Türkiye’de milyonlarca kişinin günlük olarak kullandığı EFT, havale ve FAST işlemlerinde alışkanlıkları kökten değiştirecek bir düzenleme hayata geçiyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) tarafından hazırlanan ve 2026 yılı itibarıyla yürürlüğe girmesi planlanan yeni uygulama, para transferlerinde şeffaflığı artırmayı hedefliyor. Artık “ödeme”, “borç” ya da “para gönderimi” gibi ucu açık ifadeler yüksek tutarlı işlemlerde kabul edilmeyecek.
Banka transferlerinde alışkanlıklar değişiyor
Yeni düzenleme, bankacılık sisteminde bugüne kadar süregelen birçok alışkanlığı rafa kaldırıyor. 200 bin TL ve üzerindeki tüm para transferlerinde, gönderim amacının açık ve net bir şekilde belirtilmesi zorunlu hale geliyor. Bu tutarın altındaki işlemler için mevcut sistem büyük ölçüde korunurken, yüksek meblağlı transferlerde denetim çıtası ciddi biçimde yükseltiliyor.
MASAK kaynakları, bu adımın temel amacının kayıt dışı ekonomi ile mücadele olduğunu vurguluyor. Aynı zamanda terörün finansmanı, kara para aklama ve yasa dışı gelir transferlerinin önlenmesi de düzenlemenin arka planındaki başlıca gerekçeler arasında yer alıyor.
Genel ifadeler artık geçerli olmayacak
Bugüne kadar banka uygulamalarında sıkça kullanılan “ödeme”, “borç”, “para” gibi kısa ve belirsiz açıklamalar, yeni sistemle birlikte geçerliliğini yitiriyor. MASAK, bu tür ifadelerin denetim mekanizmalarını zayıflattığı görüşünde. Yeni dönemde, transferin hangi amaçla yapıldığı net bir şekilde ortaya konmak zorunda olacak.
Bankacılık sektörü temsilcileri, bu değişikliğin özellikle yüksek tutarlı işlemlerde alışkanlıkları zorlayacağını ancak uzun vadede finansal sistemin güvenilirliğini artıracağını savunuyor. Vatandaşların ise ilk etapta bu yeni düzene uyum sağlamakta zorlanabileceği belirtiliyor.
Standart açıklama başlıkları belirlendi
MASAK tarafından belirlenen yeni sistemde, para transferi yapılırken gönderim amacının önceden tanımlanmış başlıklar arasından seçilmesi gerekecek. Bu başlıklar, ekonomik hayatta en sık karşılaşılan işlem türlerini kapsayacak şekilde hazırlandı. Gayrimenkul ve motorlu taşıt alım ödemelerinden bağış ve kripto varlık işlemlerine kadar geniş bir yelpaze oluşturuldu.
Belirlenen başlıklar arasında özellikle borç verme, vergi ödemeleri, sağlık harcamaları ve danışmanlık hizmetleri gibi kalemler öne çıkıyor. Bu sayede bankalar ve denetleyici kurumlar, para akışını daha net bir şekilde izleyebilecek.
“Diğer” seçeneğine de sınırlama geldi
Standart başlıkların dışında kalan işlemler için “diğer” seçeneği tamamen kaldırılmıyor ancak ciddi biçimde sınırlandırılıyor. Bu seçeneği işaretleyen kullanıcıların, en az 20 karakterden oluşan ayrıntılı bir açıklama girmesi zorunlu olacak. Kısa ve belirsiz ifadeler sistem tarafından kabul edilmeyecek.
Uzmanlara göre bu uygulama, özellikle karmaşık finansal işlemlerde açıklık sağlayacak. Aynı zamanda denetim birimlerinin şüpheli işlem tespitini kolaylaştıracak önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
20 milyon TL ve üzeri işlemlerde belge şartı
Düzenlemenin en dikkat çeken maddelerinden biri ise yüksek tutarlı transferlere getirilen belge zorunluluğu. Buna göre, 20 milyon TL ve üzerindeki para transferlerinde yalnızca açıklama yeterli olmayacak. İşlemin dayanağı olan resmi belgelerin de bankaya sunulması gerekecek.
Bu belgeler arasında tapu kayıtları, noter satış sözleşmeleri, fatura ve resmi ödeme evrakları bulunuyor. Belgelerin sunulamaması halinde, transfer işlemi gerçekleştirilemeyecek. MASAK yetkilileri, bu uygulamanın özellikle büyük ölçekli gayrimenkul ve araç alım-satımlarında kayıt dışılığı azaltacağını ifade ediyor.
MASAK yüksek tutarları anlık izleyecek
Yeni sistemle birlikte MASAK’ın teknolojik altyapısının da güçlendirildiği belirtiliyor. Yüksek tutarlı para transferleri, risk analizine dayalı olarak daha yakından izlenecek. Şüpheli görülen işlemler anlık olarak raporlanabilecek ve gerekli görülmesi halinde inceleme başlatılacak.
Bu kapsamda bankalar, müşterilerinin işlem alışkanlıklarını daha detaylı analiz etmekle yükümlü olacak. Olağan dışı para hareketleri, açıklama ve belge uyumsuzlukları gibi durumlarda MASAK’a bildirim yapılması zorunlu hale gelecek.
Günlük hayatı aksatmamak için istisnalar var
Düzenleme, günlük bankacılık işlemlerini tamamen kilitlememek adına bazı istisnalar da içeriyor. Aynı bankadaki kişinin kendi hesapları arasında yaptığı transferler bu kapsamın dışında tutuluyor. Ayrıca kamu kurumlarının taraf olduğu işlemler ve bankalar arası muhabirlik işlemleri de muafiyet kapsamında yer alıyor.
200 bin TL’nin altındaki ATM işlemleri ise mevcut uygulama çerçevesinde devam edecek. Ancak MASAK, bu istisnaların kötüye kullanılması halinde devreye gireceğini ve gerekli yaptırımların uygulanacağını net bir dille ifade ediyor.
Bankacılık sektörü ne diyor
Bankacılık sektörü temsilcileri, düzenlemenin teknik açıdan ciddi bir hazırlık gerektirdiğine dikkat çekiyor. Bankaların dijital altyapılarında güncellemeler yapılacak, mobil uygulamalar ve internet bankacılığı ekranları yeni açıklama sistemine göre yeniden tasarlanacak.
Bazı banka yöneticileri, ilk dönemde müşteri temsilcilerine olan başvuruların artabileceğini öngörüyor. Özellikle yüksek tutarlı işlem yapan şirketler ve yatırımcılar için belge süreçlerinin iyi yönetilmesi gerektiği vurgulanıyor.
Vatandaş açısından ne değişecek
Yeni düzenleme, bireysel kullanıcılar açısından da önemli sonuçlar doğuracak. Yüksek tutarlı bir EFT ya da havale yaparken, transferin amacını net bir şekilde belirtmek artık bir tercih değil zorunluluk olacak. Yanlış ya da eksik açıklamalar, işlemin gecikmesine veya iptaline yol açabilecek.
Uzmanlar, vatandaşların banka işlemlerini yaparken daha dikkatli olması gerektiğini vurguluyor. Özellikle büyük meblağlı para transferlerinde, açıklama ve belge hazırlığının önceden yapılması tavsiye ediliyor.
Kayıt dışı ekonomiyle mücadelede yeni aşama
Ekonomi çevreleri, MASAK’ın bu adımını kayıt dışı ekonomiyle mücadelede önemli bir eşik olarak değerlendiriyor. Türkiye’de yıllardır tartışma konusu olan yüksek tutarlı para hareketlerinin izlenmesi, bu düzenleme ile daha sistematik hale gelecek.
Düzenlemenin tam anlamıyla uygulanmaya başlamasıyla birlikte, hem bireysel hem de kurumsal para transferlerinde daha disiplinli bir dönem başlayacağı öngörülüyor. MASAK’ın yakın takibi, bankacılık sisteminde şeffaflık ve güven unsurunu ön plana çıkaracak.
