Dünyanın çılgına dönmüş bu hali ürkütücü değil mi? Peki neden şimdi? İklim sorunları mı? Ekonomik adaletsizlikler mi? Yoksa kalabalıklaşan nüfusların artan baskısı mı dünyayı delirtiyor? Özele inelim gün içinde en çok ne olursa sizi delirtiyor? Ben cevap vereyim. Teknolojik bir arıza. Cep telefonunuz birden su koy verse, bilgisayarınızdaki tüm yedeklenmemiş bilgiler kaybolsa ne yapardınız? Neredeyse bir akrabanızın ölüm haberi kadar tepki verdiğimiz tüm olayları düşünün. Hepsinin ortak noktası kullandığınız bir şeylerin arızalanması olacak. Peki özelde böyle ise genelde dünya neden farklı olsun? Teknolojinin bağımlılığı aslında dünyayı korkutan yegane şey değil mi? Düşman bellediğiniz ülke sürekli silahlar yaparken ya da satın alırken veya her geçen gün yeni bir icat ile ekonomik alanınızı daraltırken ülkelerin asıl korkusu bu gelişmeler karşısında geri kalmak değil mi?

Atom bombası gibi bir gerçek tüm dünyayı şekillendirmedi mi? İnsanın kendi icatlarının altında kaldığını kanıtlamak için daha iyi bir kanıt var mı? Ya da geri sayan bir bomba haline dönen iklim krizi insanlığın başına kendiliğinden mi peydah oldu? Tüm sorunların anasının teknolojinin kontrolsüz ilerlemesi olduğuna dair teorimizi anlatabildiğime göre gelecekte neler olabileceğini de öngörülerimi de paylaşabilirim.

Teknolojiye erişim her geçen gün daha pahalı hale geliyor. Teknoloji üretiminde bir canavar haline gelen “tekelleşme” sorunu yüzünden fiyat rekabeti giderek kayboluyor. Yığınla beyaz eşya, cep telefonu, TV markası var. Ama tüm bu cihazların ana kartlarını, çiplerini üreten bir elin parmakları kadar firma var. Aynı altyapılar kullanıldıkça fiyat avantajı da sağlayamıyorsunuz. Tüm üretim hattınız olmadık yerlere bağlı. Dünya’da herkesin hayatını derinden etkileyen ve halen süren kocaman bir “çip krizi” var. Dünyanın %70 çip ihtiyacı Tayland gibi bir ada ülkesinden geliyor. Gerçekten inanılmaz. Kovid ile başlayan tedarik sorunları başta otomobil üretimi olmak üzere mikroçip gereken tüm elektronik cihazlar da sorun yaşıyoruz. Çinin burayı işgal etmek için türlü yollar aramasının arkasında dahi temelde bu bilgi var.

Teknoloji ürünleri hayatınıza ne katıyor?

Diğer yandan reklamlar ile abartılarak satılan her teknoloji uygulaması, ürünün yaratacağı söylenen katma değerden onlarca kat altında değer üretiyor. Sıfır motosiklet parasına bir Iphone satılıyor. Peki gerçekten hayatınızı bu kadar büyük bir etki yapıyor mu? Muadili de pek ala yeterince iş görmüyor mu?

Yazılım dünyası ise dünyayı daha karışık yapmaya yeminli gizli işbirlikçiler oldu. Sürekli her cihaz, her program güncellenmek zorunda kalıyor. Neden? Word kullanıyorsunuz, excell kullanıyorsunuz. Neden her şey örneğin bir işletim sistemi sürekli güncellenmek zorunda kalıyor ki? Daha iyisini istemiyorsunuz. Daha özelliklisini de istemiyorsunuz. Bu kullandığınız size yetiyor. Ama büyük biraderlere yetmiyor. Güncelleme olmazsa o tekeller nasıl bizi sömürecek ki? Bahaneleri de hazır. Güvenlik güncellemesi. Güncellemezsen virüs girer. O virüs yazılımlarını evinde 40 yaşlarına gelmiş, anneleri ile oturan asosyal birkaç yazılımcının yazdığını düşünüyorsanız çok iyiniyetlisiniz derim. O kadar karmaşık virüs yazılımları yazılıyor ki tek bir kişiye mal etmek saflık olur. Biraz kodlama ve yazılım biliyorsanız şüphe duyulmaz şekilde bu yazılımlar için büyük bir ekip çalışması yapıldığını söyleyebilirsiniz. Virüslerin hemen ardından anti-virüs pazarlanıyor. E elbette işletim sistemleri de değişmeli ki virüs bulaşmasın.

Sadece cihazlarda değil, web siteleri, web sunucularını da listeye ekleyin. Neredeyse her 3-5 senede bir web sitenizi değiştirmek zorunda kalıyorsunuz. Değiştirmiyorsanız bilin ki o web sitenizi sadece siz değil, birkaç reklam botu, hack botu da kullanıyor olabilir. Olsun kullansın derseniz Google’ın bu sefer istekleri bitmiyor. Aldırmaz yapmazsanız Google sıralamalarından web siteniz yavaş yavaş aşağılara doğru çekiliyor. Sonuçta mızmız bir çocuk gibi sürekli olarak, bir şeyler talep eden cihazlarınıza, yazılımlarınıza veya web sitenize hayatınızdan büyük zamanlar ayırarak ilgilenmeniz ve elbette büyük miktarda da paralar harcamanız gerekiyor.

Pek çok teknoloji firmasının değeri olduğundan yüzlerce kat daha aşağıda

Hayatımızı kolaylaştıracağını iddia eden teknoloji bugün tekelleşen ve sömürgeleşen firmalar yüzünden hayatımızı çıkmaza sokan bir hale geldi. ABD borsalarında sürekli şişirilmiş teknoloji firmalarının hisse fiyatları, bugün dünya ekonomisinin canına okuyor. Dünyanın en değerli firmalar listeleri neredeyse tamamen teknoloji firmalarından oluşuyor. Ama mal varlıkları veya kazançları ile değil. Hisse fiyatları ile bu değere sahipler. Borsa hisselerini görmezden gelinse acaba bu firmaların öz değerleri ne kadar değerlidir? Ürettikleri somut olarak ne kadar değerli ve gereklidir? Cevap açık. Şu an ki değerlenin onlarca kat altındadır.

Bu balonlar bir bir patlıyor ve dünya bir hayalden uyanıyor. Şu an yaşanılan sıkıntıların kaynağı ne derseniz ben budur derim. Bu delilikten kurtulmak için de insanın temel ihtiyaçlarına odaklı adil bir üretim anlayışı gerekiyor. İnsanlık olarak teknoloji üreticilerinin ceplerini ve egolarını şişiren değil gerçekten suya sabuna dokunan ürün ve hizmetler üretmemiz, yaşla kuruyu ayırmamız gerekiyor.