Kış aylarında bağışıklığı güçlendirdiği düşüncesiyle sıkça tüketilen greyfurt, bazı ilaçlarla birlikte alındığında ciddi sağlık sorunlarına hatta ani ölümlere yol açabiliyor. Uzmanlar, özellikle düzenli ilaç kullanan yurttaşları “masum bir meyve” olarak görülen greyfurt konusunda net bir dille uyarıyor.
Masum meyvenin tehlikeli yüzü
C vitamini deposu olarak bilinen greyfurt, sanılanın aksine bazı ilaçlarla birlikte tüketildiğinde vücutta kontrolsüz bir etkiye neden olabiliyor. Tıp literatüründe “Greyfurt Etkisi” olarak tanımlanan bu durum, ilacın kandaki düzeyinin normalin çok üzerine çıkmasına yol açıyor. Bu da doz aşımıyla aynı sonucu doğuruyor.
Karaciğerdeki kritik mekanizma devre dışı kalıyor
Greyfurtun içerdiği furanokumarin adlı bileşikler, karaciğerde ilaçların parçalanmasından sorumlu olan CYP3A4enziminin çalışmasını durduruyor. Normalde bu enzim, alınan ilacın bir bölümünü etkisiz hale getirerek vücut için güvenli seviyede kalmasını sağlıyor. Ancak greyfurt tüketildiğinde bu koruyucu mekanizma devre dışı kalıyor ve ilacın tamamı kana karışıyor.
Tek hap, 5–10 hap etkisi yaratabiliyor
Uzmanlara göre bu etkileşim sonucunda bazı ilaçların kandaki oranı yüzde 300 ila 500’e kadar artabiliyor. Bu da kalp ritim bozuklukları, ani tansiyon düşüşü, kas yıkımı, böbrek yetmezliği ve bazı vakalarda ani ölümle sonuçlanabiliyor. Bilimsel çalışmalara göre greyfurtla tehlikeli etkileşime giren ilaç sayısı 80’in üzerinde.
Toplumda yaygın olan “ilacı sabah alırım, greyfurtu akşam yerim” düşüncesi ise büyük bir yanılgı. Çünkü greyfurtun enzimler üzerindeki etkisi 24 saatten uzun sürebiliyor. Yani greyfurt, ilacın alınmasından saatler önce tüketilmiş olsa bile risk devam ediyor.
En riskli ilaç grupları hangileri?
Greyfurtla etkileşimi en tehlikeli olan ilaçlar genellikle en sık kullanılanlar arasında yer alıyor. Bunların başında kolesterol ilaçları (statinler), bazı tansiyon ilaçları, kalp ritim düzenleyiciler, organ nakli sonrası kullanılan bağışıklık baskılayıcılar, bazı antidepresanlar ve alerji ilaçları geliyor.
Uzmanlardan net uyarı
Doktorlar ve eczacılar, düzenli ilaç kullanan herkesin ilaç prospektüslerini dikkatle okuması ve mutlaka “Bu ilacı kullanırken greyfurt tüketebilir miyim?” sorusunu sorması gerektiğini vurguluyor. Uzmanlar, riskli ilaçları kullanan hastaların tedavi süresince greyfurt ve greyfurt suyunu tamamen beslenme düzeninden çıkarmasını öneriyor.
Sağlıklı olduğu düşüncesiyle tüketilen bir meyvenin, yanlış zamanda ve yanlış şekilde alındığında hayati risk oluşturabileceğine dikkat çeken uzmanlar, “Doğal olan her şey zararsız değildir” uyarısını yineliyor.
