Bir eğitim-öğretim yılının daha sonuna gelinirken, ilkokulu başarıyla tamamlayan milyonlarca öğrenci için hayatlarında yeni bir sayfa açılıyor: ortaokul. Bu geçiş, sadece öğrenciler için değil, aynı zamanda veliler için de heyecan verici ancak bir o kadar da merak dolu bir süreci beraberinde getiriyor. "Çocuğum hangi okula gidecek?", "Kayıt için hangi belgeler gerekli?", "Ne zaman okula gitmeliyiz?" gibi sorular, şu sıralar tüm velilerin gündeminde. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), bu süreci kolaylaştırmak ve velilerin omuzlarındaki yükü hafifletmek amacıyla son yıllarda önemli adımlar attı. Artık eskiden olduğu gibi okul kapılarında uzun kuyruklar beklemek, dosya hazırlamak veya belge peşinde koşmak tarih oldu.
2025-2026 eğitim-öğretim yılı için ortaokul kayıtları, yani 4. sınıftan 5. sınıfa geçecek öğrencilerin yerleştirme işlemleri, büyük ölçüde ağustos ayı içerisinde tamamlanacak. Okulların fiziki olarak eylül ayında açılacak olmasına rağmen, tüm idari ve kayıt işlemleri yaz aylarında, bakanlık tarafından merkezi olarak yürütülecek. Bu sürecin en önemli özelliği, tamamen otomatik ve adrese dayalı olması. Bu nedenle, velilerin bu süreçte herhangi bir okula giderek bizzat kayıt yaptırma zorunluluğu bulunmuyor. Sistemin nasıl işlediğini bilmek, tüm süreci stressiz ve sorunsuz bir şekilde atlatmanın ilk adımı.
Tek tuşla kayıt dönemi: Adresiniz okulunuzu belirleyecek
MEB'in geliştirdiği modern kayıt sisteminin kalbinde, iki temel dijital platform yatıyor: MERNİS (Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi) ve e-Okul. Öğrencinin 5. sınıfta hangi okula gideceğini belirleyen en temel kriter, MERNİS sisteminde kayıtlı olan ikametgâh adresidir. e-Okul sistemi, MERNİS'ten aldığı güncel adres bilgisini kullanarak, her öğrenciyi kendi kayıt alanındaki, yani adresine en yakın olan ortaokula otomatik olarak yerleştirir. Bu işlem, herhangi bir başvuruya veya müdahaleye gerek kalmaksızın, merkezi bir yazılım tarafından gerçekleştirilir.
Bu noktada velilere düşen en kritik görev, MERNİS'teki adres bilgilerinin güncel ve doğru olduğundan emin olmaktır. Eğer yıl içinde bir adres değişikliği yaşandıysa, bunun ilgili nüfus müdürlüğüne bildirilerek sisteme işlenmesi hayati önem taşır. Aksi takdirde, sistem eski adresi baz alarak öğrenciyi farklı bir bölgedeki okula yerleştirebilir ve bu durum, daha sonra düzeltilmesi zor olan nakil süreçlerini beraberinde getirebilir.
Peki veliler, çocuklarının hangi okula yerleştirildiğini nasıl öğrenecek? Bu sorunun cevabı ise e-Devlet kapısında. Kayıt işlemlerinin tamamlanmasının ardından, veliler kendi e-Devlet şifreleriyle sisteme giriş yaparak, arama çubuğuna “İlköğretim Okulları Adrese Göre Kayıt Okulu Sorgulama (Milli Eğitim Bakanlığı)” yazarak sorgulama yapabilirler. Bu ekranda, öğrencinin TC kimlik numarası ve doğum tarihi gibi bilgilerle, sistem tarafından otomatik olarak atandığı okulun adı ve bilgileri görüntülenecektir. Bu sayede, veliler oturdukları yerden, tek bir tuşla çocuklarının yeni okulunu öğrenebilirler.
A, B, C... Şube belirlemede 'kura' heyecanı
Öğrencinin hangi okula gideceği belli olduktan sonra, velilerin ve öğrencilerin merak ettiği bir diğer önemli konu da sınıfının, yani şubesinin ne olacağıdır. "Çocuğum 5/A sınıfında mı olacak, 5/B'de mi?", "Arkadaşlarıyla aynı sınıfa düşecek mi?" gibi sorular, sosyal çevre ve adaptasyon süreci açısından büyük önem taşır. Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği, bu konuda adaleti ve şeffaflığı sağlamak amacıyla net kurallar belirlemiştir.
Buna göre, şube seçimi işlemleri, okul yönetimlerinin inisiyatifine veya veli taleplerine göre değil, tamamen adil bir yöntem olan kura ile belirlenir. Bu işlem, genellikle ağustos ayının son haftasında, okul idareleri tarafından oluşturulan bir komisyon tarafından gerçekleştirilir. Komisyonda okul müdürü, müdür yardımcıları ve rehber öğretmenler yer alır. Kura çekimiyle, 5. sınıfa kaydolan tüm öğrencilerin şubelere dengeli ve rastgele bir şekilde dağıtılması hedeflenir. Bu uygulama, herhangi bir öğrenciye veya veliye ayrıcalık tanınmasının önüne geçerek, eğitimde fırsat eşitliği ilkesini korumayı amaçlar. Veliler, şube bilgilerini genellikle okulun açıldığı ilk gün veya okul idaresinin duyuracağı bir tarihte öğrenebilirler.
Kayıt parası, zorunlu bağış yok: Velilerin bilmesi gereken haklar
Her kayıt döneminde velilerin en çok şikâyet ettiği ve endişe duyduğu konuların başında, ne yazık ki bazı okullarda talep edildiği iddia edilen "kayıt ücreti" veya "zorunlu bağış" uygulamaları geliyor. MEB, bu konuda son derece net bir duruşa sahiptir ve velilerin haklarını yasal güvence altına almıştır.
Öncelikle bilinmesi gereken en temel kural şudur: Türkiye Cumhuriyeti'ndeki devlet okullarında (ilk ve ortaokullar dahil) kayıt işlemleri tamamen ücretsizdir. Hiçbir okul yönetimi, öğrenciyi kaydetmek için veliden herhangi bir isim altında (kayıt parası, dosya parası, temizlik parası vb.) bir ücret talep edemez. Bu, yasalara aykırıdır ve bir suç teşkil eder.
"Bağış" konusu ise sıklıkla yanlış anlaşılan bir kavramdır. Okul aile birlikleri, okulların fiziki şartlarını iyileştirmek, teknolojik altyapısını güçlendirmek veya çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla velilerden gönüllülük esasına dayalı bağış kabul edebilir. Ancak bu bağışın kilit kelimesi "gönüllülük"tür. Hiçbir veli, okula bağış yapmaya zorlanamaz ve çocuğunun kaydı, bağış yapılıp yapılmamasına bağlanamaz. Eğer bir okul yönetimi, kaydı tamamlamak için sizden zorunlu bağış talep ederse, bu durumu il veya ilçe milli eğitim müdürlüklerine şikâyet etme hakkınız bulunmaktadır.
Adres uyuşmazlığı ve nakil talepleri: Yol haritası ne olmalı?
Otomatik kayıt sistemi birçok veli için büyük bir kolaylık sağlasa da, bazı özel durumlarda sorunlar yaşanabilir. En sık karşılaşılan sorun, e-Devlet üzerinden yapılan sorgulamada çıkan okulun, ailenin mevcut ikametgâhına uzak olması veya farklı bir bölgede bulunmasıdır. Bu durum, genellikle MERNİS'teki adresin güncel olmamasından kaynaklanır. Böyle bir sorunla karşılaşan veliler, paniğe kapılmadan öncelikle nüfus müdürlüğüne giderek adres bilgilerini güncellemelidir.
Adres güncellendikten sonra, öğrencinin yeni adresine uygun okula geçişi için nakil başvurusunda bulunulması gerekir. Okullar arası nakil işlemleri, genellikle okulların açılmasına yakın bir dönemde, e-Okul sistemi üzerinden veya doğrudan okul idareleri aracılığıyla yapılır. Ancak nakil işlemlerinin, gidilmek istenen okulun kontenjanının (boş yer durumunun) uygun olmasına bağlı olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle, adres değişikliği gibi durumlar varsa, işlemlerin mümkün olan en kısa sürede yapılması, nakil sürecinin daha sorunsuz ilerlemesini sağlayacaktır. Herhangi bir uyuşmazlık veya belirsizlik durumunda, ilk başvurulacak merci, öğrencinin kaydının çıktığı veya gitmek istediği okulun okul idaresi olmalıdır.
Tag: Ortaokul kayıtları, MEB, e-Okul, e-Devlet, 2025-2026, Veli, Ö
