Özge UYANIK- Ekonomik zorluklar nedeniyle emekli maaşıyla geçinemeyen milyonlarca emekli, yeniden iş hayatına dönmek zorunda kalıyor. 2023 yılında Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesiyle emekli olanlardan yaklaşık 920 bini, maaşı yetersiz bulduğu için çalışmayı sürdürdü. Şu anda çalışan emeklilerin 1 milyon 877 binini erkekler, 227 binini ise kadınlar oluşturuyor. Bu rakamlar, emeklilerin yaşam mücadelesinin giderek daha zorlaştığını gözler önüne seriyor.
SGK İflas İşareti mi Veriyor?
SGK'nın mali dengesi de alarm veriyor. 2024 sonunda aktif çalışan sigortalı sayısı 25 milyon 675 bine ulaşırken, maaş alan emekli, dul ve yetim sayısı 16 milyon 602 bin oldu. Aktif/pasif dengesinin 1,61 seviyesine düşmesi, sosyal güvenlik sisteminin sürekliliğine dair kaygıları artırıyor.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) standartlarına göre bu oranın en az 4 olması gerekiyor. Ancak Türkiye'de 1 çalışan, 1,61 emekliyi finanse etmek zorunda kalıyor.
EYT düzenlemesi, bu dengesizliği daha da derinleştirdi. 2023 seçimleri öncesinde yapılan bu düzenlemeyle 2 yılda SGK'dan maaş alan kişi sayısı 2 milyon 741 bin arttı.
Milletvekillerine Ayrıcalık: 'Kıyak Emeklilik'
Emekli olmak için yıllarca prim ödeyen vatandaş geçim sıkıntısı çekerken, milletvekillerine sağlanan "kıyak emeklilik" sistemi tepki topluyor. Yalnızca 2 yıl görev yapan milletvekilleri, hem emekli maaşı hem de vekil maaşı alabiliyor.
Anayasa Mahkemesi'nin defalarca iptal etmesine rağmen, her iktidar döneminde bu uygulama yeniden yürülüğe girdi.
Emekliler Arasında Maaş Uçurumu Büyüyor
SGK kapsamında emekli olan işçi, memur ve Bağ-Kur'lular arasında büyük maaş farkları bulunuyor. 2024 yılında en düşük memur emekli maaşı 19 bin 450 TL iken, işçi emeklileri yalnızca 14 bin 460 TL alabiliyor. Aradaki maaş farkı 5 bin TL'ye kadar çıkıyor.
En az 5 milyon emekli çalışıyor
2021 Tüm Emekliler Sendikası Örgütleme ve Eğitim Sekreteri İbrahim Yılmaz, kayıt dışı çalışan emeklilere dikkat çekerek şöyle konuştu:
“Resmi verilere göre iki milyon emekli çalışıyor. Ancak kaçak çalışanlarla birlikte bu rakam dört-beş milyonu buluyor.
Tabii, bu resmi verilere göre söyleniyor ama sigortasız çalışmak zorunda kalan emekliler de var. Merdiven altı diye tabir edilen işlerde çalışan emeklilerle birlikte bu sayı beşi geçer. Ayrıca işverenin de işine geliyor çünkü emekliyi sigortalı gösterirse devlete prim ödemesi gerekiyor. Emekli olduğu için ödediği prim, emekli maaşına bir artış sağlamıyor. İşveren de prim ödememek için emekliyi sigortasız çalıştırıyor. Zaten emekliler aldığı maaşla geçinemediği için çalışmak zorunda kalıyor. Emekli maaşıyla ev kirasını ödeyemiyorlar. Bu yüzden çalışmaya devam etmek zorundalar.”
Sabahları karton topluyorlar
Emeklilerin çalışmak zorunda kaldığını vurgulayan Yılmaz “Pazara, çarşıya çıktığınızda çorap satan, manavlık yapan emeklileri görebilirsiniz. Hatta bir gün sokağa çıktık ve sabah erkenden karton toplayan emeklilerle karşılaştık. Emekli bir polis memuruyla konuştuk. Çocuklarını okutmak için her gün karton topladığını söyledi. Ülke, emeklileri bu duruma düşürdü.
Çocukları yardım etmezse emekliler geçinemez durumda. Sağlık hizmetleri de büyük bir sorun. Geçen hafta eşimle hastanedeydik, MR çektirecektik. Orada bir aileyle karşılaştık. Randevu için 5 ay sonraya gün verdiler. Böyle bir şey olabilir mi? Bir insanın bir ay sonra yaşayacağını kim garanti edebilir? Özel hastanelere mahkum ediyorlar. Hastanede kuyruk yok diye sağlık sorunlarının bittiğini söylemek gerçekçi değil. Emeklilerimizin en büyük şikâyetlerinden biri sağlık hizmetine erişimde yaşadıkları zorluklar. Emekliler geçinemiyor ve temel sağlık hizmetlerine bile ulaşmakta güçlük çekiyorlar.” Diye konuştu.
