İlaç sektörünün küresel liderlerinden Danimarka merkezli Novo Nordisk, aldığı radikal bir kararla gündemin zirvesine oturdu. Özellikle son yıllarda piyasaya sürdüğü Ozempic ve Wegovy gibi diyabet ve obezite ilaçlarıyla benzeri görülmemiş bir başarı yakalayan şirket, dünya genelinde 9 bin çalışanının işine son vereceğini açıkladı. Bu rakam, şirketin toplam iş gücünün yaklaşık yüzde 11,5'ine tekabül ediyor. Şirket merkezinin bulunduğu Danimarka, bu dev operasyondan en çok etkilenecek ülke olacak; zira işten çıkarmaların 5 bininin burada gerçekleşmesi planlanıyor. Yapılan resmi açıklamada, bu köklü değişimin temel hedefinin, şirket yapısını daha yalın hale getirmek, karar alma mekanizmalarını hızlandırmak ve serbest kalan kaynakları doğrudan şirketin büyüme motoru olarak görülen diyabet ve obezite tedavilerine aktarmak olduğu belirtildi. Geçen yıl kısa bir süreliğine Avrupa'nın en değerli halka açık şirketi unvanını dahi ele geçiren bir devin böylesine büyük bir işten çıkarma dalgasına gitmesi, hem piyasalarda hem de çalışanlar arasında şok etkisi yarattı.
Yeniden yapılanmanın acı faturası çalışanlara çıktı
Novo Nordisk yönetimi tarafından "stratejik bir zorunluluk" olarak lanse edilen yeniden yapılanma planının merkezinde, operasyonel verimliliği artırma ve daha çevik bir organizasyon yapısı kurma hedefi yatıyor. Şirket, küresel pazardaki rekabetin giderek kızıştığı bir ortamda, hantal bürokratik süreçlerden kurtularak daha hızlı hareket edebilme kabiliyeti kazanmayı amaçlıyor. Ancak bu stratejik dönüşümün faturası, dünya çapında 78 bin 400 kişiyi istihdam eden şirketin on binlerce çalışanına kesilmiş durumda. İşten çıkarma kararının duyurulmasıyla birlikte, özellikle şirketin kalbi sayılan Danimarka'daki tesislerde büyük bir endişe ve belirsizlik havası hakim oldu. Şirket sendikaları ve çalışan temsilcileri, rekor kârların açıklandığı bir dönemde bu denli kitlesel bir işten çıkarmanın kabul edilemez olduğunu savunarak yönetime tepki gösterdi. Bu yeniden yapılanma sürecinin maliyetinin yaklaşık 8 milyar Danimarka kronu (yaklaşık 1,3 milyar dolar) olacağı tahmin ediliyor. Bu devasa maliyet, sürecin sadece insan kaynakları boyutunda değil, finansal olarak da ne kadar büyük bir operasyon olduğunu gözler önüne seriyor.
Milyar dolarlık ilaçların gölgesinde kalan dram
Novo Nordisk'in bu radikal kararı alması, şirketin ticari başarısızlık yaşadığı bir döneme denk gelmiyor; aksine, şirket tarihinin en parlak dönemlerinden birini yaşıyor. Özellikle tip 2 diyabet tedavisinde kullanılan ancak zayıflama etkisiyle popüler kültürde bir fenomene dönüşen Ozempic ve doğrudan obezite tedavisi için geliştirilen Wegovy isimli ilaçlar, şirketin gelirlerini ve piyasa değerini adeta uçurdu. Milyarlarca dolarlık satış rakamlarına ulaşan bu ilaçlar sayesinde Novo Nordisk, küresel ilaç pazarındaki en önemli oyunculardan biri haline geldi. Ancak bu göz kamaştırıcı başarının gölgesinde, şirketin geleceğini güvence altına almak adına binlerce çalışanını feda etme yolunu seçmesi, kapitalizmin acımasız yüzünü bir kez daha ortaya koydu. Uzmanlar, şirketin bu hamlesini, zirvedeyken gelecekteki potansiyel tehditlere karşı proaktif bir savunma mekanizması geliştirme ve pazar liderliğini koruma stratejisi olarak yorumluyor. Özellikle Amerikalı rakibi Eli Lilly'nin benzer ilaçlarla pazara güçlü bir giriş yapması, Novo Nordisk'i daha agresif adımlar atmaya iten en önemli faktörlerden biri olarak görülüyor.
Rekabet kızıştı, rota tamamen değişti
Novo Nordisk'in yeniden yapılanma kararının arkasındaki en temel motivasyon, diyabet ve obezite pazarındaki ezeli rakibi ABD'li Eli Lilly ile giriştiği amansız rekabet. Her iki şirket de bu milyarlarca dolarlık pazardan daha büyük bir pay kapmak için kıyasıya bir mücadele veriyor. Novo Nordisk, bu yarışta bir adım öne geçebilmek için araştırma-geliştirme, pazarlama ve üretim süreçlerini tamamen bu iki alana odaklama kararı aldı. İşten çıkarmalarla birlikte serbest kalacak milyarlarca dolarlık kaynağın, yeni nesil diyabet ve obezite ilaçlarının geliştirilmesi, mevcut ilaçların üretim kapasitesinin artırılması ve daha agresif pazarlama kampanyaları için kullanılacağı belirtiliyor. Bu stratejik odaklanma, şirketin daha az kârlı veya büyüme potansiyeli düşük görülen diğer alanlardan çekileceği anlamına da geliyor. Dolayısıyla, işten çıkarmalar sadece bir maliyet düşürme operasyonu değil, aynı zamanda şirketin geleceğine yön veren köklü bir strateji değişikliğinin de en somut adımı olarak öne çıkıyor.
Finansal beklentiler düştü, piyasalar temkinli
Yeniden yapılanma ve kitlesel işten çıkarma kararının duyurulmasının ardından şirketin finansal projeksiyonlarında da önemli bir revizyona gidildi. Novo Nordisk, daha önce yüzde 10 ila 16 arasında öngördüğü faaliyet kârı artışı beklentisini, yeniden yapılanma maliyetlerini gerekçe göstererek yüzde 4 ila 10 aralığına çekti. Finansal beklentiler üzerindeki bu aşağı yönlü revizyon, kısa vadede şirketin kârlılığının baskı altında kalacağını gösteriyor. Analistler, her ne kadar bu hamlenin uzun vadede şirketi daha rekabetçi bir konuma getirme potansiyeli taşıdığını belirtse de, 1,3 milyar dolarlık yeniden yapılanma maliyetinin ve binlerce çalışanın işten çıkarılmasının yaratacağı operasyonel zorlukların kısa ve orta vadede riskler barındırdığı uyarısında bulunuyor. Bu nedenle, şirketin hisselerinde dalgalanmalar yaşanırken, yatırımcıların süreci temkinli bir şekilde izlediği gözlemleniyor. Kararın ilaç sektörü genelinde de bir domino etkisi yaratıp yaratmayacağı merak konusu. Bu hamle, yüksek kârlılığa sahip diğer büyük ilaç firmalarının da benzer verimlilik ve odaklanma odaklı yeniden yapılanma süreçlerine girebileceğinin bir işareti olarak kabul ediliyor.
