Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edilen yeni yasa teklifi, Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun ile birlikte birçok mali düzenlemede kapsamlı değişiklikler öngörüyor. Teklifin en dikkat çekici yönlerinden biri, döviz ve kıymetli maden işlemlerine getirilen sıkı denetim ve yüksek cezalar .
Yeni düzenlemeyle birlikte, döviz ile kıymetli maden ve taşların alım-satımı, ithalat ve ihracatına ilişkin tüm işlemlerin düzenlenmesi konusunda Cumhurbaşkanı'na geniş yetkiler tanındı . Bu yetki kapsamında, izinsiz gerçekleştirilen kambiyo ve kıymetli maden işlemlerine, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu'na girmese bile, rayiç bedelin yarısı ile iki katı arasında idari para cezası kesilebilecek . Ayrıca, yetkisiz şekilde faaliyet gösteren kişi ve işletmelere 50 bin TL ile 250 bin TL arasında para cezası uygulanacak . İhlalin tekrarı durumunda ise cezalar artırılabilecek, ilgili faaliyetler geçici veya kalıcı olarak durdurulabilecek .
Bu sıkı denetim ve yaptırımlar, özellikle "kayıt dışı" döviz ve kıymetli maden ticaretinin önüne geçmeyi, piyasada manipülasyonu engellemeyi ve Türk Lirası'nın istikrarını korumayı amaçlıyor. Bankalar ve yetkili kurumlar dışında yapılan bu tür işlemlerin önüne geçilerek, finansal piyasalarda şeffaflık ve denetlenebilirlik artırılacak .
Hazine ve Maliye'den 'izin' zorunluluğu: Piyasada yeni kurallar
Yeni yasa teklifiyle, belirli mali faaliyetler için Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndan izin alma zorunluluğu getiriliyor . Bu durum, finansal piyasalardaki denetim mekanizmasını güçlendirmeyi ve yetkisiz faaliyetlerin önüne geçmeyi hedefliyor. Özellikle şu faaliyetler için izin alma şartı aranacak:
-
Borsa İstanbul Kıymetli Madenler Piyasası üyeliği: Kıymetli madenlerin borsada işlem görmesi için gerekli olan üyeliğe ilişkin düzenlemeler getiriliyor.
-
Kıymetli maden rafinajı: Kıymetli madenlerin işlenmesi ve saflaştırılması faaliyetleri de Bakanlık iznine tabi olacak.
-
Ticari döviz alım satımı: Yetkili müesseseler dışında ticari amaçla döviz alım satımı yapanlar da izne tabi olacak .
Bu faaliyetlere ilişkin verilecek izinlerde uygulanacak ücret tarifeleri de belirlendi . Ancak Cumhurbaşkanı, bu tarifeleri piyasa koşullarına göre yarıya indirme veya iki katına çıkarma yetkisine sahip olacak . Bu yetki, piyasadaki esnekliği korurken, aynı zamanda devletin bu alandaki gelirlerini düzenleme imkanı sunacak. Aile içi pay devirleri ve mahkeme kararıyla yapılan devirler ise bu ücret istisnası kapsamında tutulacak .
Vergi dünyasında köklü değişim: KDV, ÖTV ve AR-GE muafiyetleri
Yasa teklifi, ülkenin vergi sisteminde de önemli değişiklikleri beraberinde getiriyor. Özellikle Katma Değer Vergisi (KDV) ve Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) uygulamalarında yapılan düzenlemeler, bazı sektörleri doğrudan etkileyecek .
-
KDV Muafiyetleri: Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne bağlı vakıfların taşınmaz satışları ile Milli Savunma, İçişleri ve MİT gibi kurumların güvenlik amaçlı araç alımları KDV'den muaf tutulacak . Bu düzenleme, kamu yararı gözeten vakıfların faaliyetlerini desteklemeyi ve güvenlik kurumlarının operasyonel kapasitelerini artırmayı amaçlıyor.
-
ÖTV'de Yeni Hesaplama: İthal edilen akaryakıt ve doğalgazda hesaplanan ÖTV, artık KDV matrahına dahil edilecek . Bu değişiklik, tüketicilere yansıyacak fiyatlar üzerinde etkili olabilir. Ayrıca motor hacmi ve elektrik desteğine göre belirlenen hibrit ve fosil yakıtlı araçlara yönelik ÖTV oranları yeniden düzenlenirken, yerli üretim koşuluyla bazı taşıt alımlarına muafiyet tanınacak . Bu düzenleme, yerli üretimi teşvik etmeyi ve çevre dostu araçların kullanımını artırmayı hedefliyor.
AR-GE Personeline Vergi Avantajı: Bilimsel araştırma ve geliştirmeye verilen önem, vergi muafiyetleriyle de destekleniyor. AR-GE, tasarım ve destek personeline yönelik gelir vergisi istisnası, brüt asgari ücretin 40 katına kadar olan ücretler için geçerli olacak . Eğitim düzeyine göre %80 ila %95 arasında değişen oranlarda vergi muafiyeti uygulanacak . Aynı istisna damga vergisi açısından da geçerli olacak . Araştırma altyapılarında çalışan personel için de benzer düzenlemeler getiriliyor. Bu adımlar, Türkiye'nin teknolojik bağımsızlığını güçlendirme ve nitelikli insan kaynağını ülke içinde tutma stratejisinin bir parçası .
Yatırım teşviklerinde yeni sınır, serbest bölgelere avantaj
Yasa teklifi, yatırım teşvik sisteminde de önemli değişiklikler getiriyor . Kurumlar Vergisi Kanunu kapsamında sunulan indirimli vergi uygulaması, artık en fazla 10 yıl boyunca ve yüzde 60 oranında sınırlandırılacak . Bu, teşviklerin daha hedefli ve etkin kullanılmasını sağlamayı amaçlıyor. Cumhurbaşkanı, yatırımın yapıldığı bölge, sektör ve teknoloji düzeyine göre katkı oranlarını belirlemeye ve sınırlamaya yetkili olacak . Bu esneklik, stratejik sektörlere ve bölgelere daha fazla yatırım çekilmesine olanak tanıyacak.
Serbest Bölgeler Kanunu'nda yapılan değişiklikle ise, bu bölgelerde üretim yapan mükelleflerin, ürünlerini diğer serbest bölgelere satışından elde ettikleri kazançlar kurumlar vergisinden istisna tutulacak . Bu hüküm, 1 Ocak 2026'dan itibaren geçerli olacak . Bu düzenleme, serbest bölgelerin cazibesini artırmayı ve Türkiye'yi bölgesel bir üretim ve ticaret merkezi haline getirmeyi hedefliyor.
Kamu personelinde mesai ücretlerine artış, yeni maddelerle kapsam genişliyor
Teklif, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın taşra teşkilatında fiilen sahada çalışan personele ödenecek fazla mesai ücretlerinin hesaplanmasında kullanılan gösterge rakamını 160'tan 300'e çıkarıyor . Ayrıca fazla çalışma limiti artırılarak, bu düzenlemeden yararlanabilecek personel sayısının oranı yüzde 20'den yüzde 40'a yükseltiliyor. Bu düzenleme, kamu çalışanlarının motivasyonunu artırmayı ve daha verimli çalışmalarını sağlamayı amaçlıyor.
Komisyondaki görüşmeler sırasında kabul edilen önergelerle teklife üç yeni madde daha eklendi :
-
Milli güvenlik kurumlarının araç alımları KDV'den istisna tutuldu .
-
Türkiye Uzay Ajansı'nın faaliyetleri için Savunma Sanayii Destekleme Fonu'na ödeme yapılabilmesinin önü açıldı . Bu, Türkiye'nin uzay teknolojileri alanındaki bağımsızlığını güçlendirme çabalarına destek sağlayacak.
-
LPG piyasasında dağıtıcıların toptan satış sınırlamaları ihlaline yönelik yaptırımlar güçlendirildi . Bu düzenleme, enerji piyasasında adaletsiz rekabeti önlemeyi ve tüketicinin korunmasını sağlamayı hedefliyor.
Genel olarak, Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun'da yapılan bu devrim niteliğindeki değişiklikler, Türkiye ekonomisinde daha sıkı bir mali disiplin, daha etkin bir denetim, stratejik sektörlere ve yerli üretime yönelik teşvikler ve kamu çalışanlarına yönelik iyileştirmeler öngörüyor . Bu kapsamlı paket, Türkiye ekonomisinin geleceğini şekillendirecek önemli adımlar içeriyor.
