Bir okurumuz soruyor: “Eşim 6 aylık hamile, doğumdan önce ve sonrasında doğum izni var mıdır? Varsa ne kadar ve nasıl kullanacaktır? Ayrıca işveren doğum nedeniyle eşimi işten çıkarabilir mi?”
Daha önceki yazılarımızda da belirttiğimiz gibi sigortalı olarak çalışan kadın işçilerin yasal hakları 4857 sayılı İş Yasası ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Yasasında düzenlenip belirlenmiştir.
4857 sayılı İş Yasası’nın “Analık halinde çalışma ve süt izni” üst başlıklı 74'üncü maddesi kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere onaltı hafta süre ile çalıştırılmalarını yasaklamıştır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta daha eklenir. Ancak, hekim onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. Doğum öncesi ve sonrası, öngörülen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse hekim raporu ile artırılabilir.
İsteği durumunda kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından ya da çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir ve bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.
Doğum yapan kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını kadın işçi kendisi belirler. Bu süreler günlük çalışma süresinden sayılır ve ücreti ödenir.
Bu yasal düzenlemelere uymayan ve yasaya aykırı olarak doğum öncesi ve sonrası sürelerde gebe ya da doğum yapmış kadınları çalıştıran ya da ücretsiz izin vermeyen veya bu konudaki yönetmelik hükümlerine uymayan işveren veya işveren vekillerine 4857 sayılı İş Yasası’nın 104'üncü maddesi gereğince bu gün için 1.200,00 TL tutarında idari para cezası verilir. Özellikle yasada ücretsiz doğum iznini vermeyen işverene idari para cezasının verileceğinin öngörülmesi nedeniyle işverenin okurumuzun eşini sırf doğuma bağlı ücretsiz izin istediği gerekçesiyle işten çıkaramaması gerekmektedir. Buna karşın çıkarması halinde okurumuzun eşine iş sözleşmesinin feshinin kötüniyetli feshedildiği iddiasıyla İş Yasası’nın 17'nci maddesine göre ayrıca ödenmesi gereken ihbar tazminatının üç katı tutarında kötü niyet tazminatı talebiyle dava açmasını, aynı zamanda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu İl Müdürlüğü’ne şikâyette bulunmasını öneriyoruz.