Emtia piyasalarında son dönemde tarım ürünlerinde yaşanan dalgalanma, en sert etkisini şeker fiyatlarında gösterdi. Uluslararası piyasalarda, şekerin libre fiyatı ABD'nin önde gelen emtia borsası Intercontinental Exchange'de (ICE) 0,1421 dolara kadar gerileyerek, Aralık 2020'den bu yana en düşük seviyesini test etti. Bu düşüşle birlikte, 2024 sonundan bu yana kaydedilen toplam değer kaybı yüzde 25'i aştı. Peki, tatlı kârlar vaat eden şekeri bu denli "acı" bir düşüşe iten neydi?
Üretim patladı, arz fazlası oluştu
Fiyatlardaki sert düşüşün arkasındaki en temel neden, dünyanın en büyük şeker üreticisi ülkelerindeki rekor üretim beklentileri. Dünyanın en büyük üreticisi ve ihracatçısı konumundaki Brezilya başta olmak üzere, Tayland ve Hindistan gibi diğer kilit oyuncularda son dönemde artan yağışlar, şeker kamışı rekoltesinin bol olacağı beklentisini yarattı. Vadeli İşlem ve Emtia Piyasaları Uzmanı Zafer Ergezen, "Geçtiğimiz dönemde Brezilya ve Uzak Doğu'da yağışların azaldığını, bunun da arz endişelerini artırdığını görmüştük. Ancak bu durum tam tersine döndü. Artan yağışlar, şeker arzının artacağı beklentisini oluşturdu ve bu durum fiyatlar üzerinde ciddi bir baskı yarattı" dedi. Brezilya merkezli danışmanlık şirketi Datagro'nun gelecek sezon için yaklaşık 2 milyon tonluk bir küresel şeker fazlası beklemesi de bu durumu teyit ediyor.
Petrol düşünce şekerin tadı kaçtı
Şeker fiyatlarını aşağı çeken bir diğer önemli faktör ise petrol fiyatları ile olan şaşırtıcı bağlantısı. Uzman Zafer Ergezen, bu bağlantıyı basit bir denklemle açıklıyor: "Şeker kamışı aynı zamanda biyoyakıt olan etanol üretimi için de kullanılıyor. Etanol fiyatları da doğrudan petrol fiyatlarına bağlı hareket ediyor. Doğal olarak, küresel piyasalarda petrol fiyatları gerilediğinde, etanol üretimi cazibesini yitiriyor ve bu durum şeker kamışına olan talebi azaltıyor." Üstelik Brezilya'da son dönemde mısır bazlı etanol üretiminin, şeker kamışı etanolünden daha ucuza mal olması, fabrikaların şeker kamışını etanol yerine şeker üretimine yönlendirmesine neden oluyor. Bu durum da piyasadaki arz fazlasını daha da körüklüyor.
Talep cephesinde de işler parlak değil
Arz cephesindeki bu bolluğa, talep tarafındaki zayıflama da eklenince fiyatlardaki düşüş kaçınılmaz oldu. Küresel ekonomideki genel yavaşlama ve durgunluk endişeleri, sadece bir gıda ürünü olmayan ve sanayide de yoğun olarak kullanılan şekere olan talebi olumsuz etkiledi. Bununla birlikte, son yıllarda popülerliği artan ve şekerli ürünlere olan isteği azalttığı belirtilen zayıflama ilaçlarına yönelik artan talebin de, uzun vadede küresel şeker tüketimini aşağı çekebileceği konuşuluyor.
Gözler ana üreticilerde
Piyasanın geleceği, ana üretici ülkelerin atacağı adımlara bağlı. Yaklaşık 40 milyon tonluk üretimiyle dünya lideri olan Brezilya'nın politikaları, fiyatların seyrinde belirleyici olacak. Brezilya'yı takip eden Hindistan ise, yüksek iç tüketimi nedeniyle ihracatta Brezilya kadar etkili olamıyor. Tayland, Çin ve Avrupa Birliği de piyasanın diğer önemli oyuncuları arasında yer alıyor. Ancak mevcut arz fazlası ve zayıf talep koşulları göz önüne alındığında, şeker fiyatlarındaki baskının kısa vadede devam etmesi bekleniyor.
