İki yılı aşkın bir süredir devam eden ve on binlerce insanın hayatına mal olan Rusya-Ukrayna savaşında, cephedeki sıcak çatışmalar kadar diplomatik alandaki soğuk rüzgarlar da tansiyonu yüksek tutmaya devam ediyor. Son olarak, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından yapılan ve uluslararası ajanslar tarafından "barışa yönelik bir adım" olarak servis edilen Moskova'da görüşme daveti, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'nin duvarına çarptı. Ülkesinin her gün Rus füzeleriyle bombalandığını belirten Zelenski, böyle bir ortamda saldırgan olarak nitelendirdiği bir ülkenin başkentine gitmesinin mümkün olmadığını söyledi. ABD merkezli ABC News kanalına verdiği özel bir mülakatta konuya ilişkin açıklamalarda bulunan Zelenski, Putin'in davetini reddetmekle kalmadı, aynı zamanda topu Moskova'nın sahasına atarak, "Görüşmek isteyen Putin, Kiev'e gelebilir" diyerek, diplomasi masasının adresini kendi başkenti olarak gösterdi.
'Bir teröristin başkentine gidemem'
Volodimir Zelenski, röportajında Putin'in davetine yönelik oldukça sert ve net ifadeler kullandı. Savaşın başından beri Rusya'yı "terör devleti" olarak nitelendiren ve bu yönde uluslararası bir kamuoyu oluşturmaya çalışan Zelenski, bu duruşunu bir kez daha tekrarladı. "Putin'in savaşa diplomatik bir çözüm bulmak üzere Moskova'da müzakerelerde bulunma davetini reddediyorum" diyen Ukrayna lideri, gerekçesini ise şu sözlerle açıkladı: "Ülkem her gün füze saldırıları altındayken Moskova'ya gidemem. O 'teröristin' başkentine gidemem." Bu ifade, Zelenski'nin Putin'i meşru bir muhatap olarak görmediğini ve onunla eşit şartlarda bir müzakere zeminini kabul etmediğini açıkça ortaya koyuyor. Zelenski'nin karşı teklifi ise, savaşın gerçeklerini ve mağduriyetini vurgulayan simgesel bir anlam taşıyor: "(Putin) Kiev'e gelebilir." Bu davet, bir yandan "Eğer barışta samimiysen, savaşın yıktığı topraklara gel, gerçeklerle yüzleş" mesajı verirken, diğer yandan da Ukrayna'nın egemenliğine ve başkentinin güvenliğine olan inancını sergileyen bir özgüven gösterisi olarak yorumlandı.
'Putin oyun oynuyor ve süreci geciktiriyor'
Zelenski, Putin'in barış görüşmesi davetinin samimi bir niyet taşımadığını, tam aksine süreci geciktirmeye ve uluslararası kamuoyunu oyalamaya yönelik bir taktik olduğunu savundu. Rus liderin savaşı bitirmeye niyeti olmadığını iddia eden Zelenski, bu nedenle Putin'in taraflarca kabul edilmesi mümkün olmayan tekliflerde bulunarak zaman kazanmaya çalıştığını belirtti. "Putin'e güvenemeyiz. O oyun oynuyor ve şimdi de ABD ile oynuyor" diyen Zelenski, bu sözleriyle özellikle Batılı müttefiklerine, Rusya'nın diplomatik manevralarına karşı uyanık olmaları gerektiği mesajını gönderdi. Ukrayna tarafı, gerçek bir barışın ancak Rusya'nın Ukrayna topraklarından tamamen çekilmesi, savaş suçlularının yargılanması ve savaş tazminatının ödenmesi gibi temel şartların kabul edilmesiyle mümkün olabileceğini savunuyor. Moskova'dan gelen davetin bu şartların hiçbirini içermemesi, Kiev tarafından samimiyetsiz bir "oyalama taktiği" olarak görülüyor.
Putin ne teklif etmişti?
İki lider arasındaki bu son diplomatik gerilimin başlangıcı, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in 3 Eylül'de yaptığı bir açıklamaya dayanıyor. Putin, o gün yaptığı konuşmada, Ukrayna savaşı konusunda "tünelin sonundaki ışığı gördüğünü" belirterek, çözüme yönelik umutlu bir tablo çizmişti. Bu açıklamasının devamında ise, savaşı sona erdirecek bir müzakere için Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'yi Moskova'ya davet etmiş ve kendisiyle bizzat görüşmeye hazır olduğunu söylemişti. Bu davet, uluslararası alanda, savaşın seyrinde bir kırılma yaratabilecek potansiyel bir gelişme olarak algılanmış ve dikkatle takip edilmişti. Ancak Zelenski'nin bu daveti, sadece reddetmekle kalmayıp, karşı bir hamleyle cevaplaması, iki ülke arasındaki güvensizliğin ve temel pozisyon farklılıklarının ne denli derin olduğunu bir kez daha gösterdi.
Diplomasi masası kurulabilecek mi?
Zelenski'nin bu net tavrı, yakın gelecekte iki liderin bir araya gelme ihtimalinin oldukça düşük olduğunu ortaya koyuyor. Ukrayna, barış görüşmeleri için kendi "Barış Formülü"nü uluslararası topluma kabul ettirmeye çalışırken, Rusya ise mevcut cephe hatlarını ve ilhak ettiği toprakları pazarlık konusu yapmayacağını her fırsatta dile getiriyor. Bu temel zıtlıklar, liderler seviyesinde bir müzakere masasının kurulmasının önündeki en büyük engel olarak duruyor. Gözlemciler, gerçek bir diplomatik çözümün, ancak taraflardan birinin askeri veya ekonomik olarak ciddi bir yıpranma yaşaması veya uluslararası toplumun her iki taraf üzerinde de etkili bir baskı kurmasıyla mümkün olabileceğini belirtiyor. Ancak o güne kadar, cephedeki çatışmalarla birlikte, liderler arasındaki bu tür sert diplomatik düelloların da devam etmesi bekleniyor. Zelenski'nin "Putin Kiev'e gelsin" resti, bu düellonun son ve en dikkat çekici raundu olarak kayıtlara geçti.
