Ne ülke gündeminde yargı reformu var, ne siyasi irade yargıyı reform etme niyetinde, ne de olmayan bir reform için strateji oluşturmak mümkün. Fakat Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, TRTHaber’e, yargireformu.adalet.gov.tr adresinde Yargı Reformu Strateji Belgesi için vatandaşların görüş ve önerilerinin alınmaya başlandığını söylemiş. Zahir doğuştan ölü, sözde strateji belgesi yayımlamak için konunun arka planını bilmeyen vatandaşın “Bana da sordular” demesi isteniyor.
Uzun zamandan beri hedefi olmayan bir reform strateji belgesi hazırladıkları bilinen Adalet Bakanlığı, “muhatabına sormadan bürokratların hazırlayacağı stratejinin başarısız olması kaçınılmaz” eleştirilerine acele ile düşünülmeden hazırlanmış primitif ve derme-çatma bir sayfada, sözde görüş topluyoruz diyerek meşruiyet kazanmak istiyor.
Sayfa suistimallere oldukça açık. E-devlet’ten erişimle görüş verenlerin gerçek olmasını sağlayacak, hayali, takma ve sair isimlerle troller veya robotlar tarafından veri girilmesini önleyecek tedbirler alınmamış. Girilecek bilgilerin nasıl kayda alınacağı, bunlara kimlerin erişebileceği, kamuoyunun erişim imkânı olup olmadığı, nasıl ve neye göre değerlendirileceği belirtilmemiş.
Kayıt numarası, alındı belgesi verilerek resmi kayıtlara alınması öngörülmeyen bilgilerin nasıl tasnif edileceği, kamuoyunun nasıl erişeceği, neye göre değerlendirileceği, kabul veya reddedileceği ve strateji belgesine nasıl yön vereceği belli değil.
AK Parti iktidarında 2009, 2015 ve 2019 yıllarında da strateji belgeleri yayınlanmış ama bu belgeler kayda değer bir yargı reformu getirmemişti. AK Parti’nin “yeni ve sivil anayasa” ve anayasanın üçte birini teşkil eden yargıya ilişkin ne önerdiğinin belli olmadığı bu günlerde, ne reformdan ne de stratejiden söz edilebilir. Buna karşın Adalet Bakanlığı, 2009, 2015 ve 2019’da yaptığı üzere, her beş senede bir strateji belgesi yayınlamak zorunlu imiş gibi, 2024'te yeni yargı reformu strateji belgesi yayınlamaya hazırlanıyor!
Yargı deneme yanılma metodu uygulanabilecek, ikide bir reform strateji belgesi yayınlanacak bir saha değildir. Tersine toplumun en zor, sıkıntılı ve karmaşık konularının irdelendiği ve çözümler bulunduğu, istikrarın olmazsa olmaz şart olduğu, kamu hizmeti veren bir kurumdur.
Reform yapacağım demeden önce konuları derinlemesine ve çok düşünmek, sağlıklı veri toplayarak itina ile irdelemek, nihai hedefleri net olarak tespit etmek, gerçekleştirmek için yapılacak eylemleri ince detayları ile belirlemek, önceliklendirmek, planlamak ve simülasyonlar yapmak, bazı hallerde pilot projeler yoluyla sınayarak gerçek hayatta istenilen sonuçları vereceğinden emin olmak gerekir. Aksi takdirde reform yapacağız derken kolaylıkla hata yapılabilir ve sistem eskisinden daha da kötüleştirilebilir. Nitekim yeni Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile getirilen ön inceleme, belirsiz alacak davası gibi naif niyetlerle getirilen yenilikler, mahkemelerin etkin ve ekonomik hukuk yargılaması yapmasını sekteye uğrattı.
Bakanın istinaf mahkemelerindeki görevsizlik istinafları ile ilgili NTV’ye söyledikleri de, yayınlanacak sözde strateji belgesinin fayda umarken zarar getireceğinin bir kanıtı. Görevle ilgili cüzi sayıdaki dosyaları hızlandırmak için bir aylık bir ön inceleme süresi getirileceğini söyleyen bakan, bunun bir aylık sürede gerçekleşmeyeceğinin de, kahir çoğunluğu teşkil eden diğer dosyalarda süreci daha da uzatacağının farkında değil gibi.
Bakanlık, yapılacak işler listesini, reform stratejisi olarak takdim etmeye hazırlanıyor. En başta dediğim gibi gündemde ne yargı reformu var ne hakkında strateji oluşturacak hedefler ne de - bir gün gerçekten yargı reformu yapmaya kalkışsak – yargıyı reform edebilecek düşünsel ve bedensel kaynaklar. Allah Türkiye’ye z vermesin!
