İnsanların yüzünün kızarmasının nedenini açıklayan iki temel teori var. Charles Darwin'in öne sürdüğü ve büyük ölçüde kabul gören teoriye göre, kişi başkalarının kendisini nasıl gördüğünü düşündüğü için yüzü kızarıyor. Bu teori, "sosyal değerlendirme teorisi" olarak bilinir.
Bazı bilim insanları ise yüz kızarmasının daha otomatik bir tepki olduğunu savunuyor. Bu teoriye göre, kişisel değerlendirmeye gerek kalmadan, beyin kendi kendine yüzdeki kan damarlarını genişleterek kızarıklığa yol açıyor.
YENİ ARAŞTIRMA BEKLENTİLERİ SARSIYOR
Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences adlı hakemli dergide yayınlanan yeni bir çalışma, yüz kızarmasının arkasındaki mekanizmanın daha önce düşünüldüğünden daha karmaşık olabileceğini gösteriyor. Çalışmanın başyazarı Dr. Milica Nikolic, "Bu sadece gözler önünde ve ilgi odağı olduğumuz sosyal bir ortamda bulunmaktan mı kaynaklanıyor? Yoksa daha karmaşık bir şey mi var ve başkalarına nasıl göründüğümüzü mü düşünmeye başlıyoruz?" diye soruyor.
DENEY VE BULGULAR
Dr. Nikolic ve ekibi, bu soruyu cevaplamak için 16-20 yaş arası 63 kadınla bir deney yürüttü. Katılımcılar, zorlanmaları için özel olarak seçilmiş bir şarkıya karaoke yaparken videoya çekildi.
Bir hafta sonra genç kadınlar, kendilerinin ve diğerlerinin performansını izledi. Bu esnada katılımcıların beynini tarayan bilim insanları, yüz kızarmasının nedenini saptamaya çalıştı.
Beklendiği üzere katılımcıların yüzü, kendi videolarını izlerken daha fazla kızardı. Araştırmacılar ayrıca utançlarını artırmak için başkalarının da videolarını izlediğini onlara söyledi.
Taramalarda, yüzün kızarmasıyla birlikte beynin duygusal uyarılma ve dikkatle bağlantılı bölgelerinin aktive olduğu ortaya çıktı. Öte yandan kişinin kendisi veya başkasının davranış, düşünce ve niyetlerini düşünmesiyle ilgili bölgelerde hareketlilik görülmedi.
YARGILANMA KORKUSU OLMAYABİLİR
Bulgular, yüz kızarmasıyla yargılanma korkusu arasında bir bağlantı olmayabileceğine işaret ediyor. Dr. Nikolic, "Yüz kızarması sadece gözler önünde olmaktan kaynaklanıyor olabilir" diyor. "O çok kısa anda nasıl göründüğümüzü falan düşünmüyor olabiliriz. Bence burada, teorinin söylediğinden daha otomatik bir durum sözkonusu."
