Murat Dağı'ndaki kaynağında uzun bir süre içilebilir nitelikte akan Gediz Nehri, ne yazık ki sanayi ve yerleşim bölgelerine geldiğinde sanayi atıkları yüzünden çamura dönüşüyor. Gazeteci Esat Erçetingöz Gediz'i, doğduğu Murat Dağı'ndan başlayarak döküldüğü yer olan Foça Azmağı'na kadar karış karış gezerek fotoğrafladı ve yazdı
Murat Dağı'ndaki kaynağında uzun bir süre içilebilir nitelikte akan Gediz Nehri, ne yazık ki sanayi ve yerleşim bölgelerine geldiğinde sanayi atıkları yüzünden çamura dönüşüyor.
Gönüllü basın danışmanlığını yaptığım GEMA VAKFI Genel Başkanı aynı zamanda sınıf arkadaşım da olan Şener Kilimcigöldelioğlu ve ekibiyle birlikte bu konudaki mücadelemiz tam 28 yıldır sürüyor… Son dönemde İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Tunç Soyer’in başlattığı "Temiz Gediz, Temiz Körfez" projesi ile büyük ivme kazandı. Bilinçli olan tüm kuruluşlar, çevre örgütleri ellerini birer birer taşın altına koymaya başladı.
Ben de GEMA Vakfı ile birlikte daha fazla farkındalık yaratmak amacıyla ve Sayın Soyer'in destekleriyle Gediz'i, doğduğu Murat Dağı'ndan başlayarak döküldüğü yer olan Foça Azmağı'na kadar karış karış gezerek fotoğrafladım haber yaptım. Nitekim geçtiğimiz günlerde çektiğim binlerce fotoğraftan 100 adedi İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Tunç Soyer’in de destekleriyle İzmir Adnan Saygun Sanat Merkezi’nde sergilendi.
Bu yazı dizisinde konular “Temiz Gediz" ve “Kirli Gediz” başlıkları altında sunuluyor. Hele hele tamamen kuruyan Gölmarmara Gölü'nün hali içler acısı. Başkan Soyer'in göle barajlardan su verelim fikri de maalesef nehir yataklarını tahrip eden kum ve maden ocakları yüzünden şimdilik gerçekleştirilemiyor. Manisa Valiliği her ne kadar kum ocaklarını kapatıp yüklü miktarda para cezaları kesse de, tamamen kuruyan Gölmara’da arazi yağmacılığı yapanlara karşı dronela takip başlatsada çözüm için maalesef yeterli değil.
Bu gezi sırasında göl çevresindeki Gölmarmara İlçesi, Kılcanlar, Hacıveliller, Yeni Köy, Kemerdamları, Pazarköy ve diğer köyler göl arazisini işgal edip ekim yaptıklarını da öğrendim. Bu bilinçsiz kişiler ne yazık ki bindikleri dalı kesiyorlar. Sonuçta Gölmarmara gölünde yüz binlerce balık ve kuş ile beş çeşit endemik balık neslinin yok oluşunu hep birlikte izliyoruz. Umarım bu yazı dizisi Gediz Havzası'nda yaşanan dramı gözle önüne serer ve “Temiz Gediz Temiz Körfez” yolunda farkındalık yaratır.
İLK GÜN
Gediz Havzası gezimizin ilk durağı nehrin doğduğu Kütahya sınırları içindeki Murat Dağı. Ama isterseniz önce Gediz nehri hakkında kısaca bir bilgi vereyim;
Gediz havzası; Manisa, İzmir, Kütahya, Uşak, Denizli, Aydın ve Balıkesir illerinin küçük bir kısmınında bulunduğu iller kapsamına girmektedir. Gediz havzası 4 adet alt havzadan oluşmaktadır. Yukarı gediz, Alaşehir, Gördes - Gördük, Aşağı gediz havzalarını kapsamaktadır. Havzanın temel su kaynağı gediz nehridir. Birçok yan dereleri de aldıktan sonra Manisa ve Menemen ovalarını sulayarak gediz deltasında denize dökülmektedir. Gediz Nehri 275 Km uzunluğunda olup Batı Anadolu'da 14.220 km² bir yağış alanından beslenmektedir. Gediz Nehri ilçe merkezinden 26 km² doğusundan Çukurören köyü civarı ve Murat dağlarının yamaçlarından doğar. Özellikle kuzeyden Selendi, Kocaçay (Deliniş), Demirci ve Kumçaylarının güneyinden Alaşehir ve Nif Çayları'nı da alarak bunun dışında Dereköy, Yeşilkavak, Kabazlı, Yenipazar, Gümüş, Çakallar, Kurşunlu, Tabak, Sart, Gencer, Ahmetli, Yeniköy, Karaçalı, Irlamaz, Keçili gibi yan dereleri de kendisine dahil etmektedir. Gediz Nehri; Murat Dağı'ndan, Gediz ilçesinin doğusundan, Çukurören köyünün üstünden doğal kaynaklarla doğar. Karatepe şelalesi yaz kış sürekli akmaktadır. Murat Dağı'nın yan kollarından, Büyük Menderes, Banaz Çayı, Porsuk ve Susurluk çayları Gediz Nehri'ne dört koldan hayat vermektedir.
DOĞA HARİKASI
Gediz Nehri’nin doğduğu Murat Dağı tam anlamı ile bir doğa harikası. Güzelliği karşısında kendimi kaybettim desem yeridir. Gürül gürül akan Karatepe şelalesi, yeşilin binbir tonu ile bezenmiş ormanları, endemik bitki örtüsü adeta insanı büyülüyor. Fotoğraf çekmekten yorulunca dinlenmek de kolay, şelalenin buz gibi sularından kana kana içtim, ayaklarımı uzatıp yapraklardan oluşan doğal minderlerde ayaklarımı uzatıp huzur buldum.
Murat Dağı kaplıcaları ve Murat dağı kayak merkezi bölge halkına hizmet vermeye devam ediyor.
Yol güzergahındaki Çukurören Köyü Murat Dağı’nın hemen yamacında. Köyde yaşayan gönlü güzel insanların sunduğu mis kokulu elmaları, doğal petek balını, cevizleri ve kekik çaylarını unutmak mümkün değil. Ama “Bu ürünleri doğasındaki gibi tertemiz ve organik olarak bizden sonraki kuşaklara bırakmak istiyoruz. Lütfen Gediz’in kirletilmesine izin vermeyin” diyorlar.
İKİNCİ GÜN
Murat Dağı'ndaki güzellikleri yaşayıp içimize sindirdikten sonra Gediz Nehri'ne gidiyoruz. Gediz ilçesinde un fabrikaları, ambalaj fabrikaları ve değişik fabrikalar faaliyet gösteriyor. Gediz nehrindeki kirlilik de işte tam bu noktada başlıyor.
Tüm yerüstü ve yeraltı suları kirlenmeye başlıyor. Aslında Gediz ilçesinde Gediz Belediyesi arıtma tesisi ve Gediz ilçesi organize sanayi arıtma tesisleri var ve aktif olarak çalıştıkları söyleniyor. Ama nafile, Gediz’in içilebilir sularını temizlemekten çok uzaklar. Ya günün koşullarına ve teknolojisine uygun olarak yapılmamışlar ya da enerji maliiyetleri yüzünden göstermelik çaılışıyorlar.
Gediz nehri kıyılarında yoğun kum ocakları tahribatları vardır. Yıllardır Kum çayı ruhsatı verilmesine rağmen hiç bir kum çayı ıslah çalışması yapmamaktatır. 30 yıldır Gediz Nehri yatağını tahrip etmektedir.
UŞAK
Gelelim Uşak'a… Uşak organize sanayi arıtma tesisleri kötünün iyisi denebilecek şekilde çalışmaktadır, Uşak Organize Sanayi Bölgesi'nde Türkiye'nin gelişen yıldızı tekstilde geri dönüm merkezi olan organize sanayi fabrikaları bulunmaktadır. Acilen arıtma teknolojilerinin yenilenmesi gerekiyor.
GÖZ GÖRE GÖRE KİRLENİYOR
Manisa'nın Selendi ilçesinde ise hiç arıtma tesisi yoktur. Atık sular doğrudan Gediz Nehri'ne bırakılmaktadır. Burada en kötü durumda olan yer ise Kula tabakhaneleridir. 100 yıldır göz göre göre Gediz Nehri'ni ve yeraltı sularını kirletmektedir. Sözümona mevcut arıtma tesisi ise yeraltı sularını kirletmekten başka hiçbir işe yaramamaktadır. Kula ilçesinden Salihli ilçesi Adala Mahallesi'ne kadar yeraltı suları yoğun şekilde kirlenmektedir.
Bu bölgede temiz içme suyu bulunmamaktadır. Alaşehir Belediyesi'nin Arıtma tesisleri yeni açılmış olup ilçeye yeterli gelmemektedir. Alaşehir Belediyesi Maski Genel Müdürlüğü tarafından paket arıtma tesisleri kurulması gerekmektedir. Alaşehir Çayı Gediz Nehri’nin en kirli yan koludur, Salihli Organize Sanayi Bölgesi, Alaşehir'de bulunan 40'a yakın tarım işletmesi, 4 adet TARİŞ rakı fabrikası ve TARİŞ'e ait alkol fabrikası bulunduğu Salihli'deki fabrikaların kiimyasal ve sanayi atıkları Alaşehir çayına dökülmektedir.
Devam edecek...
