Dünyadaki en tehlikeli hayvanını belirleyebilmek için önce ‘tehlikeli’ sözcüğünü tanımlayalım. “En çok insan ölümüne yol açan hayvan, en tehlikeli olandır” dersek, yanıt çok açık…
Aklınıza ilk gelenleri tahmin edeyim: Köpek balığı, aslan, fil, timsah… Köpekbalıkları yılda ortalama 10 insanın ölümüne yol açarken; bu sayı aslanlar veya filler için 100, timsahlar içinse 1000.
Daha ölümcül iki hayvandan can dostumuz köpekler, çoğunlukla kuduz ve kistik ekinokokkoz (kist hidatik) enfeksiyonlarını bulaştırarak, yılda yaklaşık 25.000 ölümden sorumlu iken, yılanlar için bu sayı 50.000.
Açık ara ile çok daha tehlikeli bir tür olan ‘insan’ yılda ortalama 475.000 insan öldürüyor ve ikinci sırada. Özdemir Erdoğan’ın eski bir şarkısından iki dize geliyor aklıma:
“Diğer canlılar öldürmez, karınları doyunca / Güçlü olmak uğruna cinayet, insanlarda var.”
En tehlikeli tür ise yılda yaklaşık 725.000 ölümle sivrisinekler. Bu ölümlerin çoğu, bulaştırdıkları sıtma enfeksiyonu sonucu Afrika’daki çocuklarda görülüyor. Türkiye’de sıtma artık sadece yurt dışından ülkemize gelen insanlarda gözlenmekte.
Sivrisinekle Nasıl Mücadele Edilmez?
Yıllar önce bu başlıkla bir köşe yazısı yazmış, “Şu anda (Türkiye’de) mücadele edildiği gibi edilmez” diye özetlemiştim sorunun yanıtını. Değişen bir şey yok…
Türkiye’de uçkun sivrisinek mücadelesi adı altında gelişigüzel sıkılan ilaçlar halk sağlığı açısından çok büyük bir tehdit oluşturuyor. Dünyanın hiçbir yerinde yaşam alanlarında uygulanmayan ‘sisleme’ yöntemi o kadar yaygınlaştı ki bunu uygulamayan belediye, site yönetimi vb. görevini yapmamış sayılıyor.
Böcek/tarım İlaçlamalarının Zararları
Bazı ilaçlama şirketlerinin ‘bu ilacın insana hiç zararı yok’ diyerek pazarladıkları dahil, tüm böcek ilaçları (insektisit) birer zehir ve birçoğunun çok önemli yan etkileri var. Özellikle hamile kadınlara ve çocuklara… Bilimsel araştırmalarla, bu ilaçların DNA hasarı ve hücre çoğalmasını uyararak, çocuklarda kan ve lenf, kadınlarda meme, erkeklerde prostat kanserlerini tetikledikleri kanıtlandı. Alzheimer, Parkinson, astım, kısırlık, doğum kusurları, dikkat eksikliği ve hiperaktivite, otizm, şeker hastalığı, şişmanlık ve multipl myelom ile ilişkili olduğuna ilişkin de kanıtlar var.
Sivrisinekle Nasıl Mücadele Edilir?
Etkili ve insana zararsız mücadele, uçkun sineğe değil, larva dönemine veya kış uykusuna yatan sineklere yönelik olmalı. Larvalara karşı en iyi yöntem, büyük su kaynaklarında Gambusia türü larva yiyen balıklarla, daha küçük su kaynaklarında larvaların solumalarını önleyen larvasit denen ilaçlarla yapılanı... Kışlama denen, sivrisineklerin kışları geçirdikleri yerlerin belirlenip, ilaçlanması da çok etkili ve insana zararsız. Bu yöntemler zamanında uygulanmamış ve sivrisinek sayısı çok artmışsa, uçkunla mücadele kaçınılmaz, tabi ki…
Sonuç
İnsan sağlığının korunması için gelişigüzel ve ne içerdiği belirsiz ilaçların kullanımının devlet tarafından denetlenmesi şart. Tarım ve Orman Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı koordinasyonu ile çalışan, benim de destek verdiğim Türkiye Zoonotik Hastalıklar Milli Komitesi bu düzenlemeyi hazırlayabilir.
