Bir zamanlar çocuk kahkahalarının, heyecanlı çığlıkların, pamuk şekeri kokusunun ve rengarenk ışıkların doldurduğu o devasa alan, şimdi derin bir sessizliğe ve metal yığınlarının soğukluğuna büründü. İzmir'in ve hatta tüm Ege'nin belleğinde silinmez bir iz bırakan, tam 51 yıldır Kültürpark'ın kalbinde atan lunapark, 29 Ocak'ta başlayan tahliye süreciyle birlikte tarihe karışıyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin aldığı kararla başlayan söküm işlemleri, sadece demir oyuncakları değil, aynı zamanda üç kuşağın biriktirdiği milyonlarca anıyı da yerinden söküyor. Bir devrin kapandığını simgeleyen bu manzara, kentin simgelerinden birinin kaybıyla yüzleşen İzmirlileri hüzne boğdu.
Yıkılan sadece demir yığınları değil, bir şehrin hafızası
Söküm çalışmaları, lunaparkın en ikonik parçalarından başladı. Yıllarca İzmir'i tepeden seyretme imkanı sunan dev dönme dolap, ilk aşkların yaşandığı, çocukların rüyalarını süsleyen masalsı atlıkarınca, gençlerin cesaretlerini sınadığı kamikaze ve tatlı rekabetlerin yaşandığı çarpışan arabalar, artık yerlerinde yok. Geriye, onların bir zamanlar durduğu yerdeki boşluk ve beton zemin kaldı. Ekiplerin, lunaparkın son kalıntıları olan mini shuttle ve perili şatonun söküm çalışmalarına devam ettiği belirtilirken, alanın kısa bir süre içinde tamamen boşaltılması planlanıyor.
Bu söküm, teknik bir tahliye işleminden çok daha fazlasını ifade ediyor. Bu, bir şehrin kolektif hafızasının, ortak neşe mekanının fiziksel olarak ortadan kaldırılması anlamına geliyor. Kültürpark'ın ve özellikle her yıl düzenlenen Uluslararası Fuar'ın ayrılmaz bir parçası olan, o cıvıl cıvıl atmosferin en önemli kaynağı olan lunaparkın yokluğu, Kültürpark'ın ruhunda da büyük bir boşluk yaratacak gibi görünüyor.
'Keşke kaldırılmasaydı': İzmirliler anılarını arıyor
Bu radikal değişime en büyük tepki, hiç şüphesiz anıları bu alanda birikmiş olan İzmirlilerden geldi. 32 yaşındaki özel sektör çalışanı Gülcihan Altınkaya, çocukluğundan beri geldiği lunaparkın kaldırılmasına şaşırdığını belirterek, duygularını şu sözlerle ifade etti: "Lunapark bence fuar için çok önemli bir simgeydi. Her sene fuar açıldığında da fuara hareketlilik kattığını düşünüyorum. O yüzden sökülmesi çok iyi olmadı. Ben lunaparkın daha da geliştirileceğini, farklı oyuncakların getirileceğini, oyuncakların daha fazla sağlamlaştırılacağını umuyordum. O yüzden sökülmesine şaşırdım. Bence çoğu İzmirli de görünce şaşıracak."
41 yaşındaki ev hanımı Feride Sayış ise, kaybettiği çocukluk anılarının hüznünü yaşıyor: "Lunaparkta çok güzel anılarım oldu. Çocukluğumda gelirdim, çok güzel geçerdi. Lunaparkımızı severdik, keşke kaldırılmasaydı. Çocuklarımla gelmek isterdim. Lunapark çok güzeldi."
Bu iki vatandaşın sözleri, aslında milyonlarca İzmirli'nin ortak hislerine tercüman oluyor. O alanda sadece demir oyuncaklar değil; ilk flörtler, ailece geçirilen mutlu pazar günleri, kazanılan küçük pelüş ayıcıkların sevinci, kamikazenin tepesindeki o tatlı korku ve dönme dolaptan izlenen eşsiz İzmir manzarası gibi sayısız kişisel tarih yatıyordu. Şimdi tüm bu anılar, fiziksel bir karşılığı olmadan, sadece zihinlerde yaşamaya devam edecek.
Kahkahaların yerini alacak proje: Yeşil alan mı, botanik bahçesi mi?
Peki, İzmir Büyükşehir Belediyesi, bu kadar köklü bir simgeyi neden ortadan kaldırma kararı aldı? Belediyenin planlarına göre, lunaparktan boşaltılacak olan bu değerli alan, kente yeni bir soluk getirecek bir yeşil alan projesine ev sahipliği yapacak. Alanın, ağaç ve bitki çeşitliliğinin sergileneceği bir arboretum (ağaç parkı) veya bilimsel ve estetik amaçlı bir botanik bahçesi olarak yeniden düzenlenmesi planlanıyor.
Belediye yetkilileri, bu projenin Kültürpark'ın kuruluş felsefesine uygun olarak, parkın yeşil dokusunu artırmayı ve kente daha nitelikli, daha nefes alınabilir bir kamusal alan kazandırmayı hedeflediğini belirtiyor. Özellikle betonlaşmanın arttığı modern şehirlerde, kent merkezindeki bu tür yeşil alan projelerinin önemi yadsınamaz. Ancak bu projenin, yarım asırlık bir sosyal mekanın ve ortak belleğin üzerine inşa edilecek olması, kent planlamasında "koruma" ile "dönüşüm" arasındaki hassas dengeye dair önemli bir tartışmayı da beraberinde getiriyor.
Kentin belleği ile geleceği arasındaki zorlu tercih
Kültürpark Lunaparkı'nın kaldırılması, aslında İzmir özelinde, tüm büyük şehirlerin karşı karşıya olduğu temel bir ikilemi yansıtıyor: Kentin geçmişine, belleğine ve nostaljik değerlerine ne kadar sahip çıkılmalı? Geleceğin ihtiyaçları (daha fazla yeşil alan, daha modern yapılar) uğruna, geçmişin izleri ne ölçüde silinebilir?
Bir yanda, lunaparkın artık eskidiği, güvenlik standartlarının sorgulanabilir olduğu ve modern bir kentin merkezinde daha nitelikli bir arazi kullanımına ihtiyaç duyulduğu yönündeki rasyonel argümanlar var. Diğer yanda ise, bir mekanın değerinin sadece fiziki özellikleriyle değil, aynı zamanda barındırdığı anılarla, yarattığı sosyal etkileşimle ve kent kimliğindeki yeriyle ölçüldüğü gerçeği duruyor.
İzmirlilerin tepkisi, bu tercihin ne kadar zorlu olduğunu gösteriyor. Vatandaşlar, lunaparkın tamamen kaldırılması yerine, modernize edilerek, daha güvenli ve çağdaş oyuncaklarla yenilenerek korunmasını umuyordu. Bu, hem nostaljik değerin korunmasını hem de mekanın günümüz ihtiyaçlarına cevap vermesini sağlayacak bir "orta yol" olabilirdi. Ancak İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin tercihi, radikal bir dönüşümden yana oldu.
