Cüneyd-i Bağdadi'nin bir sözü vardır: Aramakla bulunmaz ama onu bulanlar da arayanlardır! Hayatın Anlamı ve Büyük Filozoflar, bu anlamda sizin arayışınıza katkı yapabilir. Düşünce tarihinin en önemli isimlerinin hayata dair fikirlerine yer veren kitabı okuduğunuzda hayata net bir anlam yükleyememişseniz filozoflarla aynı noktadasınız demektir. Ama ne dedik: Değerli olan aramaktır, bulmak değil!
Dini inancımızla, imanımızla teselli ve huzur bulabilir, felsefe ile bir biçimde aydınlanır ve oyalanırız ama hayata anlam arayışımız aralıksız devam eder. Dinin de felsefenin de hayatın anlamına dair söyledikleri ortada. Enine boyuna düşününce hayat, biz onun için çabalamadıkça anlamsız bir şeydir.
Hayat ve anlam deyince Fernando Pessoa'yı hatırlamamak mümkün mü?.. Bizatihi yaşamanın kendisiyle ciddi kavgası ve dertleri olan düşünürdür Pessoa. Meşhur 'başyapıtı' Huzursuzluğun Kitabı'nda "Hayatın bir bilinci olmadığının bilinciyle yaşamanın aklın en eski yükümlülüğü olduğunu" iddia eder ve bir başka yerde "yaşamaya mecbur edildiği hayattan doğan zavallı umutlarından" şikayet eder.
Başından sonuna adını hak eden, yakışan bir kitaptır Huzursuzluğun Kitabı. Yazarının 'kâh umut ve inançla, kâh bıkkın bir dikkatle verdiği' hayat kavgasını arsızca döker saçar ortaya.
Peki bu ölümüne karamsar bakışın karşısına neyi koyabiliriz?..
Başka düşünürleri ve başka düşünceleri!
O vakit dert etmeyiniz. İki ünlü İngiliz yazar ve akademisyen Stephen Leach ile James Tartaglia'nın editörlüğünde ortaya çıkan Hayatın Anlamı ve Büyük Filozoflar adlı kitabın da yaptığı bu:
Hayatın (sahiden de varsa) anlamını düşünce tarihine derin izler bırakmış düşünürlerin sözleri arasında aramak.
35 DÜŞÜNÜRÜN HAYAT YORUMU
Kitapta fikirlerine yer verilenotuz beş filozof arasında Sokrates'ten Epikuros'a, Camus'den Kant'a, Heidegger'den Spinoza, Kant, Descartes'e önemli isimler var. Kitapta otuz beş düşünüre yer verilmiş, doğal olarak bir hayli önemli düşünür de -ister istemez- derlemeye alınmamış. Mesela Seneca, Mevlana, Schopenhaur, Kierkegaard gibi isimler yok. İnsan ister istemez bazı düşünürlerin olmayışını yadırgıyor. Fakat kitabın editörleri bunun nedenini kitabın önsözünde gayet güzel açıklıyorlar zaten;
Onca yazıyı hangi yetkin yazara yazdıracak, hangi kitabı sığdıracak, geride kalan sayısız düşünürün hangi birini tamamen geride bırakacaksınız?
Yeri gelmişken şu uyarıyı yapayım. Kitabın adına ve sunumuna bakarak Hayatın Anlamı ve Büyük Filozoflar'ından piyasa işi bir kişisel gelişim kitabı kolaylığı beklemeyiniz. Yani kitapta kolay yutulur tabletler halinde, hayata anlam katan, hayatın anlamını açıklayan aforizmalar filan yok. Aksine, meseleleri belli bir düzeyde ele alan, felsefi referansları güçlü metinlerden oluşuyor kitap. Dahası onların hakkını vermek için de belli bir çaba gerektiriyor.
Bilmem söylemeye gerek var mı? Her şeyde olduğu gibi bu kitaptaki her bir makaleye vereceğiniz emek, bilgi dağarcığına önemli katkılar yapacak, düşünsel gelişiminizi destekleyecektir.
Hayatın Anlamı ve Büyük Filozoflar / Stephen Leach - James Tartaglia / Alfa Yayınları
Gençlik çağına bir ağıt
Richard Yates deyince akla edebiyat çevrelerinin 'başyapıt' olarak kabul ettiği Bağımsızlık Yolu (Yapı Kredi Yayınları, Çeviren: Esra Birkan) adlı romanı gelir. Eserlerinde Amerikan rüyasının hüsran boyutunu güçlü kalemiyle tasvir eden yazarın bu romanı da aynı keskinlikte bir başka konuya odaklanıyor. Yates, İyi Bir Okul’da bu kez ergenlik çağının türlü kaygılarına, gençliğin sınırsız hayallerine ve ardından ayakların yere basışına dair gözlemlerini işliyor İyi Bir Okul’da:
New England kırsalındaki Dorset Akademisi, yatakhane duvarlarının ardında tanıdık yalnızlıkları ve hayal kırıklıklarını barındırır. Dışlanmış bir öğrenciyken okul gazetesindeki işinde kendine yeni bir amaç edinen William Grove, mutsuz evliliğin mahkûmu kimya öğretmeni Jack Draper, müdür kızı Edith Stone ve başka birçok öğrenci ve öğretmenin hayatları her zamanki gibi sürüp giderken ABD İkinci Dünya Savaşı’na dahil olur ve Dorset öğrencileri birer birer orduya yazılmaya başlar.
Hazır sözünü etmişken yazarı yeni tanıyan okurlar için Bağımsızlık Yolu'nun konusundan da söz edeyim:
Roman, banliyö hayatından bunalan ve komşularından farklı olduklarına inanan iki çocuklu April ve Frank Wheeler'ın Paris'e gitme hayalleri kurmaya başlarlar. Ancak hayallerle gerçekler birbirine muhtaç düşman kardeşlerdir! Hayatın acı gerçekleri zamanla Wheeler'ları boğuyor ve bir trajedinin eşiğine sürüklüyor. Bu etkili orta sınıf eleştirisini Kurt Vonnegut, "Benim zamanımın Muhteşem Gatsby'si" diyerek övmüştü.
İyi Bir Okul - Bağımsızlık Yolu / Richard Yates / Yapı Kredi Yayınları
Dokunaklı ve bir o kadar komik
David Lodge’un, on dördüncü kurmaca eseri Sessiz Cümle, her zaman olduğu gibi incelikli esprilerle süslenmiş, eğlenceli ve bir hayli sürükleyici:
Profesör Desmond Bates, üniversitedeki tatsız akademik ve idari değişimler sonrasında emekliliğini ister. Ancak bu durum onu hiç mutlu etmediği gibi eski rutin çalışma ortamını aramaktadır. Onun aksine Bates'in karısı Winifred ise kariyerinde altın çağını yaşamaktadır. Üstüne üstlük Desmond Bates, bedenen ve ruhen çökerken yüzünde güller açan karısı giderek gençleşir. Aradaki yaş farkının verdiği huzursuzluk ise cabası.
Ardından geçimsizlikler, aldatmalar ve utanç kaynağı sağırlığı Desmond Bates'in hayatını allak bullak edr.
Sessiz Cümle, orta yaşlı bir adamın sağırlık (sağırlık komik, körlük trajik kabul edilse bile), yaşlılık ve ölüme yaklaşma kaygılarına dair duygu ve deneyimlerini dokunaklı ve mizahi bir dille anlatıyor.
Sessiz Cümle / David Lodge / Ayrıntı Yayınları
Plastik sanatlar, bitkiler ve mitoloji
Bu ilginç çalışmada, resime ve plastik sanatlara ilham veren mitolojik sahneler bir araya getirilmiş. Kitapta sadece Yunan ve Roma mitolojisiyle ilgili olan eserler değil, Çin, Hint, Japon, İskandinav ve Latin Amerika mitolojilerine kadar birçok farklı mitolojik hikaye ele alınmış. Derlemedeki hikâyeler bitkilerin dilinden konuşuyor. Defne ağacından nergise, ketenden bambuya, adamotundan üzerliğe, şekerkamışından ters laleye, insanlığın ortak hafızasından süzülen bu mitler, bitkiler üzerinden bambaşka bir dünya tasavvuru sunuyor.
Dünya Mitolojilerinde Bitkiler / Derleyenler: Özgül Cömert - Sinan Cömert / Mundi Kitap
Tablolardan yansıyan ânların romanı
Kendisi sanat dünyasının içinde yer alan, ülkesi Arjantin'in önemli sanat dergilerine yazılar yayınlayan Maria Ganza, ilk romanında edebiyat ile resim sanatını birbirine geçmiş hikayeler şeklinde harmanlamış ve ortaya son derece ilginç bir eser çıkmış. On bir ressamın eseri, on bir birbiriyle bağlantılı hikayelerle bir araya gelmiş. Buenos Aires müzelerindeki ünlü resimler, adeta birer roman kahramanı gibi edebiyat alanında boy göstermiş. Anlatıcının ve belki kısmen yazarın hayatından izdüşümler önce hikayelere olduğu kadar sanki tablolara da yansımış. Otobiyografi diliyle sanat ve hayatı birbirine gösteren ayna oyunları gibi düşünebiliriz romanı.
Optik Sinir / Maria Ganza / Everest Yayınları
Arı kovanına çomak sokmak
Seray Şahiner, yeni romanında biraz daha derinden dokunmuş zülfiyare ve giderek 'görüntüde muhafazkarlaşan' ülkemizde arı kovanına çomak sokmuş. Vatan Millet Samatya, varlığında keramet umulan, her şeyin mükemmelen yaşanıp bittiği kabul edilen aile kurumuna çekiyor dikkatimizi. Bunu da aile bağlarını sevgiyle değil zaaflarla kuran üç kuşağın hikayesi eşliğinde ve hızla dönüşen İstanbul panoraması ile birlikte yansıtıyor. O manzarada, hayatı severken bir yandan da sevilmek isteyen kızların her an tetikte büyümeleri, korku ve gerginliklerini bir kıyafet gibi üzerinde taşımak zorunda kalmaları da var, erkek baskısını bir yazgı olarak içselleştirmiş kadınlar da.
Vatan Millet Samatya / Seray Şahiner / Doğan Kitap
.
'Özen'i öğrenmek
Hayat yolunda ilerlerken bazen başkaları, bazen de kendimiz için 'özen'i isteriz. Özen, anlam ve boyut katan bir özellik. Ancak birçok haslet' gibi düşünmeksizin kabul ettiğimiz ama üzerine çok düşünülmesi gereken bir kavram. Todd May'in, özenin ne olduğunu ve insan hayatındaki önemini irdelediği bu çalışması, ezbere kabullendiğimiz kavrama dair çok değerli bilgiler ve referanslar içeriyor.
Özen / Todd May / Ayrıntı Yayınları
