Covid-19 pandemisi, yeni küresel salgın öykülerini her geçen gün farklı coğrafyalarda kendini seslendirmeye devam ediyor... Kıta Avrupası'nda İtalya, Fransa ve İspanya orijinli hezimeti yaratıp, kendisini Amerika kıtasına atmıştı, şimdi de Hindistan’ı üs seçmiş gibi. Esasınsa bu haber bilim dünyası için sürpriz değildi, bekleniyordu. Çünkü Fransa gibi, sağlık alt yapısı ve doktora dolayısı ile sağlık hizmetlerine ulaşılabilirlik imkanlarının dünya ortalamalarından çok daha ilerlerde olduğu bilinen, insani gelişmişlik indeksi yüksek, hijyen algısına parelel sosyoekonomik ve kültürel standartları gelişmiş olan ülkelerin, bu salgın ile mücadelelerinde içine düştükleri çaresizlik düşünüldüğünde, tüm sayılan göstergeler bağlamında düşük profilli ülkelerdeki hastalık seyrinin daha da kötü olması herkesin düşündüğü sonuçlardandı.
Halihazırda Hindistan, 4.2 milyon vaka ile Brezilya’yı geçerek küresel bağlamda ikinci sıraya oturdu. Hatta dünyada 90 bin günlük vaka sayısı ile rekor kırdı! Covid-19 ile bağlantılı ölümler de 80 bini geçti.Burada,liderliği henüz Amerika’nın devam ettirdiğini de hatırlatmak isterim: An itibari ile 7 milyon vaka ve 200 bini aşan ölüm rakamları ile. Dünya genelinde ise Covid-19'a yakalananların sayısı 27 milyon 497 bin 148’e, hayatını kaybedenlerin sayısı 896 bin 957’ye yükselmiş durumda.
Ülkemiz dahil, ilk şok dalgasını geride bırakan Avrupa ülkelerinde de, ister ikinci dalga isterse birinci dalganın ikinci alevlenmesi densin, vaka sayılarında bir ivmelenmenin olduğu ve genel olarak her coğrafyada virüs yükünün arttığı izleniyor.
Bilindiği gibi dünya bu pandemiyi ya sürü bağışıklığı ile ya da bir aşı ile geride bırakacak. Düşük olmakla birlikte virüsteki olumlu bir mutasyon ile hastalık yapıcı özelliklerinin ortadan kalkması da mümkün. Sürü bağışıklığı için olması muhtemel zaman aralığı yılları kapsadığından ekonomik açıdan sürdürülebilirliği sözkonusu değil. Aşı için de 100’ü aşkın bir merkezde yapılan çalışmalar büyük bir dikkatle izleniyor. Donald Trump her ne kadar bu sorunu 'ışık hızı ile' çözecek formül olarak ekim ayı için uygulamaya geçecek bir aşı beklentisini politik bir söylem olarak dile getirse de bilimin hızı siyasilerin düşüncelerine göre ilerlemiyor maalesef. Dünya Sağlık Örgütü uzmanları bunun için 2021’in ikinci çeyreğini işaret ediyor. Trumpvari bir politik versiyon da Rusya’dan geldi, aşıyı bulduklarını ifade ettiler. Birçok güvenilir merkez buna tereddütle yaklaşmakta.
Bu noktada 200 nm’lik bir virüsün nasıl ortaya çıktığı ile ilgili olarak deneysel viroloji laboratuarları çalışmaları, habitat daralması, ekolojik kriz ve küresel iklim değişikliklerinden bahsetmek gerekiyorsa da konuyu daralttığımızda varolan pandemik ekosistemin bir çok hükümette paradigmaları değiştirdiğini görebiliyoruz. Salgının ilk aylarında hastalık ve yayılmasını önlemek için sokağa çıkma yasakları dahil bir çok radikal tedbirler alındığını ama bunun ülke ekonomisini felç ettiği tespit edildiğinde ise artık stratejinin tamamen değiştirilerek herş eye rağmen ekonominin devamından yana politikalar eşliğinde bir salgın mücadelesine dönüldüğü durum tespitini yapabiliriz. Mercel bile, AB liderler toplantısında, ekonomiyi durduracak hiçbir öneriyi duymak istemediğini ifade etti!
Geldiğimiz noktada, yerel hükümetlerin salgında tarumar olan kamu sağlığı politikalarına aktaracakları ve sağlık sistemlerini alt yapılarını geliştirecekleri yeni fonlar oluşturmaları ya da global anlamda devasa digital dönüşüm bütçelerinin yaratılmasının küresel ekonomiyi kurtarıp kurtaramayacağını hep birlikte göreceğiz.Biliyorsunuz enfeksiyon, enflamasyon tıbbi bir terminolijidir ve enflasyon gibi ekonomi biliminin temel kavramları ile aynı kökten türetilmiştir!
Dünyada virüs yükü artarken ve arz edilen para trilyonlarca dolara ulaşmışken, pandemi nedeniyle yatırımın yapılmadığı ve fabrikaların çalışmadığı dolayısı ile üretimin olmadığı bir ekonomi ne anlama geliyor konusu hepimizin ortak kaygısı. Yazımı, ‘stagflasyon’ kelimesinin İngilizce'de, Stagnant (durgun) ile inflation(enflasyon) kelimelerinin birleşmesi sonucu türetildiği bilgisini vererek noktalamak isterim!
