Dünyada ilk kez genetik kodu büyük ölçüde sadeleştirilmiş ve yeniden düzenlenmiş bir bakteri üretildi. İngiltere’deki Medical Research Council Molecular Biology Laboratuvarı’nda çalışan bilim insanları, doğadaki Escherichia coli bakterisini yeniden tasarlayarak “Syn57” adını verdikleri sentetik türü ortaya çıkardı.
Normalde canlıların genetik yapısını oluşturan DNA’da 64 kodon bulunuyor. Her kodon, üç nükleotid (A, T, G, C) grubundan oluşuyor ve hücrelere hangi amino asidin üretileceğini bildiriyor. Ancak doğada birçok kodon aynı işlevi taşıyor; bu da gereksiz tekrarlar anlamına geliyor. Araştırmacılar, bu tekrarları ortadan kaldırarak 64 kodonu 57’ye indirdi ve bugüne kadar elde edilen en sade genetik planlamayı hayata geçirdi.
Bilim insanları, bakterinin genomunu tamamen bilgisayar ortamında tasarladı. Ardından 101 binden fazla genetik değişiklik yapılarak parçalar küçük bölümler halinde bakteriye aktarıldı. Bu parçalar birleştirilince tamamen sentetik ve işlevsel bir bakteri üretildi.
Çalışmanın başyazarlarından sentetik biyolog Wesley Robertson, sürecin zorluğunu şu sözlerle anlattı:
“Bazen gerçekten çıkmaz yolda mıyız, yoksa bunu tamamlayabilir miyiz diye düşündük.”
“Syn57”, genetik kodun küçültülmesine rağmen yaşamın sürdürülebileceğini gösterdi. Ayrıca boşta kalan kodonların yeniden tanımlanarak farklı amaçlar için kullanılabileceği belirtildi. Bu özellik, yeni sentetik polimerler ve makrosikller geliştirilmesine imkan tanıyor.
Bir diğer önemli nokta ise “Syn57”nin genetik kodunun virüsler tarafından okunamaması. Araştırmacılar, bu özelliğin endüstriyel ölçekte protein üretiminde virüs kaynaklı kayıpları azaltabileceğini ve biyoteknolojiye ciddi katkı sağlayabileceğini vurguluyor.
