ZERRİN SARGUT/İnsan Hakları Derneği’nin Kasım 2023 raporunda, şüpheli kadın ölümlerinin en fazla görüldüğü 3 ilin Hakkari, Van ve Urfa olduğunu belirtildi. Kadın hakları alanında çalışan Van Star Kadın Derneği’nin 2023 kadına yönelik şiddetle mücadele izleme raporuna göre, 2 yıl içinde Van’da 23 kadın erkek şiddetiyle öldürüldü, 18 yaş altı 6 genç kız ve 18 yaş üzeri, 11 kadın intihar etti.
Bu kadınlardan biri de Van’ın Tuşba İlçesine bağlı Bağdaşan Köyünde yaşayan ve Nisan 2024’te babasının av tüfeğiyle intihar eden B.D. B.D’nin ölümüyle ilgili konuşan, ancak adını açıklamak istemeyen bir aile bireyi, B.D.’nin hayat dolu bir genç kız olduğunu belirterek, şunları söyledi:
“O gün okula gitmek istemediğini ve biraz rahatsız olduğunu söyledi ve evde kaldı. Annesiyle normal sohbet ettikten sonra acı olay gerçekleşmiş. Herkes şok içinde, kesinlikle bir sorunu olmadığını biliyoruz. Ama okulda yaşadığı herhangi bir sorun varsa bilemiyoruz. Kendini öldürdüğüne hala inanamıyoruz. Van’da gün geçmiyor ki gençler intihar etmesin. Gençlerimizi yaşatmamız gerekir.”
Van Star Kadın Derneği aktivisti Meryem Aslan
Yaşam hakkı hiçe sayılıyor
Van Star Kadın Derneği aktivisti Meryem Aslan, “Kadına yönelik şiddet ciddi oranda arttı. Yasaların daraltılması ve yetersiz kalması, derneğe gelen şiddet, taciz, tecavüz ve şüpheli kadın ölümleriyle ilgili başvuruların sayısında artışa neden oluyor. Türkiye genelinde olduğu gibi Van’da da cezasızlık politikası, erkek şiddetini körüklüyor. Yasaların yetersiz uygulanması ve mahkemelerin eksik kararları, erkeklerin kendilerini her türlü şiddet davranışında haklı görmesine yol açıyor. Bu durum, kadınların yaşam haklarının hiçe sayılmasına neden oluyor” diye konuştu.
Şüpheli kadın ölümlerinin cinayet olma olasılığının yüksek olduğunu iddia eden Aslan, derneğe gelen kadınların çaresizliğini ve yaşanan şüpheli vakaları şöyle anlattı:
“Derneğe gelen kadınlar, ne yapacaklarını bilmiyor. Bize gelen bir başvuruda kadının camdan düştüğü söylendi. Bu ihbar üzerine taziyeye gittik. Öğrendik ki; kadın boşanma sürecini başlatmış, camları silerken eşi tarafından camdan atıldığı söylendi. Bu durum ‘şüpheli ölüm’ olarak kayıtlara geçti. Bir başka örnek ise, ihbar üzerine sağlıkçılar kadının evine gidiyor ve orada kadının vefat ettiğini görüyorlar. Kadının neden öldüğü anlaşılmıyor. Burası aile apartmanı ancak kimsenin haberi olmuyor. Eşi ise olaydan 1 ay sonra evleniyor. Ve bu olayın üzeri tamamen örtülüyor. Yine 58 yaşında bir anne, babasının evine gidiyor ve orada intihar ettiği söyleniyor. Van gibi kırsal bölgelerde, geleneksel toplumsal normlar ve kültürel yapı, kadına yönelik şiddeti normalleştiriyor. Ayrıca bu bölgelerde kadınların ekonomik güçsüzlüğü, eğitim eksikliği ve toplumda daha az söz hakkına sahip olmaları da kadına yönelik şiddeti arttırıyor. Toplumda cinsiyete dayalı ayrımcılıkla mücadele eden kurumsal yapıların zayıf olması, bu tür olayların yaygınlaşmasının önünü açıyor.”
Avukat Jiyan Özkaplan
“Kararlardan alınan cesaret’’
Avukat Jiyan Özkaplan, Türkiye’de sadece Van özelinde değil, genel anlamda şüpheli kadın ölümlerinin artarak devam ettiğini söyledi. Kadın dosyalarında kadının beyanının esas alındığına vurgu yapan Özkaplan, şöyle konuştu:
“Mahkemelerde kadının beyanı esastır, fakat bu esas göz önünde bulundurulmadan bir delil araştırma yoluna da gidilebiliyor. Buna karşın, dosyalarda çok kuvvetli delil olmasına rağmen failler hakkettiği cezayı almıyor. Şahit olduğum dosyalarda bizzat kadının beyanı var, raporlar var ama sanık serbest bırakılabiliyor. Durum böyle devam ederken mağdur kadın kendini güvende hissedemiyor. Etkili bir soruşturma yapılmadan verilen cezalar ya da tahliye kararları, kadınları yıldırıp sindirebiliyor. Failler verilen kararlardan cesaret alarak suç işlemeye devam ediyor.”
Ölüme giden yolların hikayesi
-S.D. intihar ettiği iddiasıyla ağır yaralı olarak kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetti.S.D.’nin evli olduğu Melik Dinçer tarafından 7 yıl boyunca sistematik olarak şiddete uğradığı, iki kez şikayetçi olduğu öğrenildi.
-Y.L adındaki kadın, Mart 2024 tarihinde şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdi. 31 Mart’ta ismi bilinmeyen bir kadın şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.
-Edremit İlçesine bağlı Yeni TOKİ’de 16 Nisan 2024’te Ş.B adlı genç kadın şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdi.
-Saray İlçesine bağlı Gözeldere Mezrası'ndaki Bakışık Mahallesi'nde, 19 Mart 2024 günü, E.İ ateşli silahla şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.
-Çaldıran ilçesine bağlı Cumhuriyet Mahallesi’nde 20 yaşındaki M.B. adlı kadın, ağabeyine ait evde ölü bulundu.
-Kimliği belirsiz olan 17 yaşındaki lise öğrencisi, 18 Nisan’da şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.
-Gevaş’ta kimliği belirsiz bir başka kadın, 2 Mayıs 2024 tarihinde eşi Kıbrıs’a çalışmaya gittikten 5 gün sonra, şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.
-Nisan 2024’te B.D.adında bir genç kız, babasının av tüfeğiyle şüpheli bir şekilde intihar etti.
