Özge UYANIK- Alkole son 15 yılda yüzde 2 bin 553 ÖTV zammı yapıldı. Sahtecilere de gün doğdu. Fırsatçıların zehirlediği onlarca kişi sahte alkol yüzünden hayatını kaybetti. Düşük maliyeti nedeniyle etil alkol yerine metil alkol kullanılarak üretilen sahte içkiler, ölüme varan sağlık sorunlarına neden oluyor. Testler, kaçak içkinin ham maddesi, yani yarım çak bardağı dolusu saf metanolün ölüm neden olduğunu, bir kaşığının da kör bırakabileceğini gösterdi. Metil alkol yani sahte içki belirtileri 10 ile 24 saat arasında kendisini gösteriyor. Sahte içkileri ne kokusundan, ne de tadından ayırt etmek mümkün oluyor.
İstanbul’da son bir haftada sahte içki tüketimi nedeniyle 92 kişi hastaneye başvurdu. Hastanede hayatını kaybedenlerin sayısı 38’e yükseldi. 27 kişi ise entübe edildi. Son 2 haftada yapılan operasyonlarda yaklaşık 33 ton sahte içki ele geçirildi.
Sahte içki üreticisinin itirafları:
İzmir’de yaşayan bir sahte içki üreticisi, üretimde metanol kullanmadığını öne sürerek, şöyle konuştu:
“Ben asla metil alkolle içki üretmedim. Zaten bu işte kullandığımız alkolü damıtarak hazırlıyoruz. İnsan sağlığına zarar verecek bir şey üretmek gibi bir risk alamam. Etil alkol dediğimiz, parfüm ve kolonyalarda kullanılan bir alkol türü. Oje çıkarıcı, camsilden bile üretim yapılır. Metil alkol ise zehirli olduğu için kimyasal üretiminde kullanılır. Bu ayrımı bilmeden yapılan işler, insan hayatını büyük tehlikeye sokuyor. Ölümler de bu yüzden oluyor.
Hangi içkilerin sahtesini ürettikleriyle ilgili ise şunları söyledi: "En çok rakı, votka ve cin gibi ürünleri üretiyoruz. Ayrıca damıtıp etil alkol olarak dağıtımını yaptığımız da oluyor. Özellikle rakı tercih edildiği için sahte üretimi de yaygın oluyor."
“Bir tane içiyorsak üç tane devlete ısmarlıyoruz”
Artan ÖTV oranlarının sahte içki talebine etkisiyle ilgili ise şu ifadeleri kullandı:
Son dönemde artan ÖTV oranlarının sahte içki talebine etkisini şu şekilde yorumladı: "Eskiden bir akşam mekanda içmek için ayrılan bütçeyle şimdi sadece bir şişe alkol alınabiliyor. Bir bira içiyosak 3 tane de devlete ısmarlıyoruz. Fiyatlar inanılmaz derecede arttı. İnsanlar yüksek fiyatlar yüzünden orijinal alkol almakta zorlanıyor. Bu durumda sahte içkiye olan talep artıyor. Eğer fiyat farkları bu kadar yüksek olursa sahte ürünlerin satışının da devam edeceğini düşünüyorum."
Sahte içki yapmak aslında teknik bilgi gerektirir. Herkes kolayca yapamaz çünkü üretim sırasında alkolün damıtılması ve uygun oranlarda karıştırılması gerekir. Eğer bu oranlar tutmazsa, ortaya çıkan ürün insan sağlığını ciddi şekilde tehlikeye atabilir. Ancak internet sayesinde bazı insanlar basit tariflerle üretim yapmaya çalışıyor ve bu da büyük riskler doğuruyor.
Şu anda ceza riski var ama yakalanma ihtimalini düşük gören birçok kişi bu işe devam ediyor. Daha etkili denetimler ve ağır yaptırımlar olsaydı, çoğu kişi bu sektöre adım atmayı düşünmezdi. Ancak burada esas sorun, insanların yasal ürünlere erişiminin bu kadar zorlaştırılmış olması. Eğer fiyatlar makul seviyelere inseydi, bu piyasa kendiliğinden yok olurdu."
Kaçak içki kullanan öğrenci: “Emekli kimya mühendisinden alıyoruz”
Kaçak içki tüketen bir üniversite öğrencisi, ekonomik zorluklar nedeniyle kaçak içkiye yöneldiğini ifade ederek, şunları söyledi:
“Aileden gelen harçlık vs genellikle ev kirası, ulaşım ve yemeğe gidiyor. Genelde içkiyi evde içiyoruz. Mekanlar çok pahalı, yani sosyalleşmek bizim için bir hayal. Üniversite diyince tabi aileden uzak daha özgür yaşıyorsun. Şimdi bir mekana oturup 3-4 bira içip bir paket sigara alsak 1000 lira. Ama bunu uzun zamandır yapmıyoruz. Bir arkadaşım bir gün eve geldi ve pet şişe içinde rakı getirdiğini söyledi ev yapımıymış. Ben ilk başta korktum ‘içmem’ dedim ama emekli kimya mühendisinin yaptığını söyledi.
Biz genelde kimya mühendislerinden alıyoruz. Hatta zaten ek iş olarak bunu yapan kimya mühendisleri var.
Mesela fiyat farkı neredeyse yarıdan fazla bir 70’lik rakı için. Tabii biz eskiden beri aldığımız için biraz daha ucuza alıyoruz. Çevremde tüm arkadaşlarım alıştı özellikle viski vodka yapıyorlar. Mesela o kadar çok geliştirdiler ki esanslı vs yapıyorlar bunu.
Paramız olduğu zaman dışarıda oturuyoruz ama sonrasında, ayın son günlerinde kaçak alkole devam ediyoruz. Uzun vadede gözlerde bozulma olduğunu söylüyorlar. Keşke tekel ürünleri ucuz olsa ama maalesef keyif olarak içtiğimiz için fiyata göre bir yol buluyoruz. Artık korkmuyoruz ama yine de bir risk var yani kaderimiz üreticinin elinde.
TMMOB: “Hiçbir vatandaşımız hak etmiyor”
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası, sahte içki vakalarının önüne geçmek için daha sıkı denetim çağrısında bulunarak, şu açıklamayı yaptı:
"Denetim ve alınacak tedbirlerle önüne geçilebilecek sahte içki ve gıda zehirlenmesi gibi vakalarla can kaybı yaşanmasını ülkemizdeki hiçbir vatandaşımız hak etmiyor. Bu durumu kabul etmiyor ve tüketici sağlığını korumakta birincil görevi olan Tarım ve Orman Bakanlığı başta olmak üzere tüm kamu kuruluşlarını göreve çağırıyoruz. Bu çağda hala alkol ve gıda zehirlenmesi gibi vakalarla insanlarımızı yitirmek çağdaş, demokratik bir hukuk devletine yakışmamaktadır. Kaçak alkolden ölmek insanın kaderi olmamalıdır. Sahte içki üretimini ve satışını engellemek Tarım ve Orman Bakanlığının yeterli ve etkin denetimleri ile mümkündür. Yine alkoldeki vergilerin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi tüketicilerin kaçak ürünlere olan talebini azaltacaktır. Kamu olarak sahte ve kaçak içkinin riskleri topluma farklı iletişim kaynakları ile anlatılmalı ve toplumun bilinçlendirilmesi sağlanmalıdır. Tüketicilerin de bu süreçte alkollü içki alımlarında, güvenilir yerlerden bandrollü ve orijinal ambalajlı ürünleri satın almaya özen göstermeleri önemli olacaktır."
Etil alkol internette kol geziyor
Risklere rağmen, bu satışların önüne geçilememesi, halk sağlığını tehdit ediyor. Sosyal medya ve internet üzerinden içeriği belirsiz etil alkol satışları sürüyor. İnternet üzerinden satış yapan kişiler, kimliklerini gizlemek ve izlerini sürülemez hale getirmek için güvenlik önlemlerini sıkı tutuyor. Kapıda ödeme seçeneği yerine yalnızca EFT veya havale yöntemiyle ödeme kabul eden satıcılar, alıcıların kimlik bilgilerini gizli tutarak yetkililerin müdahalesini zorlaştırıyor.
YouTube’daki tehlike
YouTube üzerinden kolayca ulaşılabilen kaçak alkol üretimi videoları tehlikenin boyutunu gözler önüne seriyor. Evde alkol yapımının adım adım anlatıldığı bu videolar, binlerce kişi tarafından izlenerek hızla yayılıyor. İnsan sağlığını ciddi şekilde tehlikeye atan bu içeriklerde herhangi bir denetim veya kısıtlama bulunmuyor. Videolarda, tüketicilerin rahatlıkla temin edebileceği malzemelerle hazırladıkları kaçak içkiler, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Özellikle etil alkol yerine metil alkol kullanımı, körlükten ölüme kadar varan ciddi sağlık sorunlarına neden oluyor.
