Sanatçı Genco Gülan, eylül ayının son pazar günü (28 Eylül 2025) bir yağlı boya tablosu ile beraber Kız Kulesi’ne yüzdü. Toplam 1,2 km uzunluğundaki turda Gülan’a, yüzme antrenörü ve milli yüzücü Derya Özkök eşlik etti. Akademisyen Dr. Baybars Sağlamtimur, projeyi enfes fotoğraflarıyla su altı ve su üstünden belgeledi.
Gülan, performans sanatı olarak tanımladığı aksiyonunu bizlere “Tersine İzlenimcilik” başlığı altında sunuyor. Bildiğiniz gibi geçen yüzyılda izlenimciler (empresyonistler), örneğin Alfred Sisley resimlerini açık havada yapardı. Hatta üstat, manzara ressamlığını ‘açık hava ressamlığı’ (en plein air) düzeyine taşımıştı. Post-empresyonist Vincent Van Gogh’un da boya takımlarını alıp, Güney Fransa’da uzun doğa yürüyüşleri yaptığını biliyoruz.
Genco Gülan ise süreci tersine çeviriyor; önce resmi yapıyor, daha sonra resmin betimlendiği manzaraya, peyzaja resimle beraber gidiyor. Bu şekilde sanatçıyı (ve belki de seyirciyi) kapalı atölyelerde, galerilerde hapis kalmaktan kurtarmaya çalışıyor. Sanat yazarı Sertaç Dinçer, ülkemizde batılı anlamda bir ‘izlenimci’ ressam örneğinin olmadığının altını çizse de Gülan, geçtiğimiz senelerde İbrahim Çallı’nın memleketi Çal’a gitmiş ve doğada üstadın ayak izlerini takip etmişti.
Geçtiğimiz 2024 yaz sonunda Genco Gülan, Ağrı Dağı’na (5.137 mt.) bir yağlı boya tablo ile tırmanmış ve zirvede tabloyu beyaza boyamıştı. Bu yaz başı sanatçı, ASPEG ile beraber Tekirdağ’daki zifiri karanlık Yenesu Mağarası’na boş bir tuval ile girdi; mağaranın sonuna kadar gidip geri döndü ve projeye “Siyah Üzerine Beyaz” ismini verdi. Gülan, yapıtlarında disiplinler arası yaklaşımı ve sanat sarihine yapılabilecek referansları önemsiyor.
Gülan, Kız Kulesi’ne yüzebilmek için yaklaşık bir sene boyunca yüzme çalıştı. Akıntıları öğrenmek için de yazın Üsküdar Salacak’tan Boğaz’a girdi. Genco Gülan, önümüzdeki sezon da yüzme ve resim çalışmaya devam ederek, 2026 yazında bir Rumeli Hisarı yağlı boya tablosu ile beraber Anadolu yakasından Avrupa yakasına, Kanlıca’dan Hisar’a yüzmek istiyor.
Gizem Çetimen Sanatçı Genco Gülan, geçtiğimiz haziran ayında “Yüzen Heykeller ve Yüzen Resimler” projesini Çeşme’deki Alaçatı Çark Limanı’nda sanatseverlerle buluşturdu. Çark Limanı’na gelen ziyaretçiler, denizin üzerinde Gülan’ın ponza taşı, mermer ve beton gibi doğal malzemelerden üretilmiş yapıtlarını denizin üzerinde yüzerken gördüler. Genco Gülan, 2014 yılından beri bir heykelin denizin üzerinde nasıl yüzeceği ve bunun için hangi malzemeleri kullanması gerektiği üzerine çalıştığını ve halen de bu konuyla ilgili yapıtlar ürettiğini söyledi. Gülan, “Birkaç farklı yöntemle heykel yapıyorum. Ama bunlardan en ilginci ponza taşları ve metalle ürettiğim heykeller. Doğal ponza taşlarını kullanarak bunları metalle birleştiriyorum. Bu da denizde yüzen bir nesne haline geliyor. Ayrıca plastik ve mermer kullanarak da işler üretiyorum. Bu sene de tonozların yardımıyla bunları denizin üzerinde hareketli olarak sergilemeyi başardım” dedi.
Peki, resim yüzebilir mi?
Genco Gülan, denizde yüzen “Bir Heykel Yüzdür”, “Batı Sanat Tarihini Kurtar” ve “Deniz Baş Kaldırıyor” isimli üç heykelinde ponza taşı, mermer ve beton gibi doğal malzemeler kullanarak oluşturduğunu belirtti. Sanatçıya göre dünyada denizin dibinde ve suyun üstünde sabit durarak eserlerini sergileyen pek çok sanatçı var. Ancak Gülan, onlardan farklı olarak kendi eserlerinin denizin üzerinde batmadan hareket ettiğinin altını çizdi. Sanatçı, “Benim heykel sanatına getirdiğim yenilik tüm heykellerimin yüzer halde olması. Denizin kaldırma kuvvetiyle suyun üzerinde durmaları ve salınmaları” diye de ekledi. Sanatçı, ‘yüzen heykeller’ sorununu çözmesinin ardından kafasında resimlerin yüzüp yüzemeyeceği ve bunu nasıl mümkün olacağı sorunsalını düşünmeye başlamış. Bu yıl “Yüzen Resimler” başlıklı bir dizi üreterek soyut resimlerinin altlarına birtakım malzemeler koyarak suyun üzerinde durmalarını sağlamış. Hatta sanatçı, bir tablosunu can simidi üzerine monte etmiş.
‘Pasaportsuz’ seyahat eden eserler
Küresel ısınma
Sanatçı, can simidini kullanmasıyla bu yapıtların direkt olarak sel felaketlerine referans vermeye başladığınıda sözlerine ekledi. Gülan, “Bunu Büyük Tufan’a referans olarak okuyabilirsiniz. Ayrıca bu, göçmenlik sorunuyla da ilişkileniyor. Ancak tüm proje, en başından beri benim diğer pek çok işlerimde de olduğu gibi küresel ısınma konusuna da dikkat çekiyor. Kafamın içinde hep günün birinde sular yükseldiğinde yapıtları ve sanat tarihini nasıl kurtarabileceğimize dair sorular geliyor. Resim ve heykelleri, onlara can yelekleri takarak kurtarabilir miyiz?” dedi. Gülan, bunların yanı sıra “Deniz Sanatı” (Sea Art) meselesi üzerine de uzun zamandır düşündüğünü açıkladı. Gülan’a göre “Deniz Sanatı”, “Arazi Sanatı” (Land Art)’ın karşısında duran bir kavram. Bunun en önemli sebebi ise dünyanın dörtte üçünün sularla kaplı olması. Sanatçıya göre denizle sanat üretmeye çalışmak toprakla sanat yapmak kadar önemli. Gülan, “Bugüne kadar sanatçılar denize bakıp sanat üretmişler. Ama ben deniz suyuyla ya da suyun kaldırma kuvvetiyle yapabileceklerimi araştırıyorum. Sanat tarihine ‘Deniz Sanatı’ başlıklı yeni bir terim eklemek istiyorum” dedi.
Huzursuz Poseidon' Kadıköy'de
Daha önce Moda sahilinde, denizin içinde sergilediği ‘Huzursuz Poseidon’ çalışmasıyla iklim krizine gönderme yapan sanatçı Genco Gülan, “Huzursuzluğumu paylaşmak istiyorum” diyor Bugünlerde yolunuz Moda’ya düşerse ilginç bir sanat eseriyle karşılaşabilirsiniz! Hem de bir sanat galerisinde değil, denizde! Zira, sıra dışı sanatçı Genco Gülan’ın, ‘Huzursuz Poseidon’ adlı büstü, Moda iskelesinin orada, denizin içinde yüzer halde sergileniyordu. Ancak, vapurların dönüşünde problem yarattığı gerekçesiyle ‘Huzursuz Poseidon’ denizden uzaklaştırılmıştı.
Yunan Adaları’na yola çıktı
Genco Gülan, “Yüzen Resimler” serisinden ilk resminin önceki gün doğal akıntıları kullanarak Yunan Adaları'na gönderdiğini belirtti. Seriden birkaç parçayı da göndermeyi planladığını söyleyen Gülan, “Denizle uğraştığınız zaman akıntılar, gelgitler ve dalgalar önemli bir mesele haline geliyor. Bu yapıtları üretirken bunları da göz önüne almak gerek. Çark plajını seçme sebebim de dalgasız bir bölge olmasıydı. Yine aynı şekilde Çark Plajı’nın karşısındaki Yunan Adaları’na özellikle İkarya Adası’na akıntı yardımıyla eserlerimi göndereceğim. Resimlerim, pasaportsuz bir şekilde seyahat edecek. Biz gidemiyoruz, bari onlar gitsinler” dedi. Sanatçı, eserleri Türkiye kıyılarından Yunan Adaları’na seyahat ederken onları drone ile de kaydedecek.
