Türkiye'de milyonlarca ailenin boğuştuğu geçim sıkıntısı ve hayat pahalılığı, Birleşik Metal-İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi'nin (BİSAM) açıkladığı Ağustos 2025 dönemi Açlık ve Yoksulluk Sınırı Raporu ile bir kez daha gözler önüne serildi. Her ay düzenli olarak kamuoyuyla paylaşılan ve Türkiye'deki ekonomik koşulların en net göstergelerinden biri olan rapora göre, dört kişilik bir ailenin sadece sağlıklı ve dengeli beslenebilmesi için yapması gereken minimum gıda harcaması, yani açlık sınırı, 26.149 TL'ye yükseldi.
Günlük masraf 872 lira: Sofraya ne koyacağız derdi
BİSAM'ın raporu, bir ailenin günlük yaşam mücadelesini de rakamlarla ortaya koyuyor. Dört kişilik bir ailenin sağlıklı kalabilmesi için sadece gıdaya ayırması gereken günlük tutar 872 lirayı aşıyor. Bu rakamın detaylarına inildiğinde ise, mutfaktaki yangının en çok hangi kalemlerde hissedildiği net bir şekilde görülüyor. Günlük harcamalarda aslan payını, 272 liralık masrafla meyve ve sebze grubu alıyor.
Meyve ve sebzeyi, 219 liralık günlük maliyetle süt, peynir ve yoğurttan oluşan süt ve süt ürünleri grubu takip ediyor. Protein ihtiyacının temel kaynağı olan et, tavuk ve balık için ayrılması gereken günlük minimum bütçe ise 164 lira olarak hesaplanmış. Sofraların vazgeçilmezi ekmek için günlük 78 lira, katı ve sıvı yağlar için 43 lira, yumurta için 14 lira ve şeker, bal gibi tatlı ürünler için ise 21 lira harcamak gerekiyor.
Günlük sağlıklı beslenme için yapılan harcama kalemlerinin yüzdelik dağılımı
Harcama sepetinde aslan payı taze ürünlerde
Günlük beslenme sepetinin maliyet dağılımı incelendiğinde, en büyük yükün taze ve işlenmemiş ürünlerde olduğu görülüyor. Toplam günlük gıda harcamasının yaklaşık üçte biri (yüzde 31,2) sadece meyve ve sebzeye gidiyor. Bu durum, özellikle kış aylarında sera ürünlerinin devreye girmesiyle maliyetlerin daha da artabileceği endişesini beraberinde getiriyor.
Harcama sepetinde ikinci en büyük payı ise yüzde 25,1'lik oranlarıyla süt ve süt ürünleri ile et, yumurta ve kurubaklagil grupları paylaşıyor. Bu iki ana protein ve kalsiyum kaynağının, toplam gıda bütçesinin yarısından fazlasını oluşturması, bu ürünlerdeki fiyat artışlarının aile bütçelerini ne kadar derinden etkilediğini gösteriyor. Geriye kalan payın yüzde 11,2'sini ekmek ve tahıl ürünleri, yüzde 7,3'ünü ise diğer gıda harcamaları oluşturuyor.
Tek başına yaşamanın bedeli 42 bin lirayı aştı
BİSAM'ın araştırması, sadece dört kişilik aileler için değil, tek başına yaşayan bireylerin içinde bulunduğu ekonomik zorluğu da ortaya koyuyor. Rapora göre, tek başına yaşayan bir kişinin sağlıklı beslenmesi ve barınma, ulaşım, eğitim, sağlık gibi temel ihtiyaçlarını karşılayarak yoksulluk sınırının üzerinde bir yaşam sürebilmesi için aylık en az 42.234 lira kazanması gerekiyor. Bu rakam, Türkiye'de milyonlarca bekar çalışanın, emeklinin ve öğrencinin, bırakın ay sonunu getirmeyi, temel ihtiyaçlarını karşılamakta bile ne kadar zorlandığının bir kanıtı niteliğinde.
Aile bireylerine göre maliyet değişiyor
Araştırma, sağlıklı beslenme maliyetinin aile içindeki her bir bireyin yaşına ve cinsiyetine göre de farklılık gösterdiğini ortaya koyuyor. Örneğin, yetişkin bir erkeğin sağlıklı ve dengeli beslenmesi için gereken aylık gıda harcaması 7.347 TL iken, bu rakam yetişkin bir kadın için 6.969 TL olarak hesaplanıyor. Gelişme çağındaki 15-18 yaş arası bir gencin aylık gıda ihtiyacı 7.281 TL ile neredeyse yetişkin bir erkekle aynıyken, 4-6 yaş arası bir çocuğun sağlıklı beslenmesi için ise ayda en az 4.553 TL harcama yapılması gerekiyor. Bu farklılıklar, her aile bireyinin farklı besin gruplarına ve kalori miktarlarına ihtiyaç duymasından kaynaklanıyor. Örneğin, bir gencin süt ve süt ürünleri ihtiyacı yetişkinlerden fazlayken, küçük bir çocuğun yumurta tüketimi daha öncelikli olabiliyor. Bu detaylı hesaplama, ailelerin çocuklarının sağlıklı gelişimi için ne kadar büyük bir ekonomik yükle karşı karşıya olduğunu gösteriyor. Rapor, artan gıda enflasyonu ve düşen alım gücü karşısında, milyonlarca hanenin temel beslenme ihtiyaçlarını bile karşılayamadığı gerçeğini bir kez daha ve rakamlarla yüzümüze çarpıyor.
