Öksürük, solunum yollarımızın sağlığını korumak için vücudumuzun geliştirdiği doğal bir tepkidir. Ancak bazen öksürük, ciddi ve hayati hastalıkların işareti olabilir. Bu nedenle, öksürüğün nedenini ve nasıl tedavi edileceğini bilmek çok önemlidir.
Öksürük Ne Zaman Tehlikeli Olur?
Öksürük, genellikle soğuk algınlığı, grip, alerji, bronşit gibi solunum yolu enfeksiyonları sonucu ortaya çıkar. Bu durumlarda, öksürük, vücudun mikropları, tozları, polenleri ve fazla mukusu atmak için kullandığı bir mekanizmadır. Bu tür öksürükler, genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden geçer veya uygun ilaçlarla tedavi edilir.
Ancak bazı durumlarda, öksürük, akciğer kanseri, KOAH, zatürre, tüberküloz gibi ciddi ve yaşamı tehdit eden hastalıkların belirtisi olabilir. Bu hastalıklar, akciğerlerde iltihaplanma, hasar, enfeksiyon veya tümör oluşumuna neden olur ve solunum fonksiyonlarını bozar. Bu nedenle, öksürük 3 haftadan uzun sürüyorsa, kanlı veya sarı-yeşil balgam çıkartıyorsa, yüksek ateş, kilo kaybı, nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi diğer semptomlar eşlik ediyorsa, mutlaka bir doktora başvurmak gerekir.
Öksürüğün Nedenleri Nelerdir?
Öksürüğün birçok nedeni olabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:
-
Astım: Astım, solunum yollarının daralması ve iltihaplanması sonucu ortaya çıkan kronik bir hastalıktır. Astım hastaları, alerjenler, soğuk hava, egzersiz, stres gibi tetikleyicilere maruz kaldıklarında, hırıltılı nefes, göğüste sıkışma, nefes darlığı ve öksürük gibi ataklar yaşarlar. Astım, her yaşta görülebilir ve tedavi edilmediğinde ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Astımda öksürük, genellikle geceleri veya sabahları daha şiddetli olur ve balgamsızdır.
-
Akciğer Kanseri: Akciğer kanseri, akciğer dokusunda anormal hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalması ve tümör oluşturmasıdır. Akciğer kanseri, genellikle sigara içen veya pasif içici olan kişilerde görülür. Akciğer kanserinin en sık görülen belirtisi, uzun süren ve kanlı balgam çıkaran öksürüktür. Diğer belirtiler arasında, nefes darlığı, göğüs ağrısı, ses kısıklığı, kilo kaybı, kemik ağrısı, baş ağrısı ve sarılık sayılabilir.
-
Zatürre: Zatürre, akciğerlerin iltihaplanması ve enfeksiyonudur. Zatürre, bakteri, virüs, mantar veya parazitler gibi çeşitli mikroorganizmalar tarafından oluşturulabilir. Zatürre hastaları, yüksek ateş, titreme, balgamlı öksürük, nefes darlığı, göğüs ağrısı ve halsizlik gibi belirtiler gösterirler. Zatürre, özellikle yaşlı, çocuk, bağışıklık sistemi zayıf olan ve kronik hastalığı olan kişilerde ciddi sonuçlara yol açabilir.
-
Tüberküloz: Tüberküloz, Mycobacterium tuberculosis adlı bir bakterinin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Tüberküloz, genellikle akciğerleri etkiler, ancak diğer organlara da yayılabilir. Tüberküloz hastaları, 3 haftadan uzun süren, kanlı veya sarı-yeşil balgam çıkaran öksürük, ateş, gece terlemeleri, iştahsızlık, kilo kaybı ve yorgunluk gibi belirtiler yaşarlar. Tüberküloz, tedavi edilmediğinde ölümcül olabilir.
-
KOAH: KOAH, kronik obstrüktif akciğer hastalığı anlamına gelir. KOAH, solunum yollarının daralması ve akciğerlerin elastikiyetini kaybetmesi sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. KOAH, genellikle sigara içen veya hava kirliliğine maruz kalan kişilerde görülür. KOAH hastaları, balgamlı öksürük, nefes darlığı, hırıltılı nefes, göğüs sıkışması ve egzersiz toleransında azalma gibi belirtiler gösterirler. KOAH, ilerleyici ve tedavi edilemez bir hastalıktır.
Öksürüğün Tedavisi Nasıldır?
Öksürüğün tedavisi, öksürüğün nedenine bağlı olarak değişir. Öksürüğün nedenini belirlemek için doktorunuz, fizik muayene, akciğer fonksiyon testleri, kan testleri, balgam kültürü, göğüs röntgeni, tomografi, bronkoskopi gibi çeşitli tetkikler yapabilir. Öksürüğün nedenine göre, doktorunuz size şu tedavileri önerebilir:
-
Antibiyotikler: Öksürüğün nedeni bakteriyel bir enfeksiyon ise, doktorunuz size uygun bir antibiyotik reçete edebilir. Antibiyotikler, enfeksiyonu yok etmeye ve öksürüğü azaltmaya yardımcı olur. Antibiyotik tedavisini doktorunuzun belirttiği şekilde ve sürede uygulamalısınız.
-
Antiviral ilaçlar: Öksürüğün nedeni viral bir enfeksiyon ise, doktorunuz size antiviral bir ilaç verebilir. Antiviral ilaçlar, virüsün çoğalmasını engelleyerek, enfeksiyonun şiddetini ve süresini azaltır. Antiviral ilaçları, doktorunuzun tavsiyesine göre kullanmalısınız.
-
Bronkodilatörler: Öksürüğün nedeni astım, KOAH gibi solunum yollarının daralması ise, doktorunuz size bronkodilatör adı verilen ilaçlar verebilir. Bronkodilatörler, solunum yollarını genişleterek, nefes almayı kolaylaştırır ve öksürüğü hafifletir. Bronkodilatörler, inhaler (nefes yoluyla alınan) veya tablet şeklinde olabilir.
-
Steroidler: Öksürüğün nedeni astım, KOAH, zatürre gibi solunum yollarının iltihaplanması ise, doktorunuz size steroid adı verilen ilaçlar verebilir. Steroidler, iltihabı azaltarak, solunum yollarının şişmesini ve daralmasını önler. Steroidler, inhaler, tablet veya enjeksiyon şeklinde olabilir.
-
Öksürük şurupları ve pastilleri: Öksürüğün nedeni basit bir soğuk algınlığı veya alerji ise, doktorunuz size öksürük şurubu veya pastili önerebilir. Bu ilaçlar, öksürüğü yatıştırarak, boğazı yumuşatır ve rahatlatır. Ancak bu ilaçlar, öksürüğün nedenini tedavi etmez, sadece semptomları hafifletir. Bu nedenle, öksürüğünüz uzun sürüyorsa, doktorunuza danışmadan bu ilaçları kullanmamalısınız.
-
Buhar tedavisi: Öksürüğün nedeni mukusun solunum yollarını tıkaması ise, buhar tedavisi faydalı olabilir. Buhar tedavisi, sıcak suya mentol, okaliptüs, lavanta gibi bitkisel yağlar ekleyerek veya bir buhar makinesi kullanarak yapılabilir. Buhar tedavisi, solunum yollarını nemlendirerek, mukusun akışkanlığını arttırır ve atılmasını kolaylaştırır.
-
Ev ilaçları: Öksürüğün nedeni basit bir soğuk algınlığı veya alerji ise, ev ilaçları da işe yarayabilir. Ev ilaçları arasında, bal, limon, zencefil, sarımsak, adaçayı, ıhlamur, nane, karabiber gibi doğal ürünlerden yapılan çaylar, karışımlar veya gargara sayılabilir. Ev ilaçları, boğazı yumuşatır, iltihabı azaltır, bağışıklığı güçlendirir ve öksürüğü hafifletir.
Öksürüğü Önlemek İçin Ne Yapmalıyız?
Öksürüğü önlemek için, öncelikle öksürüğe neden olan hastalıklardan korunmak gerekir. Bunun için, şu önlemleri alabiliriz:
-
Sigara içmemek veya bırakmak: Sigara, akciğerlerde hasara, iltihaplanmaya, enfeksiyona ve kansere neden olan en önemli faktördür. Sigara içmek, hem öksürüğe hem de birçok ciddi hastalığa yol açar. Sigara içmemek veya bırakmak, akciğer sağlığı için en iyi karardır.
-
Hava kirliliğinden uzak durmak: Hava kirliliği, akciğerlerde tahrişe, iltihaplanmaya ve enfeksiyona neden olan toz, duman, gaz, polen gibi zararlı maddeler içerir. Hava kirliliği, öksürüğün yanı sıra, astım, KOAH, zatürre gibi hastalıkların riskini arttırır. Hava kirliliğinden uzak durmak, maske takmak, kapalı ortamları sık sık havalandırmak, akciğer sağlığı için faydalıdır.
-
Bağışıklık sistemini güçlendirmek: Bağışıklık sistemi, vücudumuzu mikroplara karşı koruyan bir savunma mekanizmasıdır. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, solunum yolu enfeksiyonlarına daha yatkındır. Bağışıklık sistemini güçlendirmek için, sağlıklı ve dengeli beslenmek, yeterli su içmek, düzenli egzersiz yapmak, stresten uzak durmak, uyku düzenine dikkat etmek gerekir.
-
Aşı olmak: Bazı solunum yolu enfeksiyonları, özellikle grip ve zatürre, aşı ile önlenebilir. Aşı, vücudun enfeksiyona karşı antikor üretmesini sağlayarak, hastalığa yakalanma riskini azaltır. Aşı, özellikle yaşlı, çocuk, hamile, kronik hastalığı olan ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler için önemlidir.
-
Kişisel hijyene dikkat etmek: Solunum yolu enfeksiyonları, genellikle mikropların solunum yoluyla veya temas yoluyla bulaşmasıyla oluşur. Kişisel hijyene dikkat etmek, enfeksiyonlardan korunmanın en basit yoludur. Elleri sık sık yıkamak, öksürürken veya hapşırırken ağız ve burunu kapatmak, hasta kişilerle yakın temas etmemek, kullanılan eşyaları paylaşmamak, kişisel hijyen için alınabilecek önlemlerdir.
