Biz ebeveynler için hayatımızın en değerlileri tartışmasız çocuklarımız. Daha doğacağını öğrendiğimiz ilk günden itibaren onun için en iyisini istemeye başlıyoruz. Onu sınırsız sevip tüm tehlikelerden koruyarak büyütmek, hayatımızın amacı haline geliyor. Ayağı taşa değmeden büyüsün, hiçbir zorluk yaşamasın istiyoruz.
Evet bunları her anne babanın hissetmesi gayet normal. Ne var ki bazı anne babalar bu duyguları abartılı yaşayıp çocuğuna da bunu aşırı kontrolcü olarak yansıtıyor. Çocuğunu hiç yalnız bırakmayan, odasını toplamaktan dersini yapmaya kadar onun tüm sorumluluklarını üstlenen, aşırı koruyucu olan bu ebeveynler, çocuklarına tabiri caizse bir dakika bile nefes aldırmıyor.
Siz de belki çevrenizde görmüş duymuşsunuzdur; bazı anne babalar çocuklarından ‘bizli’ şekilde bahseder. Mesela çocuğunun burnu akıyorsa doktora anlatırken ‘burnumuz akıyor’ der, ya da dersi anlamadığını öğretmenine ‘biz bu konuyu anlamadık’ diye açıklar. Yani çocuğunu ayrı bir birey olarak değil de kendisiyle bir bütün olarak görür. Gereğinden fazla korur kollar, tıpkı başında bir helikopter gibi döner durur.
Çocuğa olumsuz yansıması çok
İşte çocuğunun bir nevi güvenlik görevlisi olan bu ebeveynleri psikologlar ‘helikopter ebeveynler’ olarak tanımlıyor. Peki ebeveynlerin sergilediği bu ilişki türü çocuklara nasıl yansıyor?
Helikopter ebeveynlerin detaylarını Uzman Psikolog Gizem Naz Gezgin Direksiz’e sordum öğrendim. Gezgin Direksiz’e göre helikopter ebeveyn olmak her ne kadar dışarıdan bakıldığında çok iyi niyetli ve doğruymuş gibi görünse de aslında çocuk üzerinde birçok olumsuz etki yaratıyor. Bunların başında da çocuğun problem çözme becerilerinin yetersiz gelişimi, özgüven eksikliği, bağımlı kişilik gelişimi, karar vermede ve seçim yapmada zorluk yaşamak gibi sorunlar geliyor.
Dahası da var. Uzman Psikolog Gezgin Direksiz, helikopter ebeveynlerin yetiştirdiği çocukların yüksek egolu, düşük özsaygılı, sağduyudan yoksun yani geleceğin sorunlu birer yetişkini olarak toplumda yer alabileceğini söylüyor. Hatta becerileri eksik, psikolojik problemler yaşamaya yatkın bu çocukların iş ve özel hayatında daha çok başarısızlık yaşama ihtimalinin yüksek olacağına da vurgu yapıyor.
O halde ebeveynler çocuklarına bu kadar olumsuz yansıyan bu ilişki türüne neden yöneliyor? Helikopter olmanın, genellikle kendileri için kurdukları hayalleri gerçekleştiremeyen anne ve babaların bir telafi yöntemi olduğunu vurgulayan uzman psikologlara göre, teknolojinin gelişmesi ebeveynlerin çocukların üzerindeki bu tarz davranışlarda artışa da neden oluyor.
Helikopter değil demokratik ebeveyn olun
Haydi siz de şapkayı alıp önünüze koyun ve ebeveynlik stilinizi gözden geçirin. Yoksa kendinizde biraz da olsa helikopter ebeveyn özellikleri mi görüyorsunuz?
O halde ne mi yapabilirsiniz? Çocuğunuza demokratik ebeveynlik stili sergileyebilirsiniz. Yani onun her şeyine müdahale eden ve onun adına hareket eden helikopter ebeveyn olmak yerine, onu yönlendirip destekleyerek bireyselliğine fırsat verebilirsiniz.
Uzman psikologların önerdiği gibi bırakın çocuğunuz hata yapsın, hayal kırıklıkları yaşasın ve bunlarla başa çıkmanın yollarını bulsun. Kısaca çocuğunuz hayatla mücadele etmeyi öğrensin. Böylece sorumluluk sahibi, duygularını anlamlandırabilen ve doğru ifade eden, benlik saygısı ve özgüveni yüksek çocuklar yetiştirebiliriz.
