Sevgili okurlarım, köşemizin konuğu sayın Prof. Dr. Halil Çivi. Halil Çivi, entelektüel bir bilim adamı, bir şair ve yazardır. Köşemizin konusu Suriye. Suriye'de olup bitenleri onun ağzından duyarak değerlendireceğiz. İşte sorular ve cevapları:
***
· Sayın hocam, Suriye üçe mi bölünüyor? Suriye'nin bölünme sürecini ABD mi planlıyor?
ABD'nin Ortadoğu ve İslam ülkeleri ile ilişkilerini doğru anlamak için şu ana nedenleri hiç unutmamak lazımdır. Başta petrol olmak üzere, bu bölgenin enerji kaynakları, ABD için vazgeçilemez niteliktedir. Ortadoğu' da ABD ve İsrail'in müşterek çıkarları ve İsrail Devleti'nin güvenliği iç içedir. Bir önemli neden de ABD'nin Çin ve Rusya'ya karşı dünya liderliğini elden bırakmama ve doların egemenliğini devam ettirme pozisyonudur. ABD'nin Büyük Ortadoğu (BOP) Projesi ve daha sonra da ABD'nin bu projesinin revizyonuna dayanan Genişletilmiş Büyük Orta Doğu Projesi’ni iyi ve doğru okumak gerekir. Bu projeler Cebeli Tarık Boğazı'ndan ta Pakistan'a kadar, ABD ve İsrail'in çıkarları ve geleceği için İslam ülkelerini bölme ve bu ülkelerdeki siyası rejimleri, ABD çıkarlarına göre yeniden yapılanma isteğidir. Ancak ABD'nin İslam ülkelerindeki siyasi rejimlere bakışı mezhepçi bir bakış açısını yansıtır. ABD, tarihsel ve güncel olarak, ‘Sünni İslam’la iş birliği yapıp ‘Şii İslam’ rejimine sahip ülkeleri düşman görme gibi bir stratejisi benimsemiştir. İran, Suriye ve Yemen gibi ülkeler Şii İslam ve ABD-İsrail karşıtı kategoridedir. Ne yazık ki ABD'nin bu mezhepçi bakış açısı Türkiye'deki mevcut siyasi iktidarın Sünni İslamcı siyaset stratejisine de çekici gelmiştir.
ABD için "parçala, böl ve boyun eğdir" siyasetinin bir parçası olarak, ABD ve İsrail'in uzun vadeli çıkarları bu mezhepçi siyaseti gündemde tutmaktadır. ABD'nin Sünni Kürt devleti kurma çabaları ABD ve İsrail güvenliğinin bir parçasıdır. Bu nedenle Suriye'nin üçe bölünmesi isteklerine şaşırmamak gerekir. Fakat bu tür bölünmeler Türkiye'nin kısa, orta ve uzun vadeli devlet çıkarlarına terstir.
***
· Türkiye bu siyasette hangi oyunun içinde?
Ne yazık ki Türkiye'deki siyasi rejim, 2011 yılında, ABD'nin teolojik, teopolitik, "yani din ve mezhep eksenli bu dış politikasını ABD ile çıkarlarımız uyuşuyor" anlayışı ile Suriye'deki Şii siyasi rejimi değiştirme hevesine kapılmıştır. Türkiye gibi, anayasası demokratik, laik ve çağdaş bir hukuki ve siyasi rejimi benimsemiş bir ülke için, mevcut anayasanın zorunlu bir gereği olarak, teopolitik mezhepçi bir siyasi yaklaşım, Türk Devleti' nin asla yararına değildir.
· Rusya, İran, Suriye iş birliği ABD'nin bu planını bozar mı?
Rusya, yaşamakta olduğu Ukrayna Savaşı nedeniyle zayıflamış görünüyor. Aynı şekilde İran da ABD ve İsrail kıskacında, zayıf konumdadır. Filistin, Lübnan ve Suriye'den çekilmeye zorlanmıştır. Suriye ise 2011 yılından beri iç ve dış düşmanları ile savaşmaktan dolayı büyük bir askeri ve ekonomik yıkıma uğramıştır. Reel politik olarak, eli en güclü ülke ABD görünmektedir. Türkiye açısından en tehlikeli senaryo ise Rusya ile ABD'nin Suriye'yi bölme konusunda bir anlaşmaya varmaları olacaktır.
· Suriye bölünürse güneyde bir Kürt devleti kurulur mu?
Türkiye'nin güney sınırlarında İsrail ve ABD'nin çıkarları ve beklentilerine uygun olarak uydu Sünni bir Kürt devleti kurmak, bu iki ülkenin temel isteği ve stratejisidir. Türkiye'nin görevi de elindeki askeri kozları, NATO kozunu ve siyasi gücünü doğru ve akıllı kullanarak bu oyunu bozabilmek olmalıdır. Eskiden halkımız, Halep'in ticari önemini pekiştirmek için "Halep orada olsa da arşın burada" derdi. Şimdi ipin ucu biraz kaçmış görünüyor. Arşın, yani ölçü belirleme, ABD ve İsrail' in elinde gibi görünüyor.
***
Son söz: Eğer gömleğinizi giyerken ilk düğmeyi yanlış iliklerseniz, diğer düğmelerin hepsi yanlış iliklenmiş olur. Türkiye, 2011'de, ABD'nin Şiilik, Suriye ve İran karşıtı mezhepçi dış politikasının bir parçası oldu. Şimdilerde ise hatasını kısmen anlamış görünüyor. Fakat işler arapsaçına dönmüş durumda. Umarım Suriye parçalanmaz. Çünkü Suriye'nin parçalanması, ırkçı ve mezhepçi devletçiklere bölünmesi gelecekte Türkiye'nin başını çok ağrıtacaktır.
