Mehmet Ali SÜTLÜ/21. yüzyıl teknoloji ve inovasyon çağı olarak gelişmeye devam ediyor. Teknolojik yenilikler birçok mesleğe olan ihtiyacı azaltarak bir kısmının da yok olmasına neden oluyor. Ancak diğer yandan ilerleyen teknoloji, farklı meslek gruplarının da oluşmasını sağlıyor ve insanların yeni beceriler öğrenerek kendilerini farklı alanlarda geliştirmesi gerekiyor. Siber güvenlik, yapay zeka, 3D animasyon, veri madenciliği, nanoteknoloji… İş arayanların CV’lerini gönderdiği kariyer.net sitesinde geleceğin mesleklerine ilişkin bu kavramlar orta yaş ve üstündekilere yabancı gelebilir ama bugünün gençleri arasında popüler olan bu kavramların çocuklar için de cazibesini koruyacağını, hatta yeni uygulamalarla daha da gelişeceğini söyleyebiliriz.
İŞ TANIMLARI FARKLILAŞIYOR
Yepyeni iş kolları, “en popüler meslekler”i kökten bir değişime uğratmaya devam ediyor. İş tanımları da farklılaşıyor özellikle bu sebeplerden geleceğin mesleklerine bugünden hakim olmak değer kazanıyor. Toptalent.co sitesindeki blog yazısı, adını daha önce duymadığımız yepyeni teknolojilerle, yapay zeka kavramları ile karşılaşıyor ve bu teknolojiden nasibini almış cihazlarla tanıştığımızı ortaya koyuyor. Biz, bu teknoloji ve cihazlarla tanışıp haşır-neşir olurken; bazı meslekler de “elveda” diyerek bavulunu toplayıp bilinmeze doğru yol alıyor. Öte yandan; bayram ziyaretlerinde “Ne iş yapıyorsun evladım?” sorusunu soran yaşça büyük akrabalar, cevap olarak varlığından haberdar olmadıkları meslekleri daha fazla duyar hale geliyor. Tabii ki, yakın gelecekte daha sık duyacaklarını da söyleyebiliriz. Çünkü günümüz gençleri için en güzel meslekler çok daha farklı.
YARATICILIĞI ARTIRAN SÜREÇ
Kariyerini Almanya’da sürdüren Yazılım Mühendisi Dr. Fatma Azra Yıldız, bazı meslekler kaybolduğunda insanların yeni beceriler yeni meslekler edinmesi zorunluluğunun yaratıcılığı ortaya çıkaracağını, toplumu dönüştüreceğini belirtiyor. Dr. Yıldız, “Çünkü, teknolojiye bağımlı hale geldiğimizde bizim otomatik olarak yapmak zorunda olduğumuz ya da bunun için fazla mesai harcadığımız ama düşünmeyi gerektirmeyen işleri dijitalleşme ortamında yapıyor hale geleceğiz. Dolayısıyla bizim insan olarak daha yaratıcı ve farklı şeyleri ortaya çıkarma konusunda fırsatlarımız olabilir” diyor.
BÜYÜK DEĞİŞİM YAŞANACAK
Berqnet.com’daki blog yazısına göre, her geçen gün teknolojinin hızlı bir şekilde gelişmesiyle birlikte, iş dünyasında da büyük değişimler yaşanıyor ve yeni meslek dalları ortaya çıkıyor. Bu değişimler, gelecekteki iş trendlerinin belirlenmesinde etkili oluyor. Ülkemizdeki iş kollarında gerekli olan temel yetenek ve yetkinliklerin yüzde 41’lik bir kısmının önümüzdeki birkaç yıldan itibaren değişime uğrayacağına inanılıyor. Ayrıca yaygın bir kanıya göre; şu anda 7 yaşına kadar olan çocukların ileride çalışacakları mesleklerin en az yarısı henüz ortaya çıkmadı. Bu da demek oluyor ki, meslekler de büyük bir değişimden geçecek. Özellikle dijitalleşme ve yapay zeka gibi teknolojik gelişmeler, birçok yeni iş fırsatını beraberinde getirecek.
TEKNOLOJİ ODAKLI İŞLER
İstanbul Ticaret Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Beliz Ülgen ile Dr. Öğretim Üyesi Nihan Yavuz Aksakal’ın hazırladığı ‘Yapay Zeka ve Geleceğin Meslekleri’ çalışmasına göre, geleceğin 100 mesleği; teknoloji odaklı işler, bireysel işler, örgütsel işler, çevre odaklı işleri, kentsel işler, tarımsal işler, uzay odaklı işler, sağlık odaklı işler, veri odaklı işler ve uygulama odaklı işler gibi çeşitli kategorilerde düzenlendi.
İŞTE GELECEKTE POPÜLER OLACAK MESLEKLER
1-Yapay Zeka ve Robotik Mühendisliği
Geleceğin mesleklerinden en havalı olanlarından biri, yapay zeka ve robotik mühendisliği. Çocuğunuzun yapay zeka ile iç içe olması ve onu anlaması ileride mesleğinin garanti olacağı anlamına gelebilir, zira gelecek 10 yıl içinde yapay zeka birçok işi yapabiliyor olacak. Otomotiv, havacılık, sağlık, eğitim, savunma ve endüstriyel üretim sektörleri, yapay zeka ve robotik teknolojilerini kullanarak üretim süreçlerini otomatikleştiriyor ve verimliliklerini artırıyor.
2-Robot Koordinasyon Uzmanı
Günümüzde, üretim süreçlerinde robotlar kullanılıyor ve robot kullanım oranı günden güne artıyor. Dolayısıyla robotlar, yepyeni mesleklerle tanışmamıza neden olacak. Geleceğin meslekleri arasında en popüler olacaklardan biri ise robot koordinasyon uzmanıdır. Bu uzmanlar, robotların onarımlarını ve bakımının yanında etkili çalışma prensiplerini gözden geçirirler. Böylece robotlara yepyeni beceriler kazandırılabilmektedir.
3-IoT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavramdan haberiniz var mı? IoT olarak kısaltılan bu kavram, etrafımızdaki neredeyse bütün her şeyin internete bağlı olarak işlem görmesini ifade ediyor. Yani, akıllı binalarda yer alan klimalar, alarm sistemleri, güvenlik kameraları ve diğer birçok şey, nesnelerin interneti için başlangıç aşaması. Yakın gelecekte bütün elektronik aygıtları, uzaktan bile olsa internet bağlantısı sayesinde yönetebileceğiz. Dolayısıyla bu alanda çalışacak yetişmiş insanlara ihtiyaç olacak.
4-Metaverse Uzmanı
Akıl almaz bir hızla gelişen teknolojini en yeni aktörlerinden biri olarak karşımıza çıkan “Metaverse” kavramı, meslekleri de etkilemeye ve dönüştürmeye başladı. Uzmanlara göre 2030 yılına kadar metaverse ile ilgili onlarca iş kolu ve meslek ortaya çıkacak. Metaverse, şu alt dallarda da yeni iş alanları açacak: Metaverse Araştırmacısı, Metaverse Planlamacısı, Metaverse Ekosistemi Geliştiricisi, Metaverse Siber Güvenlik Uzmanı, Metaverse Odaklı Donanım Geliştiricisi, Metaverse Eğitmeni, Metaverse Dünyası Tasarımcısı, Metaverse Hikaye Anlatıcısı, Metaverse Uzmanı
5-Prompt Mühendisi (Komut Mühendisi)
Prompt mühendisliği ya da bir diğer adıyla komut mühendisliği, yapay zekâ sistemlerinin geliştirilmesinde önemli bir rol oynayan bir meslek olacak. Yapay zekanın en verimli komutlarla yönlendirilmesi ve ortaya verimli sonuçların çıkması yeni çağın en önemli becerilerini gerektirdiğinden bu alanda çalışan mühendislere çok ihtiyaç olacak.
6-GPT Uzmanı
GPT uzmanlığı, büyük dil modelleri olarak bilinen ve doğal dil işleme alanında devrim yaratan GPT (Generative Pre-trained Transformer) gibi sistemler üzerinde uzmanlaşmayı içeren bir meslek grubu olarak biliniyor. Henüz çok yeni olsa da gelişimini büyük bir hızla sürdürüyor.
7-Mobil Uygulama ve Oyun Geliştirme Uzmanlığı
Mobil uygulama ve oyun geliştirme, günümüzde oldukça popüler bir uzmanlık alanı haline geldi. Oyun geliştiriciler, yüksek gelir elde edebilir ve kendi saatleri, şartlarında çalışabilir. Bu alanda uzmanlaşmak isteyen biri, öncelikle bir programlama dili öğrenmeli ve bu dili kullanarak mobil uygulama ve oyun geliştirme platformlarını kullanmayı öğrenmelidir.
8-Dijital Pazarlama ve Dijital İçerik Uzmanlığı
Dijital pazarlama uzmanları, şirketin veya markanın hedef kitlelerine uygun dijital pazarlama stratejileri belirler ve bu stratejileri uygulayarak hedef kitlelerine ulaşmayı hedeflerler. Bu işi yapacak birinin iyi bir iletişim becerisi, analitik düşünme becerisi ve trendleri takip etme yeteneği gibi özellikleri olması gereklidir.
9-Veri Bilimciliği
Veri bilimciliği; büyük veri setlerini inceleyerek, verilerdeki örüntüleri keşfetmek, tahminler yapmak ve kararlar almak için matematiksel, istatistiksel ve programlama becerilerinin kullanıldığı bir uzmanlık alanıdır. Veri bilimcileri, veri analitiği, makine öğrenimi ve yapay zeka teknolojilerini kullanarak, büyük veri setlerindeki verileri toplar, temizler, analiz eder ve yorumlar.
10-Sentetik Biyoloji Uzmanlığı
Geleceğin mesleklerinden en bilim kurgu dizisinden fırlamış gibi duranı olabilir. Sentetik biyoloji uzmanı, ayrıca geleceğin dünyayı kurtaracak mesleklerinden bir tanesi. İklim krizini, susuzluğu, küresel ısınmayı tetikleyen ana faktörlerden biri olması ya et tüketiminin azaltılmasına ya da sentetik et tüketimine geçilmesine sebep olacak. Sentetik biyoloji, biyolojik sistemlerin tasarımı, yapay olarak oluşturulması ve kontrol edilmesi ile ilgilenen multidisipliner bir alandır.
11-Epidemiyolog
Epidemiyologlar, içinde bulunulan toplumda ortaya çıkabilecek hastalıkların yanında, buna bağlı sağlık koşulları ve kazaların araştırma sürecini başından sonuna kadar yürüten kişilerdir. Elde edilen bilgiler ışığında yeni önlemler alınmasına ve yol haritası oluşturulmasına katkı sunarlar.
12-Aktüerya Uzmanı
Aktüer ya da aktüerya uzmanı olarak bilinen meslek grubundaki kişiler, finansal açıdan risk değerlendirmesi yapan, buna bağlı çözüm yolları geliştiren ve geliştirdiği önerileri sunarak uzun vadede ortaya çıkabilecek neticeleri analiz eder. Risk analizi sonucunda ise finansal kayıpları engelleme ya da en aza indirme yolunda bazı adımlar atılmasını sağlar.
13-Finansal Yönetici
Finans yöneticiler, adı üstünde; finansal işlemlerin hazırlanması ve yönetilmesi süreçlerinde uzmandır. Bir şirket ya da kurumun finansal süreçlerini yöneten çalışanın, şirket açısından önemi büyüktür. Finans sektörünün gelecekte çok daha büyük bir hale geleceğini hesaba katarsak finansal yöneticilerin de aranan insanlar olacağını söyleyebiliriz.
14-Kuantum Teknoloji Uzmanları
2040'da bit ve baytlardan kübitlere geçiş yapmış olacağız. Kübitler, kuantum bilgilerini ölçmek için kullanılan standart birimlerdir. Kuantum bilişim ile tüm geleneksel şifreleme sistemleri hacklenebilir hale gelecek ve tüm kullanıcılar 2040'tan çok önce kuantum seviyesinde şifrelemeye geçmek zorunda kalacak. Kuantum Hesaplama Programcıları, Kuantum Veri Analizörleri, Kuantum Güvenlik ve Gizlilik Yöneticileri, Kuantum Ekipman Operatörleri gibi roller de türeyecek.
15-Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar, akıllı şehirler de artık hayatımızın merkezine yerleşmek üzere. Gelecekte, şehirlerin, sayıları milyonları bulan sensörler (alıcılar) ile donatılması bekleniyor. Bu sensörler elektrik, internet, su, doğalgaz, atık gibi birçok işlem için kullanılacak. Dolayısıyla olası arızalarda görsel zeka yönünden şanslı olan akıllı şehir uzmanlarına büyük görev düşecek.
16-İklim (Hava Durumu Kontrol) Mühendisi
Peş peşe yaşadığımız iklim felaketleri nedeniyle hava durumu kontrol mühendisliği de geleceğin meslekleri arasında yerini çoktan aldı bile. Küresel ısınmanın olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak ya da hafifletmek için hava durumu kontrol mühendislerine tüm insanlığın ihtiyacı olacak.
17-Ekoloji Uzmanı
Hızla artan dünya nüfusu, etkisini günden güne daha fazla artıran küresel ısınma, yaşam alanlarının azalması ya da yok olması, su kaynaklarına erişim gibi sonuçlar göz önüne alındığında ekoloji uzmanlarına da ihtiyacın artacağını söylemek mümkün.
18-Sürdürülebilirlik Danışmanları
Sürdürülebilirlik, çevresel ve toplumsal sorumluluklarının arttığı bir dünyada önemini her geçen gün daha fazla gösteriyor. Sürdürülebilirlik danışmanları, işletmelerin çevresel etkilerini azaltmalarına ve sürdürülebilir iş uygulamalarını benimsemelerine yardımcı oluyorlar. Bu profesyoneller, işletmelerin hem kâr hem de sürdürülebilirlik hedeflerini dengelemelerine yardımcı olacaklar.
19-Biyometrik Yüz Okuma Uzmanı
Modern dünyada bir insanın sadece jest ve mimiklerine dikkat ederek; yüz hareketlerini inceleyerek hakkında bilgi sahibi olmak mümkün. Bir diğer ismi "Antroface" olan biyometrik yüz okuma ve profil tanımlama, güvenlik güçleri, psikologlar, psikiyatrlar, işe alım uzmanları tarafından kullanılıyor. Bu alanda kendini geliştiren uzmanların yakın gelecekte çok fazla aranacağını söylemek mümkün.
20-Blockchain Uzmanı/Geliştiricisi
Günümüzde kripto paraları duymayan neredeyse kalmadı. Yakın gelecekte adından çok daha fazla söz ettirecek kripto paraların altyapısı olan blockchain teknolojisine hakim çalışanlara artık çok daha fazla iş düşecek. Bu alanda kendini geliştirenlerin de gelecekte işsiz kalması epey zor bir ihtimal gibi görünüyor.
21-Alternatif Enerji Danışmanı ve Teknisyeni
Sonsuza kadar fosil yakıtlar tüketerek hayatta kalamayacağımız için alternatif enerji kaynakları gelecek yıllarda oldukça önem taşıyor olacak. Gelecekte evler, işyerleri ve sosyal alanlar gibi yaşam alanları için en doğru yakıtı kullanmak oldukça önem taşıyor. Bu noktada alternatif enerji danışmanlığı, verimliliği artırmak ve en doğru yakıtı belirlemekte, alternatif enerji teknisyenliği ise bu enerji kaynaklarının kurulumu, bakım ve onarımı için oldukça talep alan mesleklerden biri olacak.
22-Nesnelerin İnterneti Cihazların Güvenlik/Onarım Personeli
Evde bir şeyler bozulduğunda tesisatçıyı aramaya alışkınız. Peki ya akıllı buzdolabımız hacklendiğinde veya akıllı aydınlatma sistemimiz bizi dinlemeyip ışıkları açmadığında kimi arayacağız? Tabii ki IoT cihazlar güvenlik personelini! 2018 yılında yayınlanan IoT raporuna göre 2025’te 64 milyardan fazla IoT cihazı olacağı tahmin ediliyor. Hayatımızın bir parçası olan bu cihazların bozulması durumunda ise IoT güvenlik/ onarım personeline ihtiyaç duyacağız.
23-E-Spor Koçu
Online oyunlarda artık daha fazla rekabet var ve bu durum oyunların gittikçe daha popüler bir hale gelmesine olanak sağlıyor. E-spor dünyasına aşina bireylerin bir süre sonra e-spor koçu olarak motivasyon, konsantrasyon, çalışma disiplini, strateji ve etik konularında çalışarak ciddi gelirler elde etmeleri mümkün. E-spor dünyasını sevenler için bu seçenek, en iyi meslekler arasında gösterilebilir.
Kendinizi geleceğe hazırlayın
Ufuk Tarhan (Fütürist, M-Gen Yazılım & Dijital Ajans Başkanı), ‘Geleceğin Mesleklerini Bulma Formülü’nü açıkladı ve şu uyarılarda bulundu; “Tüm gençlere, yakın ve orta gelecekte yükseleceği neredeyse kesin ‘yeni nesil alan’ları sunuyor ve bir iş listesinden seçim yapmalarını istiyorum. Alanlar listesinde; yenilenebilir enerji, yapay zeka, artırılmış gerçeklik, drone, nanoteknoloji, akıllı şehirler, topraksız tarım, veri, blockchain, derin öğrenme gibi alanlar var. İş listesinde ise mühendis, pilot, teknisyen, yazılımcı, analist, hukukçu, küratör, tasarımcı gibi meslekler yer alıyor. Önerim, iki listeden yapacağınız seçimi birleştirmeniz. Örneğin, yapay zeka ve analisti seçerek yapay zeka analisti, drone ve pilotu seçerek drone pilotu, akıllı şehir ve mühendisi seçerek akıllı şehir mühendisi gibi meslekler elde edebilirsiniz.”
Yapay zekanın ele geçiremeyeceği 3 meslek
Microsoft'un kurucu ortağı Bill Gates, yapay zekanın işini elinden alabileceğinden endişeli. Yapay zekanın sosyal faydaları hakkında her zaman iyimser söylemlerde bulunan Bill Gates'in açıklamalarına göre, üniversiteye başlayacak gençler için en iyi üç kariyer planı: alternatif enerji, sağlık biyobilimleri ve gelişen yapay zekanın kendisi ile bağlantılı alanlar. Milyarder iş insanına göre bu üç alan, yapay zekanın insanların elinden alamayacağı iş dalları.
Yapay zeka rutin iş yapanları işsiz bırakabilir
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Siber Güvenlik Meslek Yüksek Okulu Müdürü Prof. Dr. Kemal Bıçakçı, hızla yaşanan gelişmeler karşısında gençlerin işsizlik problemini düşünerek endişeye kapılmalarının yerinde olduğunu anlattı. İşlerin rutin tarafını yapan yapay zekanın hayatımıza daha hızlı gireceğini ifade eden Prof. Dr. Bıçakçı, şu görüşleri dile getirdi; “Ölçü şu; sizin yapacağınız bir tablolama programına veri girme, sosyal medya içeriği üretme gibi rutin işlerdense bunlar çok daha hızlı bir şekilde yapay zeka tarafından yapılabilir olacak ve işvereniniz sizin yerinize bu işleri yapay zekaya yaptırmayı tercih edecek.”
