Türkiye ile Irak arasında 1973 yılında imzalanan Ham Petrol Boru Hattı Anlaşması, 52 yıl sonra yürürlükten kaldırılıyor. 20 Temmuz 2025 tarihli Resmî Gazete’de yer alan ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasını taşıyan karar ile iki ülke arasında enerji taşımacılığına ilişkin mevcut anlaşma, 27 Temmuz 2026 tarihi itibarıyla sona erecek.
2010’da son kez uzatılmıştı
İlk kez 1973’te imzalanan ve o günden bu yana farklı protokollerle güncellenen anlaşma, son olarak 2010 yılında 15 yıl süreyle uzatılmıştı. Bu son uzatma süresi de gelecek yıl doluyor. Yayımlanan 10113 sayılı karar, sadece ana anlaşmayı değil, bugüne kadar yapılmış protokolleri ve ek belgeleri de kapsayarak hepsinin aynı tarihte sona ereceğini hükme bağlıyor.
Türkiye-Irak hattında yeni dönem kapıda
Söz konusu boru hattı, Irak’tan çıkarılan ham petrolün Türkiye üzerinden Akdeniz’e taşınmasını sağlayan stratejik bir enerji koridoru olarak yıllarca işlev görmüştü. Irak’ın kuzeyinden başlayarak Türkiye’nin güneydoğusundan geçip Ceyhan Limanı’na ulaşan bu hat, Kirkuk-Ceyhan Boru Hattı olarak da biliniyor.
Enerji güvenliği açısından kritik bir altyapı olan bu hattın geleceği, anlaşmanın iptaliyle birlikte yeni müzakere süreçlerinin başlamasını kaçınılmaz kılıyor. Taraflar arasında nasıl bir yeni çerçevenin belirleneceği merak konusu.
Anlaşmanın sona ermesi ne anlama geliyor?
Petrol taşımacılığı açısından bu karar, hem ekonomik hem de diplomatik yansımalar doğurabilir. Irak ve Türkiye arasındaki bu tarihi hat, özellikle Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi ile Türkiye arasında zaman zaman krizlere neden olmuştu. Uluslararası tahkim davaları ve enerji gelirlerinin paylaşımı konularında yaşanan gerilimler, bu hattın geleceği üzerinde belirleyici olmuştu.
Şimdi ise anlaşmanın sona erecek olması, tarafların yeni şartlarla masaya oturması gerektiği anlamına geliyor. Türkiye’nin enerji arz güvenliği, Irak’ın petrol ihracat stratejisi ve küresel enerji piyasaları açısından bu kararın yansımaları dikkatle izleniyor.
Ceyhan Limanı’nın rolü yeniden tartışmaya açılabilir
Ham petrolün Türkiye üzerinden dünya pazarlarına ulaştırılmasını sağlayan Ceyhan Limanı, Irak petrollerinin dışa açılan ana kapısı konumunda. Anlaşmanın sona ermesiyle birlikte bu limanın statüsü, işlevi ve kapasitesinin nasıl değerlendirileceği, enerji sektöründe önemli bir tartışma konusu olacak.
Özellikle Ceyhan terminalinde yaşanan teknik sorunlar, zaman zaman petrol akışının durmasına neden olmuştu. Şimdi bu terminalin gelecekte hangi yükümlülüklerle çalışacağı, yeni yapılacak anlaşmalara göre şekillenecek.
Irak yönetiminin tavrı yakından izleniyor
Bağdat merkezli Irak hükümetinin, bu gelişmeye nasıl tepki vereceği henüz netleşmiş değil. Ancak geçmişte Türkiye’nin Kuzey Irak ile doğrudan yaptığı petrol anlaşmalarına karşı çıkan Bağdat yönetiminin, yeni dönemde daha merkeziyetçi ve kontrollü bir yaklaşım benimseyebileceği belirtiliyor. Enerji gelirlerinin paylaşımı, geçmişte olduğu gibi bu süreçte de tartışma konusu olabilir.
Türkiye yeni enerji denklemine hazırlanıyor
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın imzasıyla alınan bu karar, Türkiye’nin enerji diplomasisinde yeni bir stratejik hamleyehazırlandığına işaret ediyor olabilir. Türkiye’nin son dönemde Azerbaycan, Katar ve Rusya gibi ülkelerle geliştirdiği enerji iş birlikleri, petrol ve doğalgaz hatlarının çeşitlendirilmesine yönelik politikaların öncelik kazandığını gösteriyor.
