Son yıllarda evrensel iklim kriziyle birlikte Akdeniz ve Türkiye çevresinde sayıları hızla artan balon balıklarının ekosisteme etkileri ve zararları üzerine EÜ Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü öğretim görevlisi Doç. Dr. İnci Tüney Kızılkaya önemli açıklamalarda bulundu. Balon balıklarının Akdeniz'e nasıl ve nereden geldiği ile ilgili konuşan Doç. Dr. İnci Tüney Kızılkaya, “Şu an denizlerimizde yedi farklı türde balon balığı bulunuyor. Bu balıklar bizim sularımıza, Süveyş Kanalı vasıtasıyla Kızıldeniz'den, oraya da Hint-Pasifik Okyanusu'ndan geldi. Akdeniz suyunun sıcaklığının artmasıyla birlikte çok fazla göçmen türümüz mevcut. Bu göçmen türlerden bazıları aşırı derecede çoğalarak baskın konuma geliyor. Biz bu tür canlılara istilacı tür diyoruz. İklim değişikliği ve Süveyş Kanalı'nın genişlemesi de bu istilayı hızlandırdı" dedi.
'KAYDA ALINDI'
Balon balıklarının oluşturduğu tehlikelerle ilgili bilgi veren Doç. Dr. Kızılkaya, “Balon balıklarının tehlikelerinden bahsedecek olursak, bizim sularımızda mevcut olan türler ölümcül derecede toksin içeriyor ve kesinlikle yenmemesi gerekiyor. Balon balıkları içerisinde şu anda en tehlikeli olarak bilinen 'Lagocephalus sceleratus' türü mevcut. Bu tür, zehirli Tetrodotoksin (TTX) dediğimiz bir toksin üretiyor. Lagocephalus sceleratus balon balığı, ilk olarak 2005 yılında Gökova Körfezi'nde tespit edildi. Bu tespit bütün Akdeniz için EÜ Su Ürünleri Fakültesi akademisyenleri tarafından Türkiye'den kayda alındı" ifadelerini kullandı.
'BALON BALIKLARININ TÜRKİYE'YE YILLIK ZARARI 2 MİLYON EURO'
Balon balıklarının zararlarından bahseden Doç. Kızılkaya, “Türkiye'de balon balıklarının, ekonomiye yıllık yaklaşık 2 milyon Euro zarar verdiği yapılan çalışmalarla gösterilmiş durumda. Bu balıkların, çok çeşitli organizmayı tüketme yetenekleri ve sert diş yapıları nedeniyle çeşitli ekosistemlerde ciddi sorunlara yol açtığı biliniyor. Balon balıkları, dört dişliler familyasına ait olup üstte iki, altta iki sivri dişleri bulunuyor. Bu dişler, balıkların etrafındaki her şeyi hızla ve etkili bir şekilde tüketmelerini sağlıyor. Türkiye'nin Akdeniz ve Güney Ege Denizi kıyılarında yayılan bu balıklar, yerel balık türlerinin popülasyonlarını tehdit etmekte ve balıkçılık endüstrisine zarar vermektedir. Uzmanlar, balon balıklarının kontrol altına alınması için acil önlemler alınması gerektiğini vurguluyor" dedi.
'DENİZ CANLILARI ÜZERİNDE BASKI OLUŞTURUYOR'
Doç. Kızılkaya, sözlerini şöyle sürdürdü: "Bu türlerin yayılmasını önlemek ve ekonomik kayıpları minimize etmek amacıyla daha etkin yönetim stratejilerinin geliştirilmesi gerekiyor. Türkiye'de balon balıkları, hem balıkçılık endüstrisine hem de deniz ekosistemlerine ciddi zararlar veriyor. Balıkçılar, av araçlarına balon balıklarının zarar verdiğini ve bu durumun hem av kaybına yol açtığını hem de av ekipmanları açısından ciddi mali zarara neden olduğunu belirtiyorlar. Hızla çoğalan bu balıklar, yerel balık popülasyonları üzerinde ciddi bir baskı oluşturmakta ve ekonomik kayıplara neden oluyor. Balon balıklarının en büyük ekolojik zararı ise hızla çoğalmaları ve onları yiyebilen hiçbir canlının bizim denizlerimizde bulunmaması. Ahtapot, mürekkep balığı, kalamar, karidesler ve balıklar balon balıkları tarafından tüketiliyor ve bu balıkların aşırı derecede tüketilmesi diğer deniz canlıları üzerinde baskı oluşturuyor."
'BALON BALIKLARININ ÇOĞALMASINI ENGELLEMEYE ÇALIŞIYORUZ'
Önceki çalışmalarından bahseden Doç. Dr. Kızılkaya, “Gökova, Kaş ve İskenderun'dan temin ettiğimiz balıklarla yaptığımız çalışmalarda balığın tüm dokularının tehlikeli oranda toksin içerdiğini belirlemiştik. Balon balığının içerisindeki tetrodotoksin maddesi ağrı kesici olarak kullanılabilirliğine yönelik çeşitli araştırmalar ve girişimler mevcut ancak henüz onaylanıp piyasaya sürülebilmesi için zaman var. Onay alındığı takdirde bu yöndeki çalışmalarımız da aktif hale gelecektir. Ekosistemimiz ve ekonomimiz için balon balıklarının çoğalmasını engellemeye çalışıyoruz. Bazı amatör balıkçılar balon balıklarını tanıyamayabiliyor ve tükettiklerinde ise istenmeyen sonuçlar yaşanıyor. Balon balığının ekonomik ve ekolojik zararlarını azaltmak için, bilinçlendirme ve kontrol çalışmaları yapılıyor.Tarım ve Orman Bakanlığı halkı bilinçlendirmek için çeşitli projeler geliştirmekte, yürütmekte, eğitimler ve bilgilendirme çalışmaları yapıyor" diye konuştu.
