Tarım ve Orman Bakanlığı’nın çayda gıda boyası kullanımına yönelik başlattığı denetimler, sektörün uzun süredir konuşulan ancak görünmeyen yüzünü bir kez daha gündeme taşıdı. Bakanlık ekipleri Türkiye genelinde çok sayıda işletmeden numune alırken, özellikle boyalı çay iddiaları üzerine denetimlerin kapsamı genişletildi. Yapılan kontroller sürerken, Rize Ziraat Odası Başkanı Bünyamin Arslan’ın açıklamaları tabloyu gözler önüne serdi.
Restoranların çoğunda boyalı çay iddiası
Tarım ve Orman Bakanlığı ekipleri, çayda gıda boyası kullanımının önüne geçmek amacıyla sahada yoğun bir çalışma yürütüyor. Restoranlardan kafelere, paketleme tesislerinden satış noktalarına kadar uzanan denetimlerde alınan numuneler laboratuvar incelemesine gönderildi. Yetkililer, tüketiciyi yanıltan ve halk sağlığını tehdit eden uygulamalara karşı sıfır tolerans vurgusu yaparken, sektör temsilcilerinden gelen uyarılar denetimlerin önemini ortaya koyuyor.
Rize Ziraat Odası Başkanı Bünyamin Arslan, Türkiye genelindeki restoran ve kafelere ilişkin yaptığı değerlendirmede dikkat çekici bir oran paylaştı. Arslan, Türkiye’de restoranların yüzde 60-70’inde boyalı çay kullanıldığını gözlemlediklerini belirterek, bu durumun artık münferit değil, sistematik bir sorun haline geldiğini ifade etti. Açıklamanın ardından denetimlerin hız kazanması, sektördeki yaygınlığı gözler önüne serdi.
Çay atıkları yeniden piyasaya sürülüyor
Arslan’a göre sorun yalnızca boya kullanımından ibaret değil. Doğu Karadeniz’de üretilen çayın atıklarının toplanarak granül hale getirildiğini ve bu atıklara boya katılarak yeniden piyasaya sürüldüğünü belirten Arslan, bu yöntemin özellikle zincir kafeler ve restoranlarda tercih edildiğini dile getirdi. Su kat sat yöntemiyle hazırlanan bu çayların saatlerce demli görünmesini sağladığını vurgulayan Arslan, tat değişmediği için tüketicinin fark etmekte zorlandığını söyledi.
Poşet çayda görünmeyen tehlike
Boyalı çayın en sık kullanıldığı alanlardan birinin poşet çaylar olduğuna dikkat çeken Arslan, poşetin içinin gözle görülememesinin bu ürünleri denetimden kaçırabildiğini belirtti. Özellikle 5 kiloluk ticari ambalajlarla kafe ve restoranlara satılan bu ürünlerin raflarda çok görünmemesi, sorunun uzun süre fark edilmemesine neden oldu. Bu durumun hem tüketici hem de Rize çayı üreticisi açısından ciddi sonuçlar doğurduğu ifade ediliyor.
Haksız kazanç sistemi kurulmuş durumda
Bünyamin Arslan, boyalı çay kullanımının arkasındaki temel nedenin ekonomik olduğunu vurguladı. Kaliteli bir Rize çayının kilosunun 280-300 lira seviyesinde olduğunu hatırlatan Arslan, bu çaydan yaklaşık 300 bardak elde edilebildiğini söyledi. Buna karşılık boyalı çaydan binlerce bardak çay üretilebildiğini belirten Arslan, “Her su kattığınızda yeniden dem veren bir yapı var. Bu da kafe ve restoranlar için ciddi bir haksız kazanç anlamına geliyor” dedi.
İnsan sağlığı ve üretici aynı risk altında
Arslan’ın üzerinde durduğu bir diğer önemli nokta ise tüketici alışkanlıkları. Boyalı çayın özellikle gençler üzerinde farklı bir damak tadı oluşturduğunu ifade eden Arslan, kaliteli çayı tanımayan yeni neslin bu farkı ayırt edemediğini söyledi. Bu durumun uzun vadede Türk çayı algısını olumsuz etkilediği ve geleneksel çay kültürüne zarar verdiği belirtiliyor.
Boyalı çayın yalnızca ekonomik değil, ciddi bir insan sağlığı riski taşıdığına dikkat çeken Arslan, kullanılan boyaların ve katkı maddelerinin uzun vadeli etkilerinin göz ardı edildiğini söyledi. Aynı zamanda çay üreticilerinin de büyük ekonomik kayıplar yaşadığını vurgulayan Arslan, çay tarımının 205 bin üreticiyi ve yaklaşık 1 milyon aileyi ilgilendiren stratejik bir alan olduğunun altını çizdi.
Kurulan gizli paketleme ağları
Arslan, son dönemde Rize dışındaki illerde kurulan paketleme tesislerine de dikkat çekti. Ne olduğu belli olmayan çayların harmanlanarak boya ile paketlendiğini söyleyen Arslan, bu yapıların sosyal medyada farklı markalarla pazara girdiğini ifade etti. “Fabrikanız Rize’de nerede?” sorusuna net yanıt alınamadığını belirten Arslan, bu durumun çay piyasasında büyük bir alanın kontrolsüz biçimde gasp edilmesine yol açtığını dile getirdi.
