Daha önce de yazmıştık. Okurlarımızdan gelen sorular arasında asgari geçim indirimi ile ilgili olanları da var. Özelikle asgari ücretten fazla olan ücretlerini ücret hesap pusulası ya da ücret bordrosu imzalamadan banka hesabından alanlar asgari geçim indirimlerinin ödenip ödenmediğini bilemediklerini belirtiyorlar.
Ücretleri gerçek usulde vergilendirilen işçi ve memurlara uygulanan asgarî geçim indirimi; ücretin elde edildiği yılın başında geçerli olan ve 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının çalışanın kendisi için yüzde 50’si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için yüzde 10’u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere ilk iki çocuk için yüzde 7,5 diğer çocuklar için yüzde 5’idir.
Ay içinde 30 günün altında çalışılması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarları esas alınır.
Asgarî geçim indirimi, gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan yüzde 15 (0,15) oranının çarpılmasıyla bulunan tutarın, hesaplanan vergiden mahsup edilmesi suretiyle uygulanır. Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz.
İndirimin uygulamasında “çocuk”, çalışanla birlikte oturan veya çalışan tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını ya da öğrenimde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları, “eş” ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade eder.
İndirim tutarının belirlenmesinde çalışanın, gelirin elde edildiği tarihteki medenî durumu ile eş ve çocuk sayısı esas alınır. İndirim, yukarıdaki oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak koşuluyla, ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı, çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanır. Boşananlar için indirim tutarının hesabında, nafakasını sağladıkları çocuk sayısı dikkate alınır.
Bakanlar Kurulu, indirim konusu yapılacak toplam tutarın asgarî ücretin yıllık brüt tutarını aşmaması şartıyla asgarî geçim indirimi oranlarını artırmaya veya kanunî oranına kadar indirmeye yetkilidir.
Bu bilgilendirmelerden sonra okurlarımızın yakınmasına gelirsek; uygulamada özellikle ücretleri asgari ücretin üzerinde belirlenen çalışanlara ödemeler banka hesabından yapıldığı takdirde, ödenen ücretin içinde asgari geçim indiriminin bulunup bulunmadığı anlaşılmamaktadır. Eğer işveren ile iş ilişkisinin kurulması sırasında imzalanan iş sözleşmesinde belirtilen ücretin içinde asgari geçim indiriminin dâhil olduğu belirtilmiş, imzalanmamış olsa bile bordro ya da ücret pusulasında asgari geçim indirimi tahakkukuna yer verilmiş ise, bu durumda asgari geçim indirimi ödenmiş sayılır. Eğer iş sözleşmesinde aylık ücrete asgari geçim indiriminin de dâhil olmadığı belirtilmiş ise bu durumda ayrıca çalışanın alması gereken aylık asgari geçim indirimlerinin de ödenmesi gerekir.
Çalışanın ücreti asgari ücret ise ve ücretleri bordro imzalamadan doğrudan banka hesabına yatırılarak ödeniyor ve çalışan da bu ücreti hesabından itirazsız olarak alıyorsa, bu durumda eğer bordroda asgari ücret üzerinden tahakkuk ettirilen net ücretin içinde alması gereken aylık asgari geçim indirimi de varsa, yine asgari geçim indirimi ödenmiş sayılır. Eğer bordroda asgari geçim indirimine yer verilmemiş ise o zaman çalışanın ayrıca asgari geçim indirimi talep hakkı doğar.