Okullar açılmadan önce aileler bütçelerine uygun alışveriş peşine düşerken, ucuz kırtasiye ürünleri görünmez bir tehlikeyi beraberinde getiriyor. Defterin kapağından silginin kokusuna, boyaların renginden yapıştırıcının yapısına kadar birçok malzeme, çocukların sağlığını tehdit eden ağır metaller ve toksik kimyasallar barındırabiliyor. Fiyat etiketi düşük, riski ise yüksek bu ürünler; ileride geri dönüşü zor sağlık sorunlarının kapısını aralayabilir.
Yapılan denetimlerin yetersizliğinin altını çizen Kimya Mühendisleri Odası (KMO) Ege Bölgesi Şubesi Yönetim Kurulu üyesi Cem Aynalı “Kırtasiye malzemelerinin denetimde sıkıntı var. Kırtasiye malzemelerinin içerisinde bulunan azo boya gibi malzemelerin denetlenmesi gerekiyor. Çeşitli şekillerde numune alıp, laboratuvarlara gönderilip testlerinin yapılması gerekiyor. Şu ana kadar yapılan denetimler yetersiz görünüyor. Bu konunun kamuoyuna duyurulması gerekiyor” dedi.
Kimyasal maddelerin çocuklar üzerindeki risklerine değinen Aynalı “Çocukların karşı karşıya kaldığı risklerin altını çizen “Bu malzemeleri çocuklar dokunma ve soluma yoluyla bir şekilde vücuduna alıyor. Vücuttaki mekanizma ilgili hücrelere gidip çeşitli zararlar verebiliyor. Aldıkları doz, miktar ve kimyasalın türü önemli olmakla beraber risk büyük. Buradaki risk uzun vadede kanser, hormonal bozukluk ve nörolojik sorunlar olarak karşımıza çıkabilir. Bu yüzden kimya mühendisleri olarak uyarıda bulunuyoruz. Özelikle pastel ve kuru boyalar, silgi, oyun hamurları gibi ürünlerin kanserojen madde içerme ihtimali yüksek. Bu yüzden denetimlerin arttırılması ve üretim esnasında bakanlık tarafından kontrol edilmesi gerekir. Avrupa normlarına uygun üretimler yapılmasına dikkat edilmeli” ifadelerini kullandı.
TMMOB Kimya Mühendisleri Odası "Kırtasiye Malzemeleri Tehlike Saçıyor" diyerek kolay ulaşılabilir ucuz kırtasiye ürünlerinin zehir saçtığını belirten uyarılarda bulundu.
KANSER TÜRLERİ ORTAYA ÇIKABİLİR
Kimyasal risklerin kontrol altında tutulması gerekliliğinin altını çizen açıklamada şu ifadelere yer verildi:
Özellikle ilköğretim çağında çocukların okul stresini eğlenceye dönüştüren kırtasiye ürünleri, bilinçsizce yapılan alışverişler sonucunda çocukların sağlığını bozabilen tehlikelere dönüşebilmektedir. Raflarda yerini alan; hangi maddelerden üretildiği ve içeriği belli olmayan, güvenlik sınırını aşan kimyasal madde katkılı, abartılı, albenili kalem, silgi, su matarası, beslenme çantası gibi kırtasiye malzemeleri, ayakkabılar, okul giysileri çocuklarımızın sağlığını ciddi biçimde tehdit etmektedir. Keza aynı şekilde kantinlerde satışa sunulan markasız, ucuz, inorganik boyar maddelerin kullanıldığı şekerlemeler ve ucuz olduğu için yurt dışından ithal edilen yiyecek ve gıdalar, gıdaların konulduğu beslenme çanta ve sulukların birçoğu da ne yazık ki büyük risk oluşturmaktadır. Kırtasiye malzemeleriyle okul araç ve gereçlerinin bazılarında hala fitalatlar, azo boyalar ve bazı ağır metaller kullanılmaktadır. Fitalatlar; plastiğin sert ve kırılgan özelliğini yumuşatmak ve bazı malzemelerde kullanılan boya ve kokuların uzun süre dayanmasını sağlamak amacıyla kullanılan toksik kimyasallardır. Tükürük ve ter yolu ile vücuda geçerek hormonal sisteme (üreme sistemi), endokronik sisteme ve karaciğere zarar verebilmektedir. Azo boyar maddeler ise doğal, rejenere ve sentetik elyafların boyanmasında ve renklendirilmesinde kullanılmaktadır. İki binden fazla çeşidi vardır. Bu durum kullanım alanını genişletmektedir. Azo boyar madde ile işlem görmüş malzemelerin uzun süreli ve vücut ile temas hali sonrasında insanlarda bazı kanser türlerine ve karaciğer hastalıklarına yol açtığı ve mutajenik etkilere yol açtığı bilinmektedir. Yine aynı şekilde antimon, arsenik, baryum, kadmiyum, nikel, krom, kurşun, civa ve selenyum gibi ağır metaller de değişik amaçlarla okul malzemelerinde kullanılmaktadır. Biyoduyarlılık sınır değerlerinde verilen limitlerin aşılması durumunda ter ve tükürük yolu ile vücuda taşınan bu maddeler vücutta birikmekte ve vücuttaki yararlı minerallerle yer değiştirmektedir. Bu durum insanlarda bazı kanser türlerinin görülmesinde ve bazı nörolojik sorunların ortaya çıkmasında önemli bir rol oynamaktadır.
NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Çocukların kullanacağı mataralar, şişeler ve beslenme çantalarının plastik olmamasına dikkat edilmeli, kokulu ve boyalı ürünlerden kaçınılmalıdır. Solvent bazlı kalemler kesinlikle satın alınmamalı, satın almada su bazlı veya alkol bazlı kalemler tercih edilmelidir. Yapıştırıcı alımında da içerinde uçucu madde olan yapıştırıcılar kesinlikle satın alınmamalıdır.
Özellikle velilere, sırt ve beslenme çantalarında üreticisi belli ve üzerinde "CE" işareti olan ürünleri tercih etmelerini önem arz etmektedir çünkü çocukların yiyecekleri bu ürünlerde saklanıyor ve bunlara temas etmektedir. Bu temas sonrasında güvensiz ürünlerdeki karsinojenlerin çocuklara geçmesi söz konusu olabilir. Suluklarda benzen ve türevi içermeyen ürünlerin tercih edilmelidir. Oyun hamurlarında "CE" işaretinin bulunması ve üç yaşından küçüklere bu hamurların verilmemesi gerekmektedir.
Tercih edilecek ürün üzerinde TSE ve CE işaretlerinden en az birinin olması veya çocukların kullanacağı mataralar, şişeler ve beslenme çantalarının plastik olmamasına dikkat edilmeli, kokulu ve boyalı ürünlerden kaçınılmalıdır. Solvent bazlı kalemler kesinlikle satın alınmamalı, satın almada su bazlı, alkol bazlı kalemler tercih edilmelidir. Keza yapıştırıcı alımında da içerinde uçucu madde olan yapıştırıcılar kesinlikle satın alınmamalıdır.
