Bir okurumuz soruyor: “3 yıldan beri çalıştığım işyerinden askere giderken kıdem tazminatımı ve kullanmadığım izin ücretimi almadım. Askerlik dönüşü eski patronum oyalayıp işe almaması üzerine mecburen başka bir işyerinde çalışmaya başladım. Eski patron ‘biraz bekle tazminatını ve izin paranı vereceğim’ diyor. Ne yapabilirim?”
4857 sayılı İş Yasası’nın 31/4 maddesinde “Herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istedikleri takdirde işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat öder.” hükmüne yer verilmiştir.
Bu hükme göre muvazzaf askerlik görevini tamamlayan işçiyi işe almayan işveren 3 aylık ücret tutarında tazminat ödemekle yükümlü olmakla birlikte uygulamada işverenler genellikle bu yükümlülüğe uymamaktadır. Bu durumda okurumuzun söz konusu 3 aylık tazminat için de dava açması gerekmektedir.
Diğer yandan işçi alacaklarındaki zamanaşımı genel olarak Borçlar Yasası’nda düzenlenmiştir. 6098 sayılı Türk Borçlar Yasası’nın 146 ncı maddesine göre özel yasasında aksine bir hüküm yoksa her alacak on yıllık zamanaşımına tabidir. Yine aynı yasanın 147 nci maddesinde de ücret alacaklarında zamanaşımının beş yıl olduğu belirtilmiştir.
Ayrıca 4857 sayılı İş Yasası’nın 32 nci maddesinde ücret alacaklarında zamanaşımı süresinin beş yıl olduğu, 59 ncu maddesinde izin ücretine ilişkin zamanaşımının iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlayacağı hüküm altına alınmışken, 12.10.2017 gün ve 7036 sayılı yasa ile İş Yasası’na eklenen Ek Madde 3 ile “İş sözleşmesinden kaynaklanmak kaydıyla hangi kanuna tabi olursa olsun, yıllık izin ücreti ve aşağıda belirtilen tazminatların zamanaşımı süresi beş yıldır.
a) Kıdem tazminatı.
b) İş sözleşmesinin bildirim şartına uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat.
c) Kötüniyet tazminatı.
d) İş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat.” hükmü eklenmiş olup, bu düzenleme gereğince izin ücreti ile kıdem tazminatı ve diğer tazminat alacakları bundan böyle 5 yıllık zamanaşımına tabidir.
Ancak okurumuz bu yasal düzenlemeden önce çalışıp kıdem tazminatı ile izin ücretine hak kazandığından kendisine son yasal düzenleme uygulanmayacak olup, eksi yasal düzenlemelere göre kıdem ve ihbar tazminatına ilişkin alacaklar iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren 10, iş sözleşmesinin sona ermesiyle birlikte ücret alacağına dönüşen izin ücreti, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren 5, ücret ve ücret alacağı kapsamındaki fazla çalışma, hafta ve genel tatil ücreti, asgari geçim indirimi, ikramiye, ek ödeme, prim, yemek ve yol parası gibi alacaklar dava tarihinden geriye doğru 5 yıllık zamanaşımına tabi olduğundan okurumuzun kıdem tazminatı için askere gitmek için ayrıldığı tarihten 10, izin ücreti için 5 yıl içinde dava açması gerekmektedir.
