Dünyayı nasıl öğreniyorsunuz? Cevabınız, televizyondan, kitaplardan, gazetelerden, internet veya Tik-tok videolarından mı? Ama tüm bu “araçlardan” önce asıl öğrenen makineye odaklanmak daha doğru olmaz mı? Beyninize. Dünyayı beynimiz ile kavrıyoruz. O yüzden bu hafta “beyin” hakkında bilgilerimizi tazelemek istedim. Çünkü özellikle son yarım yüzyıl boyunca araştırmalar ile giderek daha bir efsanevi hal alan “beyin”işleyişi hakkındaki bildiklerimiz, efsaneler ile gerçekler arasında gidip gelmeye başladı.
Öyle ki çoğu kişinin kesin dediği ama kökten yanlış önyargılar oluştu. Üstelik bu önyargılar kendimizi ve çocuklarımızı yetiştirme tarzına dahi etki eder oldu. Bu yüzden herşeyi öğrenmeyi bırakıp önce son bilimsel araştırmalara göre insan beyninin aslında nasıl işlediğine odaklanmak hayatımızı değiştirmemize de yardımcı olabilir. Beynin işleyişi hakkında tüm araştırmaları ve merak ettiklerimizi bu satırlara sığdırmak elbette mümkün değil. O yüzden ilk naçizane tavsiyem beynin işleyişi hakkında merak ettiğiniz her şeyi çok daha detaylı araştırmanız olacak. İşte bazı doğru zannedilen yanlışlar;
Zekanın temelleri arasında iki vurgu öne çıkıyor. Beyinde daha çok ve verimli nöron bağlantıları oluşturmak ve yaptığınız işe daha iyi konsantre olabilmek.
İnsan beyninde uzun yıllar yaklaşık 100 milyar nöron bağlantısı olduğu düşünülürken bazı son araştırmalar ile bu rakam 86 milyar olarak güncellenmiş. Sayı yüksekliği önemli olsa da nöron sayısı kadar verimli bağlantılar oluşturmak da bize daha çok zeka kazandırıyor gibi gözüküyor. Bu da asıl olarak beyin kıvrımlarının artışı ile sağlanıyor gibi gözüküyor. Beyin kıvrımlarındaki artışın daha iyi bir düşünme kapasitesi sağladığı uzun yıllar bilinen bir gerçek. Şöyle ki; yunus ve maymunların beyinleri de aynı insan beyni gibi oldukça kıvrımlı bir yapıya sahipken farelerin beyinlerinin daha düz bir yapıya sahip olduğu biliniyor. Peki daha çok beyin kıvrımıveya verimli nöron bağlantılarını nasıl oluşturabiliriz?
Sanılanın aksine zeka oyunları zeka kapasitesini arttırmak için çok işe yaramıyor. Bir oyunda iyi olmak o oyun için iyi bir şey olabilir. Ama oyunda iyi olduğunuz için evinizin anahtarlarının yerini daha hızlı hatırlayamıyor veya matematik dâhisi olamıyorsunuz. Buna dair bir kanıt yok. Ama bu zeka oyunları tamamen yarasız demek de değiller. Daha yaşlı bireylerde beyini aktif tuttukları için demans ve Alzheimer gibi hastalık riskini azaltmak için iyi olabiliyorlar. Bir de kişide odaklanmayı arttırdığı içinzeka adına dolaylı bir yarara sahip olabilir. Ama asıl zeka gelişimini sağlamanın sırrı “yeni” kelimesinde yatıyor. Yeni bir müzik aleti kullanmayı öğrenmek, yeni bir dil öğrenmek veya yeni bir hobi sizi bir önceki günden daha zeki yapabilir.
Fakat burada da zeka gelişimin diğer püf noktasına dikkat etmeniz gerekiyor. Odaklanmak. Yeni bir şeyi öğrenmeyi o işe saygı duyarak yapmak gerekiyor. Araştırmalara göre odaklanmadan yapacağınız her ekstra iş size yarardan çok zarar veriyor. Odaklanmadan yapılan her iş zekayı geliştirmek bir yana daha çok dikkat dağınıklığı yarattığı için olan potansiyel zekanızı da kötü kullanmanıza neden oluyor. Dahi olarak tanımlanan kişilerin beyin aktiviteleri incelendiğinde tek bir işe çok daha iyi odaklanmak dışında büyük bir özellikleri olmadığı da ortaya konmuş.
Bu durumda ek olarak,multi-taskingolmak yani birçok işi aynı anda yapmak dazeka olarak tanımlanmıyor. Araştırmalar o sırada yapılan işlerin birim olarak daha uzun sürelerde yapıldığını ortaya koymuş. Yani çoklu görev adamımız,her bir işi tek tek yapsa toplamda çok daha kısa sürede tüm işleri bitirebilecekti. Bu yüzden de aynı anda çok iş yapmak havalı gözükse de çok da zekice değil.
Beyin hakkında gerçekten çok şaşırtıcı yeni bilgiler var. Ara ara bu bilgileri paylaşmaya devam edeceğim. Ama sadece bu yukarıdaki maddelerden dahi hem yetişkin hem de çocuk eğitimi için çok verimli sonuçlar çıkarabiliriz. Öncelikle kendimiz için her gün farklı onlarca işle ilgilenmek ve çocuklarımızı aynı gün içinde derslerden kurslara koşturmak sanki zeka gelişimine pek yaramıyor. Hatta odaklanmayı dağıttığı için beklentilerinin tam tersi bir sonuç elde ediyor olabilirsiniz. Ama daha hem kendiniz hem çocuklarınız için iyi bir eğitim programı ile her gün tek bir işe odaklanabilen işleri keşfetmek ve yapmak sizi ve sevdiklerinizin zekasınıdaha iyi bir noktaya taşıyabilir. Bu vesile ile de sevdikleriniz ile sağlıklı, mutlu ve huzurlu bir bayram geçirmenizi dilerim.
