yeni Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) oranlarının yürürlüğe girmesinin ardından ikinci el taşıt piyasasında yaşanması muhtemel fahiş ve manipülatif fiyat artışlarına karşı teyakkuza geçen Bakanlık, hem sıfır hem de ikinci el pazarını mercek altına aldığını açıkladı. Adil, rekabetçi ve istikrarlı bir piyasa yapısını korumakta kararlı olduklarını vurgulayan Bakanlık, geçmişte olduğu gibi bu dönemde de stokçuluk yapan, fiyatları şişiren ve vatandaşı mağdur eden kişi ve kurumlara ağır idari para cezası yaptırımlarının kapıda olduğunu net bir dille ifade etti. Bu açıklama, yeni düzenlemeyi haksız kazanç kapısı olarak görenlere karşı bir "savaş ilanı" olarak yorumlandı.
Bakanlık radarı devrede: fahiş fiyata ve stokçuluğa geçit yok
Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan yazılı açıklamada, motorlu kara taşıtı ticaretinin, ülkenin büyüyen ticaret hacmi içinde ne denli önemli bir yer tuttuğunun altı çizildi. Ancak bu büyük pazarda kamu düzeninin ve tüketici haklarının korunmasının en temel öncelik olduğu belirtildi. Yeni ÖTV oranlarının ardından sektördeki fiyat değişimlerinin anbean izlendiğini belirten Bakanlık, piyasanın dengesini bozacak her türlü adıma karşı teyakkuzda olduklarını duyurdu.
Açıklamada, "Manipülatif fiyat artışları, kural dışı satış uygulamaları ve piyasayı bozucu faaliyetlerde bulunan kişi ve kuruluşlara karşı titiz incelemeler yürütülmekte, tespit edilen aykırılıklara karşı idari para cezaları uygulanmakta, gerektiğinde yaptırımlar devreye alınmaktadır," denilerek, fırsatçılara göz açtırılmayacağı mesajı verildi. Bu kapsamda, hem yetkili bayilerin sıfır araç satış politikaları hem de ikinci el piyasasındaki ilanlar ve galeri satış fiyatları, özel denetim ekipleri tarafından sıkı bir şekilde kontrol edilecek. Bakanlığın bu kararlı tutumu, özellikle sıfır araç bulamayan vatandaşların yöneldiği ikinci el taşıt pazarında, suni bir fiyat köpüğü oluşmasının önüne geçmeyi hedefliyor.
Geçmişin karnesi kabarık: yüz milyonlarca liralık ceza kesildi
Bakanlık, uyarısının sadece bir söylemden ibaret olmadığını kanıtlamak için, geçmiş dönemde piyasa düzenini bozanlara karşı yürütülen operasyonların ve kesilen cezaların bilançosunu da kamuoyuyla paylaştı. Bu rakamlar, kurallara uymayanları gelecekte nelerin beklediğine dair somut birer örnek teşkil etti.
-
Yetkisiz Ticarete Ağır Ceza: Yapılan denetimler sonucunda, yetki belgesi olmadan ikinci el taşıt ticareti yaptığı tespit edilen 220 gerçek ve tüzel kişiye, toplamda yaklaşık 103 milyon liralık rekor bir idari para cezası uygulandı. Bakanlık, bir takvim yılı içinde üçten fazla araç satışının ticari faaliyet sayıldığını ve bunun için yetki belgesi alınmasının zorunlu olduğunu bir kez daha hatırlattı.
-
6 Ay 6 Bin Kilometre Kuralı İhlaline Af Yok: Pandemi döneminde başlayan ve sıfır araçların alınıp hemen fahiş fiyatla satılmasını önlemek için getirilen "6 ay 6 bin kilometre" pazarlama ve satış kısıtlamasını ihlal eden 131 yetkili bayi ve oto galerisine toplam 52 milyon 462 bin lira ceza kesildi.
-
İlan Aldatmacasına Geçit Verilmedi: İnternet üzerindeki ilanlarda, aracın tavsiye edilen satış fiyatının üzerinde bir rakam yazarak piyasayı manipüle eden 476 kişi ve kuruluşa, toplamda 95 milyon 668 bin lira ceza uygulandı.
-
Bayilere Lisans İptali Şoku: Cezalar sadece parayla sınırlı kalmadı. Müşterinin araca erişimini zorlaştıran, "aksesuar alma zorunluluğu" getiren, liste fiyatının üzerinde elden para talep eden veya takasa zorlayan 31 yetkili bayinin yetki belgeleri iptal edildi. Bu işletmelerin bir yıl süreyle ikinci el taşıt ticareti yapması da yasaklandı.
Bu tablo, Bakanlığın piyasa düzenini sağlamak için en ağır yaptırımları uygulamaktan çekinmediğini açıkça gösteriyor.
Kayıt dışı ve sahteciliğe karşı dijital kalkan: EİDS dönemi
Ticaret Bakanlığı, denetimlerin yanı sıra, piyasadaki kayıt dışılığı ve sahteciliği önlemek amacıyla hayata geçirdiği teknolojik çözümlere de dikkat çekti. Bu dijital kalkanların en önemlisi, Elektronik İlan Doğrulama Sistemi (EİDS) oldu. Bu sistemle birlikte, ilan platformlarına kimlik doğrulama zorunluluğu getirildi. Artık kimlik bilgilerini doğrulamayan kişilerin veya yetki belgesi olmayan işletmelerin ilan vermesi engellendi. Bir araca ilişkin ilanı, yalnızca aracın ruhsat sahibi, ruhsat sahibinin eşi veya ikinci dereceye kadar akrabaları ile yetki belgesine sahip işletmeler verebiliyor. Bu sayede, başkasının aracını satıyormuş gibi ilan vererek dolandırıcılık yapan veya kayıt dışı galericilik faaliyetinde bulunanların önüne geçilmesi hedefleniyor.
Ayrıca, Türkiye Noterler Birliği ile iş birliği içinde oluşturulan "Güvenli Ödeme Sistemi" sayesinde, alım-satım sırasında para transferinin eş zamanlı ve güvenli bir şekilde yapılması sağlanarak, dolandırıcılık ve hırsızlık gibi riskler de ortadan kaldırıldı. Vatandaşların, yetki belgesi olmadan ticaret yapanları şikayet edebilmesi için e-Devlet tabanlı bir ihbar modülünün de aktif olarak çalıştığı belirtildi.
Vatandaş nasıl korunacak, piyasa nasıl dengelenecek?
Bakanlığın tüm bu adımlarının temelinde, otomobile ulaşmaya çalışan son tüketicinin, yani vatandaşın korunması yatıyor. Piyasada oluşan suni fiyat artışları ve stokçuluk faaliyetleri, sadece fiyatları şişirmekle kalmıyor, aynı zamanda gerçekten araca ihtiyacı olan vatandaşların bu hayaline ulaşmasını da engelliyor. Bakanlık, uyguladığı düzenlemeler ve yürüttüğü denetimlerle, arz ve talep dengesinin sağlıklı bir şekilde işlemesini, fiyat istikrarının sağlanmasını ve kayıt dışılığın azaltılarak hem tüketicinin hem de dürüst ticaret yapan esnafın korunmasını amaçlıyor. Yeni ÖTV düzenlemesi sonrası piyasanın nabzını tutan denetim ekiplerinin, önümüzdeki günlerde ülke genelinde yapacağı operasyonlar ve tespit edeceği aykırılıklar, otomobil piyasasının gelecekteki seyrini belirleyecek en önemli faktör olacak. Bakanlığın bu kararlı duruşu, otomobil almayı veya satmayı düşünen milyonlarca vatandaş tarafından da yakından ve umutla takip ediliyor.
