Gıda zehirlenmesi, çeşitli mikroorganizmaların, yani bakteri, virüs veya parazitlerin, gıdalarla teması sonucu vücuda girmesi ve sağlık sorunlarına yol açması durumudur. Bu hastalık, gıdaların üretim, işleme, saklama veya taşınma süreçlerinde kontamine olmasıyla başlar. Uzman Diyetisyen Didem Yıldız Küçük, bu tür sağlık sorunlarının önlenmesi için dikkat edilmesi gereken temel faktörlere dair önemli bilgiler sunuyor.
Kontaminasyon nasıl oluşur?
Gıda ürünleri, doğru koşullarda saklanmadığında veya hazırlık aşamasında hijyenik kurallara uyulmadığında, zararlı mikroorganizmalarla kontamine olabilir. Bu tür kontaminasyon genellikle çapraz kontaminasyon ile ilişkilidir. Çapraz kontaminasyon, bir yüzeyde bulunan mikroorganizmaların başka bir yüzeye geçiş yapmasıyla meydana gelir. Bu durum, özellikle çiğ gıdalarda sıklıkla görülür. Örneğin, pişirilmeden tüketilen salatalar, zararlı bakterilerin ortadan kaldırılmaması nedeniyle zehirlenmelere neden olabilir.
Bireysel faktörler ve gıda zehirlenmesi riski
Kontamine gıdaların tüketilmesinin ardından hastalanıp hastalanmamak, pek çok faktöre bağlıdır. Bunlar arasında organizmanın türü, vücuda ne kadar miktarda gıda geçtiği ve bireyin sağlık durumu yer alır. Bebekler, çocuklar ve hamile kadınlar, gıda zehirlenmesinden daha fazla etkilenebilirler. Hamilelik sırasında vücuttaki metabolik değişiklikler, zehirlenme riskini arttırabilir ve belirtiler daha şiddetli olabilir.
Gıda zehirlenmesinin belirtileri ve tedavisi
Kontamine gıdaların tüketilmesinin ardından, genellikle birkaç saat içerisinde zehirlenme belirtileri başlar. Bu belirtiler arasında mide bulantısı, ishal, kusma, ateş, karın ağrısı ve kramplar yer alır. En yaygın komplikasyon ise dehidratasyon yani vücutta sıvı kaybıdır. Kusma ve ishal sonucu kaybedilen sıvıların vücuda geri kazandırılması, hastaların iyileşme sürecinde önemli bir rol oynar.
Gıda zehirlenmesini önlemek için almanız gereken önlemler
Gıda zehirlenmesinin önlenmesinde en temel kural, hijyen kurallarına sıkı sıkıya uymaktır. Ellerin, mutfak eşyalarının ve tezgahların düzenli olarak yıkanması büyük önem taşır. Ayrıca, çapraz kontaminasyonu engellemek için çiğ gıdalar ile pişmiş gıdaların birbirinden ayrı tutulması gereklidir. Çiğ et, kümes hayvanları ve deniz ürünleri, diğer gıdalardan izole edilmelidir.
Gıdaların uygun sıcaklıkta pişirilmesi, zehirlenmeleri önlemek adına kritik bir faktördür. Bunun için bir gıda termometresi kullanmak oldukça faydalı olabilir. Ayrıca, bozulma riski taşıyan gıdaların doğru şekilde saklanması önemlidir. Bu tür gıdalar, buzdolabında soğutulmalı veya dondurulmalıdır. Dondurulmuş gıdalar asla oda sıcaklığında çözdürülmemeli, buzdolabında çözülmeleri sağlanmalıdır.
