Cumhuriyet Bayramını yarın 97’nci kez coşkuyla kutlayacağız. Cumhuriyet tek kelime ile fazilettir. Onu hayata geçiren Atatürk’ün en büyük eseridir. “Türk milletinin tabiat ve şiarına en uygun olan yönetim, Cumhuriyet yönetimidir” diyordu Gazi Mustafa Kemal.
Şevket Süreyya Aydemir’in üç ciltlik “Tek Adam” eseri mutlaka okunmalı. Orada Cumhuriyeti çok güzel anlatılıyor: “O gece Çankaya'da İsmet Paşa ile Milli Müdafaa Vekili Kazım, eski kolordu kumandanlarından Sinop mebusu Kemalettin, Sami ve Milli Mücadele Kocaeli Grubu kumandanı Halit Paşalar bulunuyordu. Gazi, Rize mebusu Ekrem ve Afyon mebusu Ruşen Eşref Beyleri de yemeğe alıkoydu. İşte bu yemektedir ki arkadaşlarına: 'Yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz' dedi. 29 Ekim günü grup saat 10’da toplandı. Gene kabine meselesine girildi. Bu arada Recep Bey (Peker) kabinenin intihap tarzının değiştirilmesi üzerinde durdu. Fikirler gene çatıştı. O zaman Kemalettin Sami Paşa, takririni sundu ve Gazi'nin Meclise daveti kararlaştı. Gazi, Meclise geldi. Artık hazır ve kararlıdır. Şartlar olgunlaşmış ve beklenen an gelmiştir. Gruba beyanatı kısadır: 'Efendiler,Vekiller heyetinin intihabında, fikirlerde de karışıklık hasıl olduğu anlaşılmıştır. Bana bir saat kadar müsaade buyurun. Bulacağım hal şeklini arz ederim.'
Teklifi kabul olunur. Bu bir saat içinde onun Meclis'teki odasına, lüzumlu zatlar çağrılır. Onlara sır açıklanır. Öğleden sonra grup gene toplanır. Reislik mevkiinde Fethi Bey (Okyar) vardır. İlk söz Gazi'ye verilir. Beyanatının şu cümleleri konuyu özetler; 'Muhterem arkadaşlar, halletmekte müşkülata uğradığınız meselenin sebep ve illeti bütün arkadaşlarca anlaşılmış olduğu kanaatindeyim. Kusur, takip etmekte olduğumuz usul ve şekildir. Heyeti umumiyenizin hep birden vekiller heyetini seçmeye mecbur olmanızda görülen müşkülatın halli zamanı gelmiştir. Yüksek heyetiniz bu müşkülün halline beni memur ettiniz. Ben de bundan ilham olarak, düşündüğüm şekli tespit ettim. Onu teklif edeceğim. Teklifim kabule mazhar olursa, kuvvetli mütesanit (birbirine kaynamış) bir hükümet teşkili kabil olacaktır. Devletimizin şekil ve mahiyetini tespit eden ve hepimiz için bir gaye olan Teşkilatı Esasiye Kanunumuzun bazı noktalarını tavzih (açıklığa kavuşturmak) lazımdır. Teklifim şudur.' O zaman tasarısını, Meclis katiplerinden birine verir. Tasarı okunur. Gazi'nin teklifi,cumhuriyettir.”
Böylece Cumhuriyetin ilânı ile "Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir" kuralı, artık devlet yönetiminde, en belirgin şekliyle yerini aldı.
Cumhuriyet Bayramı kutlu olsun.
Haftaya yeniden buluşmak üzere hoşça kalın dostlar.
