Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK), bazı zincir marketlerde plastik poşet yerine yalnızca bez veya kağıt çanta satılmasına yönelik bir başvuru üzerine önemli bir karar verdi. Kurum, uygulamanın tüketicinin seçim hakkını ihlal ettiğini ve ekonomik yük getirdiğini belirterek, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na söz konusu marketlerin denetlenmesi ve mevzuata aykırılıklar için gerekli yaptırımların uygulanması yönünde tavsiyede bulundu.
Başvuruda, bir zincir marketten alışveriş yapan tüketicinin plastik poşet talebine karşılık yalnızca kağıt ve bez çanta satıldığı yönünde yanıt aldığı ifade edildi. Tüketici, bu durumun Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar’ın 8. maddesine aykırı olduğunu belirterek şikâyetini KDK’ye iletti.
"Seçenek sunulmalı, dayatma yapılamaz"
KDK kararında, ilgili mevzuatın marketlere plastik poşeti tamamen kaldırma yetkisi tanımadığını vurguladı. 8. maddeye göre, çevre dostu alternatiflerin plastik poşetlere ek olarak sunulması gerektiğinin altı çizildi.
Kararda şu ifadelere yer verildi:
“Zincir marketin söz konusu uygulaması, tüketiciye seçim hakkı tanımamakla birlikte piyasaya dayalı çevre koruma mekanizmalarının esas amacı olan davranışsal dönüşümü değil, zorunlu ve ekonomik külfet yaratan bir dayatma ortaya çıkarmaktadır.”
KDK, plastik poşet kullanımının ücretlendirilmesinin temel amacının tüketiciyi çevre dostu tercihlere yönlendirmek olduğunu, ancak yalnızca daha pahalı seçeneklerin sunulmasının bu amaca zarar verdiğini ifade etti.
"Hukuka ve hakkaniyete aykırı"
Kurum, zincir marketlerin çevre duyarlılığı gerekçesiyle plastik poşetleri tamamen kaldırmasının, mevzuatın özüne aykırı olduğunu belirtti. Uygulamanın hem tüketici hakları hem de ekonomik yük açısından hukuka ve hakkaniyete uygun olmadığı tespit edildi.
Kararın sonunda şu değerlendirme yer aldı:
“Zincir market tarafından yapılan uygulamanın idari denetim kapsamında değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Plastik poşet tedarik ve satışının yeniden sağlanması, buna paralel olarak da alternatif taşıma ekipmanlarının da sunulmaya devam edilmesi gereklidir.”
