Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), her yıl olduğu gibi bu yıl da Türkiye'nin ekonomisine en büyük katkıyı sağlayan kurumları, yani kurumlar vergisi şampiyonlarını açıkladı. Ancak 2024 yılına ilişkin verilerin ortaya koyduğu tablo, her zamankinden daha ilginç ve düşündürücü bir detayı da beraberinde getirdi. Ülkenin en başarılı ve en çok kazanan ilk 100 kurumunun yer aldığı listede, tam 32 kurum, ticari bir sır veya başka bir nedenle bilgilerinin kamuoyuyla paylaşılmasını istemeyerek "isminin açıklanmasını istemeyen" mükellef olarak kayıtlara geçti. Bu durum, Türkiye'nin vergi rekortmenleri listesinin neredeyse üçte birinin kimlerden oluştuğunun bir sır perdesi arkasında kaldığı anlamına geliyor. Bu "gizli kahramanlar", ülkenin vergi gelirlerine en büyük katkıyı yaparken, kamuoyu tarafından tanınmayı tercih etmiyor.
Bu gizemli tabloya rağmen, listenin zirvesindeki manzara ise hiç de şaşırtıcı değil. Yıllardır olduğu gibi, Türkiye'de en çok vergi veren kurumların başında yine bankacılık ve finans sektörü yer aldı. Açıklanan ilk 100 rekortmen arasında, tam 18 şirketle temsil edilen bu sektör, adeta tek başına bir ordu gibi devletin vergi gelirlerinin bel kemiğini oluşturdu.
Zirve bankaların: 18 dev, 114 milyar liralık devasa katkı
GİB verilerinden yapılan derlemeye göre, 2024 yılı vergilendirme döneminde, listeye giren 18 banka ve finans kuruluşunun devlete ödemeyi taahhüt ettiği toplam vergi tutarı, 114 milyar 208 milyon 433 bin 258 lira gibi astronomik bir rakama ulaştı. Bu devasa rakam, sektörün Türkiye ekonomisindeki büyüklüğünü, kârlılığını ve en önemlisi de kayıtlı ekonomi içindeki şeffaflığını bir kez daha gözler önüne serdi. Listede yer alan bu kurumlar arasında, hem özel sermayeli dev bankalar, hem kamu bankaları, hem de katılım bankacılığı ve yatırım bankacılığı alanında faaliyet gösteren uzman kuruluşlar bulunuyor. Bu çeşitlilik, finans sektörünün farklı segmentlerinin de ülke ekonomisine ne denli büyük bir katkı sağladığını gösteriyor.
Podyumda rekabet kızıştı: Garanti şampiyon, Ziraat ve Kuveyt Türk takipte
Kurumlar vergisi rekortmenleri listesinin en prestijli bölümü olan ilk üç sırayı da, bu yıl yine bankacılık sektörünün devleri kendi aralarında paylaştı. Kıyasıya bir rekabetin yaşandığı podyumun en üst basamağında, bu yıl Türkiye Garanti Bankası A.Ş. yer aldı. Banka, 2024 yılındaki faaliyetleri sonucunda devlete tam 25 milyar 296 milyon 492 bin 625 lira vergi tahakkuk ettirerek, Türkiye'nin vergi şampiyonu unvanını kazandı.
Podyumun ikinci sırasında ise, Türkiye'nin en büyük kamu bankası olan Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası A.Ş. kendine yer buldu. Ziraat Bankası, 20 milyar 838 milyon 196 bin 304 lira vergi tahakkuku ile şampiyonluk yarışında ne kadar iddialı olduğunu gösterdi.
Listenin üçüncü sırasındaki sürpriz ise, katılım bankacılığı sektöründen geldi. Kuveyt Türk Katılım Bankası A.Ş., 12 milyar 71 milyon 499 bin 612 liralık vergi tahakkuku ile hem podyuma çıkmayı başardı hem de katılım bankacılığının sektördeki artan gücünü ve kârlılığını tescillemiş oldu. İlk üç sıranın tamamının bankalardan oluşması, Türkiye'de kârın ve dolayısıyla verginin en çok finans sektöründe yoğunlaştığı gerçeğini bir kez daha teyit etti.
Listede kimler var, kimler yok?: istikrar ve yeni oyuncular
Geçen yılın vergi rekortmenleri listesiyle bu yılki liste karşılaştırıldığında, bankacılık ve finans sektöründeki istikrarlı başarı dikkat çekiyor. 2023 yılında ünvanı açıklananlar arasında yer alan tam 16 banka ve finans kuruluşu, 2024 yılı listesine de adını yazdırmayı başardı. Bu istikrarlı kurumlar arasında Garanti Bankası, Ziraat Bankası, Akbank, QNB Finansbank, Kuveyt Türk, Türkiye Emlak Katılım Bankası, Türkiye Vakıflar Bankası, Vakıf Katılım Bankası, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası, Fibabanka, Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası, İstanbul Takas ve Saklama Bankası (Takasbank), Emin Evim, HSBC, Türk Ekonomi Bankası (TEB) ve Aktif Yatırım Bankası gibi sektörün ağır topları yer alıyor.
Bu yılki listeye iki yeni bankanın girmesi de dikkat çekti. Denizbank ve Anadolu Bank, başarılı bir yıl geçirerek 2024'ün vergi rekortmenleri arasına adlarını yazdırdılar. Buna karşılık, geçen yıl listede yer alan İller Bankası'nın ise bu yıl ilk 100'ün dışında kalması, listenin bir diğer önemli notu oldu.
Ekonominin lokomotifi ve tartışmaların odağı
Bankacılık sektörünün vergi rekortmenleri listesini domine etmesi, birkaç önemli sonucu da beraberinde getiriyor. Birincisi, bu durum, sektörün Türkiye ekonomisinin lokomotifi olduğunu ve devletin en önemli ve en güvenilir vergi gelir kapısı olduğunu kanıtlıyor. Özellikle kayıt dışılığın yüksek olduğu diğer sektörlerle karşılaştırıldığında, bankacılığın şeffaf ve denetlenebilir yapısı, vergi tahakkukunda da kendini gösteriyor.
Ancak madalyonun diğer yüzünde, bu durum bazı ekonomik tartışmaları da alevlendiriyor. Ülkedeki kârın bu kadar büyük bir kısmının sadece finans sektöründe yoğunlaşması, üretimin ve reel sektörün yeterince pay alamadığı yönündeki eleştirileri gündeme getiriyor. Yüksek faiz ortamının ve kredi maliyetlerinin, sanayici, esnaf ve çiftçi yerine daha çok bankaların kârlılığını artırdığı yönündeki tezler, bu vergi listesiyle birlikte daha yüksek sesle dillendiriliyor.
Sonuç olarak, 2024 yılı vergi rekortmenleri listesi, bir yandan Türkiye'nin en büyük ve en başarılı kurumlarını onurlandırırken, diğer yandan da ekonominin genel yapısı, sektörler arası denge ve vergi adaletine ilişkin önemli tartışmalara da zemin hazırlıyor. Bankaların zirvedeki değişmez yeri, onların ekonomik gücünü gösterirken, listeye girmeyi tercih etmeyen 32 "gizli şampiyon" ise, Türkiye'nin ekonomik derinliğinin ve şeffaflık konusundaki tercihlerinin bir yansıması olarak hafızalarda kalacak.
