“İzmir, siyasal, toplumsal tarihimiz açısından hep öncü bir kenttir. Ekonomiden sanata, siyasetten toplumsal yaşam değerlerine değin bir çok alanda ilk olma özelliğiyle dikkatleri çekmiştir. Basın tarihimiz açısından da İzmir, ilklerin kentidir.”
Efdal Sevinçli yeni çıkan, sıcağı sıcağına bana da ulaşan “İzmir Basın Tarihi” adlı kitabının girişine bu sözlerle başlıyor. (*)
Sevinçle karşıladım, kucakladım özenle, emekle çalışılmış bu yapıtı.
Bence Efdal Sevinçli uzun yıllar yaptığı yoğun araştırma, inceleme, kaynak çalışmasıyla önemli bir yapıt kazandırdı basın, yayın dünyasına.
Bilen bilir, tanır Sevinçli’yi; ama ben kısaca ondan söz etmek isterim.
Manisa Turgutlu doğumlu (1949).
A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü “Hüseyin Rahmi Gürpınar‟ın İlk On Romanında Dil ve Üslup” adlı lisans teziyle bitirdi.
Adana, Manisa, İzmir’de liselerde, İzmir Eğitim Enstitüsü Türkçe Bölümü’nde görev yaptı.
DEÜ Güzel Sanatlar Fakültesi Sahne Sanatları Bölümü'nde, Kıbrıs-Lefke Avrupa Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olarak çalıştı.
Yeni Türk Edebiyatı ve Osmanlıca dersleri verdi.
Senaryo yazarlığı, yazılı anlatım teknikleri, metin yazarlığı derslerini okuttu.
İzmir Ansiklopedisi'nin yayın kurulunda yer aldı.
Ünlem Dergisi’nin kuruluşunda, yazı kurulunda birlikte olduğumuz Efdal Sevinçli, ilkeli, disiplinli çalışan bir eğitimci, üretken bir yazı emekçisi.
İzmir’in unutulmaz yazın dergisi Dönemeç’in de kurucularından.
Basılmış kitapları, basıma hazır dosyaları, ödülleri; yazın, sanat, tarih, tiyatro dışında kent kültürüne, kentlilik bilincine yaptığı katkıları, emeği ile Efdal Sevinçli’nin değerini bilmek, ondan yararlanmak gerek diye düşünürüm.
Yeniden İzmir Basın Tarihi’ne dönersek; kitabın birinci bölümü İzmir’de yayımlanan ilk Fransızca gazete ile başlıyor.
Daha çok Levantenlerin çıkardıkları gazeteleri görüyoruz Osmanlı’nın bu döneminde.
Ayrıca Rumların, Ermenilerin Musevilerin İzmir’de çıkardıkları gazetelerin dökümünü buluyoruz.
Türklerin İzmir’de 1869-1914 yılları arasında yayımladıkları ilk Türkçe gazete Aydın’la buluşuyoruz.
Sonra arkası geliyor.
Devir, İntibah, İzmir, Hizmet, Ahenk…
İzmir’de Meşrutiyet Günlerinde Osmanlı Basını, Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan İzmir’in İşgaline, işgalden Kurtuluşa İzmir Basını ve sansür’ü de işledikten, örnekler, açıklamalar, belgeler sunduktan sonra bu kez İzmir’de Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Sanat, Edebiyat, Gülmece dergileriyle buluşturuyor bizi Efdal Sevinçli.
İlk yazın, hatta çeviri dergisi Nevrûz’un Halit Ziya Uşaklıgil, Bıçakçızade İ. Hakkı, Tevfik Nevzat ortaklığıyla 1 Mart 1884’te yayına başladığını öğreniyoruz.
Sonrasında Terakki, Şûle-i Edep, Muktebes, Kokorok, Edeb Yâhû, İbiş, Neşter, Çapkın… gibi gülmece dergilerinin serüvenini izliyoruz.
Yazar “acılardan kurtulduğumuz, Bağımsızlık Savaşımızla yeniden doğduğumuz günlerden bugüne, Türkiye Cumhuriyeti’nin basın tarihine İzmir gerçeğinden/penceresinden” bakıyor.
Son bölümlerde Yeni Asır, Yeni Gün, Halkın Sesi, Serbes Cumhuriyet, Demokrat İzmir, Ege Ekspres gazeteleri ve o dönemde yaşanan olayları da Sevinçli’nin aydınlatıcı, anlaşılır açıklamaları, anlatımıyla öğreniyoruz.
Efdal; Sevinçli “İzmir basınında yeni bir renk olmaya çalışan İzmir 9 Eylül Gazetesini” de unutmamış.
“Basın dünyasının yaşadığı değişim sürecine bu yerel gazetemiz ne denli dayanacak” diyerek kaygısını da duyumsatıyor bize.
Efdal Sevinçli’nin bu yapıtı İBB Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi’nce yayına hazırlanıp basılmış.
Sanırım satışı da bu adresten gerçekleşiyor.
