4 Şubat 1974’te 70 şair ve yazarın ilk toplantısıyla Türkiye Yazarlar Sendikası kuruldu. ‘Kurucu Kurulu’nda da Yaşar Kemal, Aziz Nesin, Bekir Yıldız, Adnan Özyalçıner, Leyla Erbil, Tomris Uyar, Turgut Uyar, Orhon Murat Arıburnu, Adalet Ağaoğlu, Nihat Behram ve Ali Özgentürk vardı.
İlk genel kurulda Yaşar Kemal genel başkanlığa, Bekir Yıldız ikinci başkanlığa, Adnan Özyalçıner de genel sekreterliğe seçildi. Bir yıl sonra yapılan 2. Genel Kurul’da ise genel başkanlığa Aziz Nesin getirildi. TYS 50’nci yaşına girdi. İlk kuruculardan, 1950 kuşağı öykücülerimizden, yazar, çevirmen Adnan Özyalçıner 2019’dan beri Genel Başkan.
TYS 50’nci yıl kutlamaları kapsamında, ülkemizin kültürel ve yazınsal birikimine büyük katkılar yapan aydınlanmacı, üretken, bilge üç kadını “anıt üye” seçildi! Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ, İletişim Bilimci Nermin Abadan Unat, Felsefeci İoanna Kuçuradi.
***
“Cumhuriyet çınarı bu üç değerli aydının farklı alanlardaki çalışmaları, yalnız ülkenin bugününe ilişkin bir aydınlanma değil, bütün zamanlarda unutulmayacak izler bırakacaktır. Bu nedenle değerli Kuçuradi’yi, Unat’ı ve Çığ’ı sendikamızın anıt yazarı saymamız, onları yanımızda görmemiz 50. yılımızda bizleri gericiliğe, bağnazlığa, kültürel-toplumsal yozlaşmaya karşı savaşımda daha da dirençli kılacaktır.”
Bilim, kültür, sanat bağlamında iz bırakan, yaşamlarını sürdüren bu üç değerli insanı yeniden anımsayalım istiyorum.
MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ
Sümer ve Asur uygarlıkları üzerine çalışmalarıyla tanınan arkeolog, dilbilimci, yazar Muazzez İlmiye Çığ (1914), Türkiye'de laiklik ve kadın haklarının önde gelen savunucularındandır. Arap kadınlarının taktığı başörtüsünün Müslüman dünyasında ortaya çıkmadığı, aslında beş bin yıl önce Sümerli rahibeler tarafından genç erkekleri sekse başlatmak için takıldığını kitabında yazdı. Ayrıca Kur'an'da yer alan birçok öykünün aslında Sümer söylencesi olduğunu savundu.
2007’de “halkı kin ve düşmanlığa tahrik” suçuyla yargılandı; ancak ilk oturumda suçsuz olduğuna karar verildi. Annem de yaşıyor olsaydı Muazzez hanımla aynı yaşta olacaklardı!
Çığ’la yanılmıyorsam 2006’da Kuşadası’nda bir edebiyat etkinliğinde karşılaşmıştık. Onun da büstünün olduğu Aydınlanma Parkı’nda söyleştik. Çekim yaptık. Belleğimde, saygı ve sevgisiyle yer alır.
NERMİN ABADAN UNAT
Nermin Abadan Unat (1921), Türkiye'deki ilk kadın sosyologlar arasında yer alır. Kadınların toplumsal yaşamdaki yeri üzerine yaptığı araştırmaları, toplumsal cinsiyet eşitliği konusundaki önemli katkıları elbette unutulmaz.
Kadın hakları, medya, iletişim gibi alanlarda yaptığı çalışmalar, Türkiye’deki birçok akademisyen, öğrenci için de esin kaynağı olmuştur. Türkiye’de siyaset bilimi alanında da bir ilk olan Unat, kadın hareketi, toplumsal değişim üzerine yaptığı çalışmalarla ulusal ve uluslararası ödüllerle de taçlandırılmıştır.
İONNA KUÇURADİ
Türkiye’de felsefenin akademide ve kamusal yaşamda kurumsallaşmasında büyük katkısı olan İoanna Kuçuradi 88 yaşında. O da TYS’nin “anıt üyesi” artık. Yakışır! “Biz Türkçeyle felsefe yapıyoruz” derken içten; “Eğitimde felsefeye yer verirsek 20 yıl sonra farklı bir Türkiye olur” diye sesini yükseltirken kararlı… “Bilgisizliğin yarattığı sonuçlar yüzünden acı çekiyoruz” vurgusunu yaparken duyarlı… “Hayata ‘evet’ demek, aynı zamanda acıya, işkenceye, eksikliklere, açlıklara, ölüme de ‘evet’ demektir” derken de gerçekçi… “Mesleki eğitimden önce ‘insanlaşma eğitimi’ verilmeli” sözü de her zaman geçerli…