Merkez Bankası verilerine göre piyasadaki banknotların yarısını artık 200 TL'lik banknotlar oluşturuyor. Ancak en yüksek değere sahip bu banknotun kullanımında yaşanan sorunlar, ekonomi yönetiminin dikkatini çekse de, yeni bir banknot basma fikrine şu ana kadar sıcak bakılmadı.
Yeni banknot talepleri artıyor ancak olumlu karşılanmıyor
Ekonomide yaşanan gelişmeler, özellikle yüksek enflasyon ve döviz kuru artışı nedeniyle, piyasadan gelen daha yüksek değerli banknot taleplerini artırdı. 200 TL'lik banknot, 2009 yılında piyasaya sürüldüğünde 132 dolar karşılığına denk gelirken, günümüzde bu değer sadece 5,8 dolara kadar geriledi. Bu durum, piyasanın yeni ve daha yüksek değerli banknot talebini gündeme getirdi.
Ancak Merkez Bankası, şu ana kadar bu taleplere olumlu yanıt vermedi. Bankacılar, özellikle konut satışları gibi büyük meblağlı işlemlerde para saymanın zorluklarından şikayet ederken, yeni bir banknot basımına dair henüz bir gelişme yaşanmadı.
200 TL’lik banknotlar piyasanın yarısını oluşturuyor
Merkez Bankası verilerine göre, en yüksek değere sahip banknot olan 200 TL, toplam banknot emisyonunun yarısından fazlasını oluşturuyor. Piyasadaki her iki banknottan birinin 200 lira olduğu belirtilirken, bu oranın giderek artması, ekonomi yönetiminde dikkat çeken bir konu haline geldi.
Merkez Bankası yetkilileri, bir banknotun toplam emisyon içindeki payı yüzde 50’yi aşarsa yeni bir banknot basılmasının gündeme gelebileceğini belirtiyor. Ancak mevcut durumda bu şartlar sağlanmasına rağmen yeni bir banknot basımı konusunda herhangi bir adım atılmadı.
100 TL’nin piyasa payı eridi
Bir diğer dikkat çeken durum ise, 100 TL'lik banknotların piyasadaki payının ciddi oranda azalması oldu. Haziran 2023 itibarıyla 100 TL'nin toplam emisyon içindeki payı yüzde 19,1'e geriledi. Diğer banknotların durumu da benzer şekilde, özellikle 50 TL'lik banknotların payı yüzde 6,9’a, 20 TL'lik banknotların payı ise yüzde 4,7’ye düştü. En küçük banknot olarak kabul edilen 10 TL, toplam emisyon içinde yüzde 10,5’lik bir paya sahip.
Madeni paralarda durum daha da çarpıcı
Yüksek enflasyon, yalnızca kağıt paraları değil, madeni paraları da etkiledi. Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü verilerine göre, bu yıl piyasaya hiç 25 kuruş sürülmedi. 2024 yılı başından bu yana tedavüle verilen bozuk paraların yüzde 18’i 5 liralık, yüzde 63,7’si ise 1 liralık paralardan oluştu.
Bu durum, özellikle düşük değerli paraların tedavülde gittikçe daha az kullanılmasının bir yansıması olarak görülüyor.
