Diğer varyantlara oranla çok fazla mutasyon içeren Omicron varyantı, o kadar hızlı çoğalıp, yayılıyor ve aşıların oluşturduğu antikorlardan kaçabiliyorki, belki de Kovid-21 adıyla yeni bir pandemi oluşturacak ve yeni bir aşıya gereksinim ortaya çıkacak. Kısa sürede 86 ülkeye yayılıp, birçoğunda baskın hale gelen varyant, özellikle Afrika ve Avrupa ülkelerinde hastaneye yatış sayılarında korkutucu bir artışa yol açtı ve birçok ülkede kapanma tedbirleri yeniden gündeme geldi. Varyant ülkemizde de birkaç hafta içinde kalabalık kentlerde yüzde 10 oranına ulaştı. Bu konuda, Sevgili Arzu Sayıner’in slaytlar eşliğinde hazırladığı harika sunudan; EKMUD’un düzenlediği, İftihar Köksal, Murat Akova, Selim Badur ve Aykut Özdarendeli hocalarımızın katıldığı başarılı webinardan ve yayınlardan edindiğim bilgileri basite indirgeyerek sunmaya çalıştım.
NASIL ORTAYA ÇIKTI?
İlk olasılık, AIDS veya lenfoma gibi bir nedenle bağışıklığı baskılanmış bir hastada, uzun süren bir enfeksiyon sırasında yavaş yavaş gelişen mutasyonlarla ortaya çıktığı yönünde. Diğer olasılıklarsa, daha önce araştırılmamış (sekanslama yapılmamış) yerel bir insan topluluğunda gelişmiş olması veya bir insandan bir hayvana geçerek, mutasyon geçirdiği ve insana döndüğü şeklinde.
DİĞERLERİNDEN FARKI NE?
Özellikle S proteinindeki çok sayıdaki mutasyon sayesinde, virüs çok daha hızlı çoğalıp, yayılıyor; bronşlarda Delta varyantından 70 kat hızlı çoğalıyor. Ama akciğerde orijinal virüsten 10 kat az enfeksiyona yol açıyor. Aşıların oluşturduğu antikorlara karşı çok daha dirençli. Burun akıntısı, yorgunluk, baş ve boğaz ağrısı, öksürük, ateş gibi hafif nezle belirtileri ön planda. Enfeksiyonun sosyal kısıtlamaları daha az uygulayan tam aşılı olmayan gençlerde daha sık görülmesi, belirtilerin hafif olmasında etkili olabilir.
PCR VE AŞI YETERLİ Mİ?
Mutasyonlar Türkiye’deki tarama testlerini etkilemiyor. Yeni bir PCR testi ile Omicron varyantından şüphe duyulan olgulara uygulanan ileri teknikle (sekanslama) Omicron varyantı tanısı konabiliyor.
İki doz BioNtech’in yüzde 0-20 arasında, üç doz BioNTech’in yaklaşık yüzde 50 etkin olduğu bilinirken, Sinovac ile ilgili bilgiler çelişkili. firma üç doz Sinovac’ın yüzde 94 etkin olduğunu iddia ederken, somut verileri paylaşmıyor; laboratuvar deneyleri iddiayı desteklemiyor.
Prof. Köksal, Sinovac ve BioNTech’in koruyucu etkileri arasında bir fark görmediğini belirtti ve önemli olanın uygun zamanda aşılanmak olduğunu vurguladı. Benim görüşüm, yan etkisi çok daha az olan Sinovac’ın bağışıklığı baskılanmış hastaların dışında tercih edilmesinin daha doğru olduğu yönünde.
TURKOVAC’IN SİNOVAC’TAN FARKI NE?
Turkovac’ın mimarlarından Prof. Özdarendeli, geliştirdikleri aşıda antijenik etkiyi arttırmak için kullandıkları adjuvan miktarının Sinovac’ın iki katı olduğunu; yaptıkları karşılaştırmalı çalışmada Sinovac uygulanan 40, Turkovac kullanılan 20 hastanın enfekte olduğunu bildirdi. Tüm Turkovac ekibini kutluyorum; umarım tüm bilimsel veriler hakemli bir dergide yayınlanır ve yapılan haklı eleştiriler son bulur. Tüm hocalarımız, nötralizan antikor dışındaki (piyasada yok) antikor düzeyi araştırmalarının anlamsız olduğunu ve Türkiye dışında uygulanmadığını belirttiler. Prof. Akova, Omicron varyantındaki geniş çaplı mutasyonun antijenik kayma (shift) sonucu Covid-21’e dönüşme riskini vurgularken, Türkiye’deki yetkililerin farklı aşılama şemalarının koruyucu etkinliklerine ait verileri paylaşmamalarını haklı olarak eleştirdi.
Aşı olup, enfeksiyon geçirenlerin, T hücre yanıtının da etkisiyle, Omicron varyantına en dirençli grup olduğunu belirten Prof. Sayıner, Omicron varyantının ev içi bulaşma riskinin Delta’dan 3,3 kat fazla olduğunu, ağır hasta sayısını çok arttırmasa da muhtemelen olgu sayısında büyük artışa yol açacağını söyledi.
Kısacası, son aşının veya geçirilmiş enfeksiyonun üzerinden 3 ay geçmişse, yeni aşı olmakta yarar var; ben de 4. Sinovac’ımı oldum. Gelişmelerin ‘Tek sağlık (One health)’ yaklaşımı ışığında, doğayı korumanın gereğini ortaya koyduğunu söyleyen Prof. Badur, sözlerini “Virüsler bizden daha akıllı” diyerek sonlandırdı.
