İnsanlık tarihi içinde bir hastalıkla ilgili olarak en hızlı aşı çalışması SARS-CoV-2 için yapıldı ancak halihazırda dünyada Corona salgınına bağlı ölenlerin sayısı 1.877.448. Ay sonunda 2 milyonu geçecek.. Aşı çalışmaları normalde 10 yıl kadar sürüyor. Araştırma, Faz 1, 2, 3 çalışmaları 2’şer yıl tescil ve resmi süreç de birer yıl şeklinde bir zaman dilimine ihtiyaç gösteriyor. Menenjit aşısı 68 yılda, pnömokok aşısı için ise 64 yıl geçmesi gerekmişti. Grip 14 yıl, kuduz için ise 4 yıl süre ile bilim insanları uğraşmıştı.

Şu an BioNtech, Moderna, Sputnik V, CoronaVac ve Oxford/Astrazeneca aşıları tedavülde. Pfizer&BioNTech ve Moderna aşıları RNA tabanlı m-RNA, Sputnik V ve Oxford&Astrazeneca ise viral vektör tabanlı aşılar. Kısaca, RNA tabanlı aşılarda virüsün tamamı yerine, genetik bilgisini taşıyan RNA zincirinden kritik bir kısım vücuda enjekte edilirken, viral vektör aşılarında ise yine gen teknolojisi kullanılıyor ancak virüsün taşıdığı genetik materyalin bir kısmı, başka bir virüs içine yerleştiriliyor ve vücuda enjekte ediliyor.

Ülkemize gelen Çin kökenli CoronaVac ise, öldürülmüş viral partiküller kullanarak yapılan inaktive edilmiş bir aşı. Kuduz, çicek, kızamık gibi birçok iyi bilinen aşıda başarıyla kullanılan geleneksel bir aşı yöntemi ile yapıldı.

Tüm aşılarda maliyetler, 3 ila 37 dolar arasında değişiyor, aralıklı iki doz yapılıyor ve soğuk sevk zinciri dahil bazı transfer gerekliliklerinde farklılıklar var.. İngiltere, İsrail, Almanya dahil bir çok ülke, geçen ay itibari ile öncelikli gruplardan başlayarak aşılamalara başladı. Ülkemizde bu ay sonuna doğru başlıyoruz. Genel olarak Bakanlık açıklamaları referans alındığında günlük 1.3 milyon civarında aşı yapma kapasitemiz olduğu konuşuluyor. Bir toplum (ki terminolojide ‘sürü bağışıklığı’deniyor) için yüzde 70’e yakın bağışıklık ile salgını söndürmek mümkün olacağından 56 milyon insanımız aşılanmalı yani 43 gün sürecek bir maraton... Sonra ikinci doz yapılacak. İlk dozda yüzde 90’ın üzerinde bir bağışıklık görülebiliyor. Oluşan antikorlar da 4-6 ay vücutta tespit edilebiliyor. Kabaca şubat sonuna hedef grup aşılamalarında ilk dozlar verilebilirse, mart itibari ile ikinci aşamanın da Nisan ortasında tamamlanması beklenebilir.

Tüm bu strateji eksiksiz ve sorunsuz gerçekleşebilirse, beklenen salgın gerilemesi görülecektir. Mayıs ayı, maske, fizik mesafe ve kişisel hijyene dikkat edilen ama tüm sektörlerin tamamen faaliyete geçtiği bir ay olabilir. Sonrasında her sene yapılan grip aşıları gibi, 4-6 ay aralıklarla Kovid aşılamaların devam ettiği bir süreci insanlık görecektir.

ABD Ulusal Alerji ve Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü Başkanı Dr. Anthony Fauci, normalleşme için 2021’nin 3’üncü ve 4’üncü çeyreklerini dile getiriyor. BionTech’in CEO’su Uğur Şahin ise biraz daha geç bir tarihi hedeflemekte: Gelecek kış gibi.

Kötümser spektrumda neler var? Yeni Virüs mutasyonları sonrası aşı ile oluşan bağışıklığın işe yaramaması, aşı sonrası kitlesel olarak görülebilecek hiç gözlenmemiş yan etki ve komplikasyonlar nedeni ile aşılama çalışmalarının sona erdirilmesi vs. Ama bunları düşünmek şimdilik gereksiz.

Tüm okuyucularımın, ulaşabildikleri ilk aşıyı olmalarını, maskesiz, fizik mesafesiz ve hijyene dikkat etmeden hiçbir eylem içinde olmamalarını önemle belirtiyorum.

Tüm bunlardan sonra ise, insanlık, pandeminin kronik etkileri olacak sektörel daralmalar ve iflaslar sonrası gelişecek ekonomik ve siyasi krizler ile başedebilirse, küresel iklim değişiklikler ve habitat daralması gibi devasa sorunlara odaklanması gerekecek.