Türkiye’nin balık ihtiyacının büyük bölümünü karşılayan Ege Bölgesi balıkçıları, denizde en çok ihtiyaç duydukları tayfa bulmakta her geçen yıl daha da zorlanıyor.
Balıkçı gemilerinde kaptan ve yardımcılarının dışında çalışan tayfalar, teknenin tüm operasyonunu üstleniyor; ağ atımından temizlik ve bakım işlerine kadar geminin sorunsuz işlemesini sağlıyor.
Balıkçı tayfaları, eylül ayında başlayan av sezonundan nisan ayına kadar, denizin izin verdiği her gün zorlu koşullarda çalışıyor.
Akşam saatlerinde başlayan mesai sabaha kadar sürüyor. Tayfalar ağları denize bırakıyor, balığın takibini yapıyor, avlanan balığı tekneye alıp ayrıştırıyor ve kıyıya taşınmasına yardım ediyor.
Ancak, denizcilik kültürünün köklü olduğu Ege’de bile artık bu zorlu işe talip olan genç kalmadı.
“Tayfalar artık futbolcu gibi transfer oluyor”
Deniz Ürünleri Avcıları Üreticileri Merkez Birliği Başkan Vekili Mehmet Aksoy, sektördeki en büyük sorunun iş gücü eksikliği olduğunu vurguladı.
Aksoy, balıkçılıkta tayfaların rolünün kritik olduğuna dikkat çekerek şu açıklamayı yaptı:
“Tayfa bir teknenin omurgası gibidir. Bugün asgari ücretin 3-4 katı maaş veriyoruz.
3 öğün yemek, yatacak yer ve sezon sonunda prim de veriliyor. Buna rağmen gençler masabaşı işler peşinde.
Mevcut tayfalar ise adeta futbolcu gibi tekneden tekneye transfer oluyor. Sektörün sürdürülebilirliği için meslek yüksekokullarında ara eleman yetiştirilmesi şart.”
“Maaşlar 80 bin liraya ulaştı ama kimse gelmiyor”
İzmir Güzelbahçe Balıkçı Barınağı’nda faaliyet gösteren balıkçı Mustafa Baran, işin zorluklarına rağmen kazancın çok iyi olduğunu vurguladı:
“Balıkçılık bizim dede mesleğimiz.
Fakat artık tayfa bulmak imkânsız hale geldi.
Bulsak bile deneyimsiz oluyorlar, yetiştirmek zaman alıyor.
Maaşlar 80 bin liraya dayandı ama yine de çalışmak isteyen yok.”
“Gençler işi beğenmiyor”
50 yıllık gırgır balıkçısı Hüseyin Cambaz da aynı dertten muzdarip.
Yüksek maaşlara rağmen teknede çalışmak isteyen genç bulamadıklarını belirten Cambaz, şunları söyledi:
“Tayfa olmadan gemi hiçbir işe yaramaz.
80 bin liraya kadar maaş veriyoruz, üç öğün yemek de dahil.
Buna rağmen gençler işi beğenmiyor.
Bu sıkıntı sadece Ege’de değil, Türkiye genelinde yaşanıyor.”
30 yıldır tayfalık yapan Salih Peşmen ise işin hem zahmetli hem de riskli olduğunu dile getirerek, maaşların 70 bin ila 100 bin lira arasında değiştiğini söyledi.
Balıkçılıkta yeni nesil krizi
Uzmanlar, gençlerin denizcilik sektörüne ilgisizliğinin temel nedenleri arasında
uzun çalışma saatleri, sosyal yaşamdan uzak kalma, ağır fiziksel koşullar ve teknede yaşam disiplinini gösteriyor.
Birçok balıkçı, denizcilik meslek liseleri ve yüksekokullarında balıkçılık eğitiminin yeniden cazip hale getirilmesigerektiğini belirtiyor.
Denizlerde sürdürülebilirliğin sağlanması için balıkçılıkta insan kaynağının korunması şart görülüyor.
